Ιταλία: Σειρά βιβλίων από αποχαρακτηρισμένα αρχεία για τις Ερυθρές Ταξιαρχίες και τη συμφωνία του ιταλικού κράτους με τους Παλαιστινίους
Τέσσερα βιβλία που κυκλοφόρησαν τον τελευταίο καιρό ρίχνουν φως σε σκοτεινές σελίδες της ιταλικής ιστορίας του 20ού αιώνα. Το πρώτο που ξεχώρισα είναι το "Τhe Red Brigades: The Terrorists Who Brought Italy to its Knees" του John Foot, καθηγητή στο Μπρίστολ, ο οποίος αναλύει τις ρίζες, το ιδεολογικό πλαίσιο και τα πιο σημαντικά εγκλήματα των Ερυθρών Ταξιαρχιών, ενσωματώνοντας το φαινόμενο στo ευρύτερο πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο. Με αποσπάσματα από καινούργια αρχεία και έρευνες, o Foot ανατρέπει την κυρίαρχη αφήγηση για το πώς οργανώθηκε η αριστερή τρομοκρατία στην Ιταλία. Αυτή η αφήγηση, την οποία αμφισβητεί ο Foot, επικεντρώνεται στην εγχώρια ριζοσπαστικοποίηση, θεωρώντας την αριστερή τρομοκρατία προϊόν της ιταλικής κοινωνικοπολιτικής κρίσης, ιδίως μετά το 1968, με ρίζες στα εργατικά και φοιτητικά κινήματα. Προσδίδει δηλαδή δευτερεύουσα σημασία στα διεθνή δίκτυα και παρουσιάζει τις Ερυθρές Ταξιαρχίες και τις άλλες ένοπλες ομάδες ως ιδεολογική εξέλιξη της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, ως προέκταση της Lotta Continua, της Potere Operaio ή άλλων αναρχικών και μαοϊκών ρευμάτων που, απογοητευμένα από τη «νομιμοφροσύνη» του ΚΚΙ (PCI), στράφηκαν στην ένοπλη πάλη.
Το δεύτερο βιβλίο είναι "I nemici della Repubblica. Storia degli anni di piombo" (Oι εχθροί της Δημοκρατίας. Ιστορία των Μολυβένιων χρόνων) του Vladimiro Satta που αναθεωρεί το αφήγημα περί «στρατηγικής της έντασης» και υπογραμμίζει ότι ο εσωτερικός παράγοντας έπαιξε κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη των τρομοκρατικών ομάδων. Το τρίτο βιβλίο είναι το "Ending Terrorism in Italy" της Anna Cento Bull και του Philip Cooke, μια ριζοσπαστική, θεώρηση του θέματος με ευρωπαϊκό προσανατολισμό που παρουσιάζει την ιταλική τρομοκρατία ως μέρος των διεθνών δικτύων βίας και αντιπαραθέτει διαφορετικές στρατηγικές για την αντιμετώπισή της.
Στέκομαι περισσότερο στο τέταρτο βιβλίο με τίτλο "Il ‘Lodo Moro’. Terrorismo e ragion di Stato 1969-1986" (Η μυστική συμφωνία του Μόρο. Τρομοκρατία και το κρατικό συμφέρον) της Valentine Lomellini, αναπληρώτριας Καθηγήτριας της Ιστορίας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα. Πρόκειται για την πρώτη συστηματική βιβλιογραφική αναλυτική εργασία πάνω στο λεγόμενο "Lodo Moro”, τη μυστική συμφωνία μεταξύ των ιταλικών αρχών και των παλαιστινιακών οργανώσεων. Η Lomellini παρουσιάζει αρχειακό υλικό - μέρος του οποίου μόλις αποχαρακτηρίστηκε - που επιβεβαιώνει ότι οι ιταλικές κυβερνήσεις αποφάσισαν να δείξουν ανοχή στις παλαιστινιακές οργανώσεις, με αντάλλαγμα την αποτροπή τρομοκρατικών επιθέσεων στο ιταλικό έδαφος. Όπως είναι γνωστό, εξτρεμιστικές παλαιστινιακές οργανώσεις όπως το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (FPLP), συνεργάζονταν με τις Ερυθρές Ταξιαρχίες και άλλες τρομοκρατικές ομάδες, συνοργανώνοντας βίαιες δράσεις, διακινώντας όπλα και εκπαιδεύοντας αντάρτες πόλεων σε στρατόπεδα στη Μέση Ανατολή. Η μυστική συνεννόηση με πρωτοβουλία του Άλντο Μόρο (τότε ήταν Υπουργός Εξωτερικών στην κυβέρνηση του Mariano Rumor) ξεκίνησε το 1969, με σκοπό να θέσει τέλος σ' αυτή τη συνεργασία. Σύμφωνα με το βιβλίο της Lomellini, κι άλλες χώρες που αντιμετώπιζαν πρόβλημα αριστερής τρομοκρατίας υποσχέθηκαν στήριξη στους Παλαιστινίους υπό τον όρο να μην κάνουν τρομοκρατικές ενέργειες στο έδαφός τους. Οι Ιταλοί διπλωμάτες και οι υπηρεσίες πληροφοριών είχαν πλήρη γνώση των επαφών με παλαιστινιακά στρατόπεδα και εκπαιδευτικά κέντρα στη Συρία και στον Λίβανο. Το Lodo δεν ήταν γραπτό· ήταν "gentlemen’s agreement” ανάμεσα στο ιταλικό κράτος και τους Παλαιστινίους, με στήριξη από κόμματα και μυστικές υπηρεσίες και διήρκεσε μέχρι το 1985, όταν οι Παλαιστίνιοι παραβίασαν για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 1973) τη συμφωνία με την πειρατεία στο ιταλικό κρουαζιερόπλοιο Achille Lauro, το οποίο κατέλαβαν τέσσερα μέλη της οργάνωσης Abu Abbas / Φατάχ – Επαναστατικό Συμβούλιο (Fatah-RC). Στο μεταξύ, το 1978, οι Ερυθρές Ταξιαρχίες δολοφόνησαν τον Μόρο.
