Που από την Αγία Παρασκευή διακτινίζονται στο Βερολίνο ή μέσω Νέας Υόρκης επιστρέφουν στα Βριλήσσια. Η ζωή της όλη, έως τώρα. Σωστά; Μας απαντά.
Το «Μπαρόκ» είναι ένα αναπάντεχο μυθιστόρημα «ανηλικίωσης». Που πάει να πει…
«Η ζωή είναι ένα βιβλίο γραμμένο στην ευκτική, την έγκλιση της επιθυμίας. Συμβαίνει συχνά να σκεφτόμαστε ως συγγραφείς το βιβλίο της ζωής μας, να αναρωτιόμαστε για την προοικονομία (πού θα με βγάλει αυτή η απόφαση;) ή τους βασικούς πρωταγωνιστές (να μείνω ή να βροντήσω την πόρτα;). Στη δική μου ζωή αυτό συμβαίνει εμμονικά, πάντα γράφω ένα βιβλίο για να θέσω καλύτερα ένα ερώτημα. Στο “Μπαρόκ” το ερώτημα είναι: γιατί άραγε ζήσαμε όπως ζήσαμε; Ποια ήταν η εικόνα στο χαλί, που θα έλεγε και ο Χένρι Τζέημς; Ερώτημα που απευθύνεται και σε κάθε αναγνώστη λογοτεχνίας: Τι μας προετοιμάζει για τη ζωή που ζούμε; Είναι τυχαίο ό,τι μας συμβαίνει ή δομείται βάση σχεδίου; Μερικά από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία ανήκουν στην κατηγορία του Bildungsroman, είναι δηλαδή μυθιστορήματα ενηλικίωσης - από τον Τρίσνταμ Σάντυ και την Τζέην Έιρ, ως το “Μαγικό Βουνό” του Τόμας Μαν και το “Ορλάντο” της Βιρτζίνια Γουλφ. Και βέβαια “Το πορταίτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία” του Τζόις, που είναι η Βίβλος μου. Σε αυτά τα μυθιστορήματα ο πρωταγωνιστής μεγαλώνει και σκληραίνει μέσα από τις αναποδιές της ζωής. Ακόμη κι ο Πινόκιο είναι διαφορετικός όταν βγαίνει από την κοιλιά του κήτους. Ήθελα να αντιστρέψω τη διαδικασία, να επιστρέψω στον μοντερνισμό μέσω ενός μετα-μοντέρνου τεχνάσματος: έσπρωξα την ηρωίδα μου από το κατώφλι των 50 της χρόνων στα νεανικά της χρόνια, στην εφηβεία της και τελικά στην κοιλιά της μάνας της. Το συναίσθημα είναι ευφρόσυνο επειδή όλοι μαλακώνουμε όταν διηγούμαστε τις αναμνήσεις μας, ακόμη και τις πιο σκληρές. Αλλά ταυτόχρονα δουλεύουμε διανοητικά, σκαλίζουμε τα κρυμμένα κίνητρα».
Στο «Μπαρόκ» μιλάνε πέντε εαυτοί. Πέντε Αμάντες
«Όλοι αυτοί είναι εαυτοί, αλλά και δεν είναι. Κι είναι αληθινοί διαρκώς, επειδή και τα ψέματα, ως επιθυμίες, κουβαλάνε μέσα τους ματαιωμένες αλήθειες. Το λέει με μια εξαίσια μεταφορά η Βιρτζίνια Γουλφ: οι εαυτοί μας στοιβάζονται όπως τα πιάτα στο χέρι του σερβιτόρου. Στο “Μπαρόκ” παρατηρώ τον εαυτό από τη σωτήρια απόσταση της μυθοπλασίας. Θεραπεύω τον εαυτό μου με τον εαυτό μου από τον εαυτό μου. Δεν ξέρω αν ακούγεται περίεργο, αλλά είναι αληθινό: ούτε στιγμή δεν σκέφτηκα, να αυτή είναι η Αμάντα που πάσχει ή αυτή είναι η κόρη της, ο πατέρας της, επειδή όταν αρχίζει η μυθοπλασία, η συγκάλυψη, το παιχνίδι της ταυτότητας, όπως θέλεις πες το, δεν είμαστε παρά μόνο προσχήματα για να ειπωθεί μια ιστορία - μια μυθοπλασία πολλαπλών στρώσεων».
