- CITY GUIDE
- PODCAST
-
24°
![67377-149890.jpg 67377-149890.jpg](/images/1074x600/3/jpg/sites/default/files/article/2014/05/07/67377-149890.jpg)
Ο Κωνσταντίνος Τζήκας γράφει για το βιβλίο του Δημήτρη Δημηρούλη «Η ανάγνωση του Καβάφη».
«Η ανάγνωση στον Καβάφη είναι καταδίκη και ελευθερία, ένα παιχνίδι που δεν τελειώνει ποτέ»: με αυτή τη φράση σκιαγραφείται η διαδικασία της ανάγνωσης μέσα στο ποιητικό σύμπαν του μεγάλου Αλεξανδρινού, όπως τουλάχιστον την αντιλαμβάνεται ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Δημηρούλης στη μελέτη του με τίτλο «Η ανάγνωση του Καβάφη» (εκδ. Gutenberg). Φράση που θα μπορούσε να αναφέρεται και στον τρόπο με τον οποίο εμείς διαβάζουμε τον Καβάφη.
Πώς λοιπόν διαβάζουμε τον Καβάφη; Ή, ακριβέστερα, τι σημαίνει να διαβάζουμε τον Καβάφη; Αυτά τα ερωτήματα, που θέτουν υπό συζήτηση τη φυσιογνωμία του έργου και του συγγραφέα αλλά και την αμφίδρομη σχέση μεταξύ κειμένου και αναγνώστη, εξετάζει με ευθύτητα και ενάργεια ο Δημηρούλης.
Πώς να διαβάσει κανείς τον Καβάφη αντιμέτωπος με έναν πακτωλό κειμένων, με εκατοντάδες χιλιάδες σελίδων που αναλύουν το έργο και την προσωπικότητά του; Μπορεί να το κάνει απερίσπαστος όταν έχει να αναμετρηθεί με ένα ερμηνευτικό σώμα κριτικής και θεωρίας –ακόμα και ιστορικού κουτσομπολιού– υπερδεκαπλάσιο του λιτού ποιητικού σώματος που άφησε πίσω του ο Αλεξανδρινός; Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική – σαν να είσαι παγιδευμένος μέσα σε έναν κύκλο από κάτοπτρα όπου η μία εικόνα αντανακλά την άλλη.
Ωστόσο, ο Δημηρούλης αποτολμά ένα φιλόδοξο εγχείρημα: να ιχνηλατήσει την πολλαπλή επιδραστικότητα του Καβάφη, όπως αντικατοπτρίζεται μέσα από τη δική του αναμέτρηση με τον ποιητή στο πέρασμα του χρόνου. Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται οκτώ κείμενά του, γραμμένα από το 1983 μέχρι το 2013, στα οποία εξετάζει διαδοχικά τους τρόπους πρόσληψης της ποίησης του Καβάφη, τη διακειμενικότητα του έργου του που τον καθιστά «ποιητή της βιβλιοθήκης», τη μεταιχμιακή συνάντηση ελληνικότητας και οικουμενικότητας στις ποιητικές συνθέσεις του, τη μυθολογικοποίησή του, την ιδιάζουσα γλώσσα του, τις πολιτισμικές και άλλες προσδοκίες μας, αναδρομικά, απέναντι στο έργο του.
Και, αλήθεια, τι είναι αυτό που καθιστά τον Καβάφη τον μόνο Έλληνα ποιητή που στέκεται στο ύψος του ευρωπαϊκού μοντερνισμού, τον μόνο που συνήθως ανθολογείται σε παγκόσμιες συλλογές, αυτόν που ποίημά του («Ιθάκη») αναγνώστηκε στην κηδεία της Τζάκι Κένεντι; Ο Δημηρούλης τολμηρά όσο και παθιασμένα αποπειράται να εντοπίσει για ποιους λόγους η ελληνικότητα του Καβάφη τελικά αναδείχθηκε σε οικουμενικότητα, πώς ο Καβάφης προσωποποιεί την εθνική αυτοκριτική μας και την αποδόμηση όσο και τον εναγκαλισμό των μεγάλων εθνικοϊστορικών αφηγήσεων.
Τελικά, το παιχνίδι με τα κάτοπτρα δεν περιορίζεται στο σύνολο των ερμηνειών του, αλλά και στην ίδια την ποίησή του, συνεχώς διαφεύγουσα, αποδομούμενη από ειρωνεία την ίδια στιγμή που χτίζεται. Κατά τη νιτσεϊκή θεώρηση, η «θέληση για αλήθεια», δηλαδή η ανάγκη να εντοπίσουμε την, κατά το δυνατόν, αντικειμενική, ισχύουσα αλήθεια, δεν μπορεί παρά να καταστρέψει το αντικείμενο που εξετάζουμε: το παγώνει, το κρυσταλλώνει, το σκοτώνει. Με αυτό κατά νου, δεν αξίζει να προσπαθήσουμε να ακινητοποιήσουμε μια μεγάλη «καβαφική» αφήγηση που να επεξηγεί τα πάντα: άλλωστε, ο ποιητής ήδη έχει μπει στο μεγάλο ποτάμι της ιστορίας και κυλάει μακριά μας, άπιαστος, μονίμως μετατοπισμένος σε ένα σημείο πέραν του πεδίου μας, όπως ορίζει και ο ψυχαναλυτικός, λακανικός ορισμός της επιθυμίας.
Σημασία έχει το παιχνίδι, όπως έχει το θάρρος και την εξυπνάδα να μας προτείνει ο Δημηρούλης, ή, για να αναφερθούμε σε μια πολυκαιρισμένη μεταφορά που αντλεί από την ποίηση του Καβάφη, το ταξίδι παρά η Ιθάκη. Περιμένοντας τις μάταιες απαντήσεις, ζούμε, γιατί αυτή η αναμονή δεν είναι παρά μια μονιμότητα, μια στάση ζωής αλλά και μια κατάσταση που μας ευαισθητοποιεί απέναντι στην κρίση/κρίσεις μέσα μας και γύρω μας. Οι βάρβαροι είναι εδώ –πάντα ήταν– και ενώ περιμένουμε κάποια μετουσίωση, ήδη αλλάζουμε. Απομένει να δούμε προς ποια κατεύθυνση.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
![](/images/w400/3/jpg/files/2024-02-02/final-voice-choice4.jpg)
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ένα διήγημα για τα 100 χρόνια από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι το 1924
Ένα μυθιστόρημα φαντασίας για παιδιά, κόντρα στις προκαταλήψεις
Ένα μυθιστόρημα φτιαγμένο από εικόνες, φως, νερό, ειλικρίνεια, αγάπη — και καλοκαίρι
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για την πρώτη του συλλογή διηγημάτων
60 χρόνια από την κυκλοφορία ενός ιστορικού βιβλίου για τα ΜΜΕ
Μιλήσαμε μαζί της για το νέο της βιβλίο «In God we trust»
Για το βιβλιοφιλικό μυθιστόρημα του Χουάν Βιγιόρο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Carnívora (μετάφραση Χριστίνα Φιλήμονος)
Διαβάστε το ποίημα από τη συλλογή «Κλαγγή των όπλων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.