Διαβάζοντας την αυτοβιογραφία του Μπαράκ Ομπάμα

Για κάθε άνθρωπο εάν κάποιο πράγμα είναι το δυσκολότερο, όσο κι αν φαίνεται απλό, είναι η κατανόηση της κάθε φορά τρέχουσας πραγματικότητας και οι αποφάσεις που θα χρειαστεί να πάρει σε κρίσιμες στιγμές της ζωής του με βάση την αντίληψη του γι’ αυτή.

Πόσο πολύ περισσότερο μπορεί να ισχύει αυτό για έναν αρχηγό κράτους και στη συγκεκριμένη περίπτωση για τον πρώτο μαύρο πρόεδρο στις ΗΠΑ, όπου ο ρατσισμός, η μισαλλοδοξία, η παρανοειδής ετοιμότητα ενάντια στον μαύρο πληθυσμό, αλλά και η μεγάλη αντιπαλότητα ανάμεσα στη συντήρηση και στην πρόοδο είναι σε πρώτη γραμμή προτεραιότητας;

Διάβασα με μεγάλη προσοχή την αυτοβιογραφία αυτού του πραγματικά σπουδαίου πολιτικού ανδρός, αλλά και ανθρώπου, και εντυπωσιάστηκα από την μεγάλη του ικανότητα, να αντιλαμβάνεται την κάθε φορά τρέχουσα πραγματικότητα και να καταλήγει να παίρνει, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους, σωστές αποφάσεις. Αποφάσεις οι οποίες ήταν συχνά δύσκολες έως και ανέφικτες ακριβώς επειδή εμπεριείχαν μέσα τους το προοδευτικό πρόσημο και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ο Μπαράκ Ομπάμα, εκτέθηκε στα μάτια όλου του κόσμου, χωρίς υπεκφυγές και χωρίς ίχνος υποκρισίας, για να μας διδάξει το πόσο είναι δύσκολο ένας ηγέτης να είναι προοδευτικός και δημοκράτης στην πράξη. Δεν στρογγύλεψε τα πράγματα ούτε τα έκανε να μοιάζουν περισσότερο δύσκολα, τα έγραψε όπως ήταν. Κι εκεί φάνηκε αυτό το μεγάλο του προσόν, η ικανότητα του να αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα όπως ήταν. Το παράδειγμα στην περίπτωση της Ελλάδας, κι αναφέρομαι σε κάτι που μας είναι οικείο, είναι μια τρανταχτή απόδειξη. Μέσα σε λίγες σελίδες παρουσίασε όλες τις πτυχές του προβλήματος και τις λαθεμένες πολιτικές που ασκήθηκαν από τις ελληνικές και ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Αναφερόμενος στην παιδική του ηλικία και το ότι μεγάλωσε μέσα σε δυσκολίες και αντιξοότητες, αρχής γενομένης του ρατσισμού που υφίστατο, ανέδειξε από τη μια την ισχυρή προσωπικότητα του και ταυτόχρονα το υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε. Είναι πολύ ενδιαφέρον, όπως μας περιγράφει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, το πόσο συχνά ανέτρεχε στα λόγια της μητέρας του και της γιαγιάς του για να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του και τελικά πόσο σημαντικό είναι για έναν ηγέτη μια ισορροπημένη οικογενειακή ζωή.

Δεν έκρυψε στις περιγραφές του τις στιγμές απόγνωσης ή θυμού που ένοιωσε αντιμετωπίζοντας αλλόκοτους ανθρώπους και αλλόκοτα ζητήματα. Δεν κρύφτηκε για να φανεί κάποιος άλλος. Ακριβώς επειδή δεν είναι ένας άνθρωπος, κομματικό στέλεχος του «σωλήνα», που χρησιμοποιεί «ξύλινη» γλώσσα και αναμασά θεωρητικά τσιτάτα. Δείχνει μια ισορροπημένη προσωπικότητα, που ενθουσιάζεται, λυπάται, θυμώνει, εξαγριώνεται, ερωτεύεται, αγωνιά για τα παιδιά του, διασκεδάζει μαζί τους, οραματίζεται πολιτικά, και τελικά «πατάει» και με τα δυό πόδια στη γη.

Στο αμιγώς πολιτικό επίπεδο και αναφορικά με το εσωτερικό των ΗΠΑ, μας δείχνει μ’ έναν εκπληκτικά απλό τρόπο το πόσο σύνθετα είναι τα πράγματα και πόσο είναι δύσκολο να επιχειρηθούν προοδευτικές μεταρρυθμίσεις σε μια τεράστια χώρα όπου κυριαρχεί μια λευκή συντηρητική ηθική και οικονομικά συμφέροντα, και όπου οι συγκρούσεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο είναι αδυσώπητη.

Στο διεθνές επίπεδο μας παρουσιάζει πάλι μ’ έναν εκπληκτικά απλό τρόπο κοινές αλήθειες. Πράγματα που μπορεί και αντιλαμβάνεται καθένας που ασχολείται έστω λίγο με την πολιτική, αλλά που όμως ταυτόχρονα αναρωτιέται, εάν όντως μπορεί τα πράγματα να είναι τόσο απλά όσο τα φαντάζεται. Ο Ομπάμα μας το δείχνει πολύ ξεκάθαρα και σταράτα.  Κι αυτό αποτελεί μια πολιτική ικανότητα από την μια μεριά, αλλά και ταυτόχρονα μια εντιμότητα απέναντι στον απλό πολίτη.

Θα μπορούσα να γράψω πάρα πολλά ακόμα, γι’ αυτό το κείμενο, το οποίο ίσως θα πρέπει να αποτελέσει «βιβλίο σπουδή», που είναι και μόνο ο πρώτος τόμος, αλλά θα κλείσω με ακόμα δυό τρεις πολιτικές επισημάνσεις:

Η μεγάλη σημασία του κεφαλαίου Κένεντυ για τον προοδευτικό χώρο στις ΗΠΑ, αλλά και παγκόσμια.   

Η βαθιά διαχωριστική γραμμή που χωρίζει τα δύο αντίπαλα πολιτικά, αλλά και κοινωνικά στρατόπεδα, στις ΗΠΑ, συντηρητικοί, προοδευτικοί, και η μεταξύ τους βαθιά αντιπαλότητα. Ωστόσο, ταυτόχρονα, και η σημασία της διαπραγμάτευσης, ακόμα κι αν αποβαίνει μάταιη.

Η σημασία του θεσμικού πλαισίου και η διατήρηση του.

Τέλος το γεγονός ότι η προοδευτικότητα και η δημοκρατία είναι νοήματα που κατακτιούνται στην πράξη με μεγάλη προσπάθεια και κόπο, πάντα με βάση την αρχή της πραγματικότητας.