Η ηθοποιός Ειρήνη Σταματίου μιλάει για τη θεατρική παράσταση «Η Φάλαινα»
Ήξερα ότι αυτό εδώ δεν είναι ένα εύκολο έργο. Πριν δω την παράσταση είχα δει την ταινία και θυμάμαι ότι έφυγα από το σινεμά με μια διάθεση να τρέξω. Στο θέατρο, όπου όλα γιγαντώνονται, το κλειστοφοβικό συναίσθημα επέστρεψε πιο δυνατό. «Πώς είσαι;», θυμάμαι τη φίλη μου να με ρωτάει. Της είπα ότι θέλω να πάρω αγκαλιά τον σκύλο μου και να κλάψω στη γούνα του. Έτσι ακριβώς. Θυμάμαι ακόμη τους ηθοποιούς στο χειροκρότημα, με πρόσωπα τραβηγμένα από την ένταση της τελευταίας σκηνής. Η Φάλαινα είναι μια εξωφρενικά καλή παράσταση. Μπορεί, στο τέλος της, να μη σε κάνει να νιώθεις «καλά», αλλά σίγουρα σε κάνει να σκεφτείς. Και αυτό, για εμένα, είναι πιο σημαντικό.
ΗΕιρήνη Σταματίουέχει έναν από τους πιο δύσκολους ρόλους. Υποδύεται τη Λιζ, τη νοσηλεύτρια του Τσάρλι (Πυγμαλίων Δαδακαρίδης), μια γυναίκα δυναμική, εκ πρώτης όψεως σκληρή, στην πραγματικότητα πολύ τρυφερή – γυναίκα που φροντίζει. Μαζί της μιλάω απόψε, σε μια προσπάθεια να εμβαθύνουμε σε ένα έργο που μου φαίνεται τρομερά ενδιαφέρον, σε μια παράσταση που πιστεύω ότι όλοι πρέπει να δούμε.
Τι νιώσατε όταν διαβάσατε το κείμενο του Σάμιουελ Ντι Χάντερ; Τι σκεφτήκατε για τον ρόλο σας;
Με άγγιξε η αλήθεια και η ωμότητα των χαρακτήρων αλλά και η τρυφερότητα και ο πόνος που κρύβεται πίσω από τη σκληρότητά τους. Η Λιζ είναι ένας άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται ένα μεγάλο μέρος του συναισθηματικού σύμπαντος του έργου. Ένιωσα ότι θα χρειαστεί να ακουμπήσω δικές μου ευαισθησίες και αντιφάσεις για να την προσεγγίσω. Και αυτό είναι ταυτόχρονα επώδυνο αλλά και συναρπαστικό.
Φωτογραφία: Πάτροκλος Σκαφίδας
Η Λιζ φαίνεται να είναι και η μόνη που καταλαβαίνει τον Τσάρλι, η μόνη που του συμπαραστέκεται. Ούτε αυτή, όμως, καταφέρνει να τον σώσει. Τελικά, σε αυτόν τον κόσμο, μπορούμε να σώσουμε ο ένας τον άλλον;
Η σχέση της Λιζ με τον Τσάρλι δείχνει ξεκάθαρα ότι η αγάπη, όσο πολυεπίπεδη κι αν είναι, δεν αρκεί για να «σώσει» κάποιον. Υπάρχει πάντα ένα λεπτό όριο ανάμεσα στην ανάγκη να κρατήσεις τον άλλον στη ζωή και στον σεβασμό της δικής του απόφασης, όσο αυτοκαταστροφική κι αν μοιάζει. Η Λιζ κινείται διαρκώς πάνω σε αυτό το όριο: η αγάπη της γίνεται σε στιγμές εγωιστική, γιατί φοβάται να τον χάσει από τη δική της ζωή, όμως γνωρίζει ότι δεν μπορεί να του επιβάλει τη σωτηρία. Το μόνο που μπορεί πραγματικά να κάνει είναι να του προσφέρει έναν χώρο ασφάλειας και αλήθειας, όχι για να τον αλλάξει, αλλά για να έχει εκείνος τη δυνατότητα να αλλάξει αν το θελήσει. Η τελική επιλογή δεν είναι δική της, όσο κι αν την πονά. Ίσως, λοιπόν, το πραγματικό ερώτημα να μην είναι αν μπορούμε να σώσουμε κάποιον, αλλά κατά πόσο μπορεί η αγάπη να μην γίνει έλεγχος. Πόσο τελικά μπορούμε να στεκόμαστε δίπλα στον άλλον χωρίς να του αρπάζουμε το τιμόνι, ακόμα κι όταν βλέπουμε ξεκάθαρα προς τα πού κατευθύνεται.
