Τα εννέα διηγήματα του Τζον Τσίβερ με το γενικό τίτλο «Ο κολυμβητής» αποτελούν ισάριθμες καταγγελίες του αμερικανικού ονείρου. Ο Τσίβερ, άγνωστος στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, υπήρξε μια ηχηρή φωνή διαμαρτυρίας στη μεταπολεμική Αμερική. Προικισμένος διηγηματογράφος φλέρταρε διαρκώς με την ιδέα της εκτενούς αφήγησης, γράφοντας σύντομες ιστορίες που περιέχουν εν σπέρματι μυθιστορηματικό λόγο υψηλής ποιότητας. Καταστρατηγώντας τους αυστηρούς κανόνες του διηγήματος, συνθέτει με αδρές πινελιές ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα όπου οι εκάστοτε ήρωες μοιάζουν να μεταπηδούν από επεισόδιο σε επεισόδιο σ’ έναν κόσμο φαινομενικά αθώο, βαθιά υποκριτικό και αμείλικτα ωμό. Είναι ο κόσμος της προνομιούχας Αμερικής, μια βιομηχανία ονείρων, μια οικονομική τυραννία, που όπως κάθε τυραννία είναι ο παράδεισος των ολίγων.
Ο Τσίβερ γράφει με τη λογική των «συγκοινωνούντων δοχείων» και ο αναγνώστης κάθε φορά που βρίσκεται αντιμέτωπος με το ανοιχτό τέλος μιας ιστορίας αναζητά τη συνέχειά της στην αμέσως επόμενη. Από τον «Κολυμβητή», περνάς σχεδόν χωρίς να το καταλάβεις στον «Διαρρήκτη του Σέντι Χιλ» κι από εκεί στον «Εξοχικό σύζυγο». Αλλά και ο μικρός εφιάλτης του «Μονάχα πες μου ποιος ήταν» συνεχίζεται στο «Τρένο των πέντε και σαράντα οκτώ». Το «Τεράστιο ραδιόφωνο», τα «Χριστούγεννα είναι μια μελαγχολική περίοδος για τους φτωχούς» και το «Ω πόλη των τσακισμένων ονείρων» λειτουργούν ως καλειδοσκοπικές αφηγήσεις του αμερικανικού παραλογισμού. Μοναδικά σκοτεινό, μακάβριο ψυχογράφημα μιας άπληστης γυναικείας ψυχής παραμένει το «Καψουροτράγουδο».
Καθώς η ελληνική εκδοτική παραγωγή εισάγει αφειδώς τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας είναι παράξενο πώς άργησε τόσο να «ανακαλύψει» τον Τσίβερ. Ίσως όμως δεν είναι τυχαία η χρονική συγκυρία. Τα διηγήματα αυτά μας εξοικειώνουν μ’ ένα μεταλλαγμένο κόσμο, την εφαρμοσμένη εκδοχή του οποίου έχουμε αρχίσει να υφιστάμεθα κι εδώ.
Η φροντισμένη μετάφραση του Κωστή Καλογρούλη, διανθισμένη με μια εμβριθέστατη εισαγωγή, επαναφέρει το ερώτημα κατά πόσο μπορεί να αναπαραγάγει κανείς πιστά την ανθρώπινη νοοτροπία με αυστηρά γλωσσικούς όρους.
* Ο Δ. Στ. είναι συγγραφέας. Το τελευταίο του βιβλίο «Άρια, ο κόσμος από την αρχή» κυκλοφορεί από τις εκδ. Ψυχογιός.
23°