«Μπαρόκ» σημαίνει να ζεις αποφασιστικά
«Η πιο παρηγορητική στιγμή του παγκόσμιου κινηματογράφου, we'll always have Paris. Και το λέει αυτό ο Ρικ στην ταινία, ένας άντρας κυνικός και τσαλαπατημένος. Έτσι είναι, κουβαλάμε μέσα μας διπλοκλειδωμένα όσα ζήσαμε. Και οι τόποι είναι ψυχικά τοπία. Το Παρίσι των πρωταγωνιστών της Καζαμπλάνκα είναι μια ερωτική περιπέτεια, το δικό μου Παρίσι είναι πάνω από όλα εφηβικό, το πρώτο μου ταξίδι εκτός Ελλάδας. Το δικό μου Βερολίνο είναι το χιόνι και θα είναι πάντα το χιόνι, παρότι η πόλη ήταν ηλιόλουστο την περασμένη εβδομάδα που ήμουν εκεί. Η Αγία Παρασκευή είναι το προάστιο, η ενδιάμεση ζώνη. Η Αμερική το φρέσκο, το απάτητο. Και στην Κίνα που ζήσαμε σε συνθήκες σχεδόν πρωτόγονες, στους 50 υπό σκιάν, άπλωνα ρούχα σε μια σκαλωσιά οικοδομής και θυμόμουν τη γιαγιά μου που άπλωνε μπουγάδα ανάμεσα σε δυο ελιές όταν ήμουν παιδί. Η Κίνα ήταν τα παιδικά μου Βριλήσσια, μύριζε σκουριά και σκόνη».
«Μπαρόκ» σημαίνει να ζεις δραματικά, να τεντώνεσαι στα ξέστρωτα σεντόνια
«Το μυθιστόρημα είναι ελαστικό είδος. Χωράει ολόκληρες ζωές, ανέκδοτα, ταξίδια, δράματα, δευτεραγωνιστές, θανάτους, δολοφονίες, ατυχήματα, ειδύλλια, καλό και καλό σεξ, πλήξη, δράση, τα πάντα. Διαφωνώ με όσους λένε ότι το μυθιστόρημα έχει πεθάνει, ίσα ίσα ανανεώνεται διαρκώς και ακολουθεί τους τρόπους που ζούμε, την περιπλοκότητα της ζωής, το hypertext. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η στιγμή που ο αναγνώστης σηκώνει το βλέμμα από το βιβλίο και σκέφτεται τη δική του ζωή. Η φράση “αυτό μου συνέβη κι εμένα” είναι η μεγαλύτερη απόδειξη ότι ανήκουμε στο ίδιο είδος συγγραφείς και αναγνώστες. Κι ότι αυτό που κάνουμε τελικά μέσω της τέχνης είναι να εξετάζουμε τη ζωή μας με ψυχαναλυτικά, ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά, ακόμη και ανθρωπολογικά κριτήρια. Καταλήγουμε πίσω στον εαυτό μας όχι από ναρκισσισμό, αλλά από ανάγκη να μάθουμε, να καταλάβουμε. Όλοι είμαστε ήρωες της ζωής μας, ακόμη και όταν το ξεχνάμε. Σε κάθε ανθρώπινο βίο υπάρχουν στιγμές σπαρακτικές και άλλες μονότονες, εναλλαγές τονικότητας, πλοκής και πρωταγωνιστών. Το ζήτημα είναι να τιμήσουμε τη ζωή μας, να διυλίσουμε τον μύθο της, να την αντιληφθούμε ως μυθιστόρημα».
Το «Μπαρόκ» της Αμάντας Μιχαλοπούλου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτης
18°