Ίσως το πραγματικό ερώτημα να μην είναι αν μπορούμε να σώσουμε κάποιον, αλλά κατά πόσο μπορεί η αγάπη να μην γίνει έλεγχος.
Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση ή δυσκολία που αντιμετωπίσατε στο συγκεκριμένο ρόλο; Τι σας έδωσε;
Η Λιζ με έφερε αντιμέτωπη με τον κοινωνικά αυτονόητο ρόλο του «φροντιστή» που επιβάλλεται στις γυναίκες. Αν και η Λιζ επιλέγει συνειδητά να φροντίσει τον Τσάρλι, λόγω της αγάπης, της ενοχής, αλλά και της προσωπικής της ανάγκης να σταθεί δίπλα του, κουβαλά ταυτόχρονα και το βάρος ενός καθήκοντος που μοιάζει διαχρονικά δεδομένο για τις γυναίκες. Υποδυόμενη τη Λιζ, αντιλαμβάνομαι πόσο βαθιά ριζωμένη παραμένει η προσδοκία ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι πάντα δυνατές, υπομονετικές και διαθέσιμες, ακόμη κι όταν εξαντλούνται. Αυτός ο ρόλος λειτουργεί σαν «καμπανάκι», μια υπενθύμιση ότι η φροντίδα συχνά θεωρείται αυτονόητο να παρέχεται από τις γυναίκες στο πλαίσιο της οικογένειας, το οποίο όμως έχει πραγματικό βάρος και κόστος. Η επαφή μου με τη Λιζ με έκανε να αναρωτηθώ πόσες φορές κι εγώ η ίδια έχω αναλάβει ευθύνες χωρίς να ήταν πλήρως δική μου επιλογή. Την ίδια στιγμή, όμως, η Λιζ μου μαθαίνει κάθε βράδυ πως ακόμη κι όταν προσφέρεις εξ επιλογής αγάπη και φροντίδα, η ανάγκη για όρια δεν ακυρώνεται. Η φροντίδα δεν είναι χρέος «εκ φύσεως», αλλά μια συνειδητή πράξη που χρειάζεται σεβασμό προς τον άλλον, αλλά και προς τον εαυτό μας.
Φωτογραφία: Πάτροκλος Σκαφίδας
Παίζετε σε ένα «δύσκολο» έργο. Εγώ, ως θεατής, βγήκα από την αίθουσα με πολλά έντονα συναισθήματα. Εσείς, ως ηθοποιός, πώς διαχειρίζεστε όλη αυτή την ένταση; Τι κάνετε μετά από την παράσταση;
Είναι, πράγματι, ένα έργο με πολύ μεγάλη ένταση και κάθε παράσταση αφήνει ένα συναισθηματικό αποτύπωμα μέσα μου. Ως ηθοποιός, προσπαθώ να είμαι πλήρως παρούσα όσο βρίσκομαι στη σκηνή, αλλά μετά την υπόκλιση είναι σημαντικό να αποσυνδέομαι συνειδητά για να προστατεύω τον εαυτό μου αλλά και τον ρόλο. Προσπαθώ να μηδενίσω για να προφυλάξω και τους δύο μας, να αναπνεύσω σε άλλο ρυθμό, να μιλήσω με τους συναδέλφους μου, να γελάσουμε ή να μοιραστούμε κάτι πιο ανάλαφρο. Κάποιες μέρες χρειάζομαι ησυχία, άλλες μια βόλτα ή μια συνάντηση με φίλους που να με επαναφέρει στη δική μου πραγματικότητα.