Με λίγα λόγια το βιβλίο της Lomellini δείχνει πώς το ιταλικό κράτος προστάτευσε τη σταθερότητά του με τη σιωπηρή ανοχή των τρομοκρατικών δικτύων, υπό την προϋπόθεση να μη στρέφονται εναντίον του. Από την πολιτική αυτή αναδεικνύεται η παραδοξότητα μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας που προσπαθούσε να επιτύχει την ασφάλεια των πολιτών, μέσω διαπραγμάτευσης με εξωκρατικούς φορείς βίας. Η Lomellini εντάσσει την ιταλική εμπειρία σε ένα παγκόσμιο πλέγμα ψυχροπολεμικής Realpolitik.
Τέλος, το βιβλίο "Ucraina‑Palestina. Il terrorismo di Stato nelle relazioni internazionali" (Oυκρανία-Παλαιστίνη. Η κρατική τρομοκρατία στις διεθνείς σχέσεις) του Alessandro Orsini αναλύει τη σύγχρονη διεθνή πολιτική, με αναδρομές στο πώς οργανωμένες τρομοκρατικές ομάδες επωφελούνται από κρατικά δίκτυα. Η θεώρηση περιλαμβάνει και αναφορά στον ρόλο των Παλαιστινίων στη δεκαετία του 1970 ως αντιπαράδειγμα αυτής της πρακτικής. Ο Orsini, αναπληρωτής καθηγητής του Πανεπιστημίου LUISS University της Ρώμης και ειδικός στα ζητήματα της τρομοκρατίας, αναλύει το φαινόμενο της «τρομοκρατίας του κράτους» και φωτίζει τις συχνά παραγνωρισμένες διασυνδέσεις της ιταλικής τρομοκρατίας με τις παλαιστινιακές ομάδες, τις οποίες στήριξαν ή τροφοδότησαν πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Καθώς πολλά απόρρητα έγγραφα που αφορούν τη δεκαετία του 1970 αποχαρακτηρίζονται σταδιακά, βγαίνουν στη φόρα ανομολόγητα μυστικά γύρω από την ιταλική πολιτική Πόντιου Πιλάτου στο πρόβλημα της διεθνούς τρομοκρατίας. Επίσης, υπογραμμίζεται το κοινό μέτωπο των Ερυθρών Ταξιαρχιών με τις παλαιστινιακές οργανώσεις - τότε, «μαρξιστικές-λενινιστικές» - εναντίον του επονομαζόμενου «σιωνιστικού, αμερικανόδουλου προτεκτοράτου», καθώς και οι επαφές των Ιταλών τρομοκρατών, μέσω του Βενεζουελάνου Carlos («το Τσακάλι») με ομάδες όπως το FPLP που είχε έδρα τον Λίβανο. Το FPLP και μέλη των Ταξιαρχιών συμμετείχαν σε ασκήσεις και στρατιωτική εκπαίδευση στην περιοχή Μπααλμπέκ του Λιβάνου (που τότε βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Συρίας).
To Lodo Moro και οι άλλες άτυπες συμφωνίες με τους Παλαιστινίους δεν είχαν αποτέλεσμα: το 1973 Παλαιστίνιοι τρομοκράτες επιτέθηκαν στο αεροδρόμιο της Ρώμης σκοτώνοντας 32 άτομα, ενώ επί σειρά ετών συνεργάζονταν με τα μέλη της γερμανικής RAF και της γαλλικής Action Directe σε βομβιστικές επιθέσεις, εκτελέσεις, σαμποτάζ και ένοπλες ληστείες. Όσο για την πρόσφατη βιβλιογραφία προτείνει μια διεθνοποιημένη και γεωπολιτικά ενταγμένη συνεργασία όχι μόνο με τις ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις (PFLP, Fatah-RC) αλλά με δίκτυα όπλων και διαφυγής μέσω Ανατολικής Ευρώπης (π.χ. GDR, Βουλγαρία), επιχειρησιακή σύμπραξη με άλλες οργανώσεις (RAF, Action Directe, κ.ά.), διασυνδέσεις με κρατικές υπηρεσίες πληροφοριών (όχι μόνο ιταλικές). Αυτές οι απόψεις απομακρύνονται από την «ενδογενή» αφήγηση και παρουσιάζουν την ιταλική αριστερή τρομοκρατία ως μέρος ενός διεθνούς αντιαμερικανικού και αντιιμπεριαλιστικού ένοπλου μετώπου που συχνά ευνοήθηκε και εργαλειοποιήθηκε από τη Συρία, τη Λιβύη και το σοβιετικό μπλοκ.
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
16°