Υποδυόμενη τη Λιζ, αντιλαμβάνομαι πόσο βαθιά ριζωμένη παραμένει η προσδοκία ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι πάντα δυνατές, υπομονετικές και διαθέσιμες, ακόμη κι όταν εξαντλούνται
Το 2024 η Φάλαινα σημείωσε 155 συνεχόμενα sold out, και στο δεύτερο χρόνο της συνεχίζει να γεμίζει το θέατρο κάθε βράδυ. Κατά την άποψή σας, πού οφείλεται η τόσο μεγάλη επιτυχία; Νομίζω πως η επιτυχία της Φάλαινας οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων. Πρώτα απ’ όλα, το έργο του Σάμιουελ Ντι Χάντερ θίγει με μαεστρία το κομμάτι της απώλειας, της μοναξιάς, της εγκατάλειψης και την πυρηνική ανάγκη των χαρακτήρων για σύνδεση - ζητήματα που σήμερα αναδεικνύονται ως μερικά από τα σημαντικότερα κοινωνικά βάρη που κουβαλάμε. Από εκεί και πέρα, η σκηνοθετική προσέγγιση του Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη παίζει καθοριστικό ρόλο. Έχει επιλέξει μια ανάγνωση βαθιά τρυφερή αλλά και αφοπλιστικά ειλικρινή. Δεν προσπαθεί να ωραιοποιήσει τίποτα, ούτε όμως και να σοκάρει. Πατήσαμε πάνω στο ήδη διαμορφωμένο σύμπαν της περσινής χρονιάς, το οποίο δημιουργήθηκε με το τότε καστ - την Ευσταθία Τσαπαρέλη στον ρόλο της Λιζ, τον Γιώργο Μπένο στον ρόλο του Πρεσβύτερου Τόμας και την Ασημένια Βουλιώτη στον ρόλο της Ελι - και από εκεί συνεχίσαμε ο Βασίλης Ντάρμας, η Γεωργία Μεσαρίτη και εγώ να το εξελίσσουμε μαζί με την Τζωρτζίνα Παλαιοθόδωρου που ανήκε ήδη στο αρχικό καστ της Φάλαινας. Δουλεύοντας συστηματικά, φτάσαμε σε αλήθειες πολύ προσωπικές, ενώ με την καθοδήγηση του Πυγμαλίωνα σε κάθε παράσταση προσπαθούμε να καταθέτουμε το «πιο ακριβό μας», όπως χαρακτηριστικά λέει. Πιστεύω πως αυτή η ισορροπία ανάμεσα στην ωμότητα, την αλήθεια και την ανθρωπιά είναι που αγγίζει τόσο έντονα το κοινό.
Τι πιστεύετε ότι έχει να μας διδάξει η Φάλαινα; Ποια πτυχή του εαυτού μας αγγίζει; Η Φάλαινα μας υπενθυμίζει κάτι πολύ απλό και ταυτόχρονα πολύ δύσκολο: ότι κάθε άνθρωπος κουβαλάει μια ιστορία που δεν βλέπουμε. Μας διδάσκει να κοιτάμε πιο βαθιά, πέρα από το σώμα, τις πράξεις ή τα λάθη και να αναγνωρίζουμε την ανθρώπινη ανάγκη για αγάπη και συγχώρεση. Το έργο αγγίζει μια πυρηνική πτυχή του εαυτού μας που φοβάται να εκτεθεί, που παλεύει με την ενοχή ή την απώλεια, αλλά ταυτόχρονα λαχταρά να την πιστέψουν και να τη δουν. Μας φέρνει αντιμέτωπους με τη δική μας ευθραυστότητα και μας καλεί να δείξουμε λίγη περισσότερη κατανόηση και προς τους άλλους αλλά και προς εμάς τους ίδιους.
Υπάρχει κάποιο περιστατικό από τις παραστάσεις, που θα θέλατε να κρατήσετε στη μνήμη σας για πάντα;
Ο Πυγμαλίωνας Δαδακαρίδης, η Τζωρτζίνα Παλαιοθόδωρου, η Γεωργία Μεσαρίτη και ο Βασίλης Ντάρμας είναι για εμένα ανεκτίμητα δώρα. Η καθημερινή μας συνύπαρξη, η φροντίδα και η εμπιστοσύνη που χτίζουμε καθημερινά μαζί είναι ό,τι πιο πολύτιμο κρατώ από αυτή την εμπειρία. Όμως, δεν μπορώ να μην αναφέρω μια προσωπική αίσθηση που προκύπτει σε κάθε παράσταση όταν η σιωπή μεταξύ φινάλε και χειροκροτήματος με κάνει να αισθάνομαι πως μοιραζόμαστε την ίδια συγκίνηση, κοινό και θεατές. Είναι τρία δευτερόλεπτα που παίρνουμε μια ανάσα όλοι μαζί. Αυτή η στιγμή, όπου οι ψυχισμοί μας συνδέονται και αγγίζονται αθόρυβα μέσα σε μια παύση. Αυτό, για εμένα, είναι ταυτόχρονα συγκινητικό αλλά και δύσκολο να το αποδώσω σε λέξεις.
Μια μεγάλη μουσικοθεατρική παραγωγή, βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Θάνου Αλεξανδρή, που μας γυρίζει πίσω στην Ελλάδα των δεκαετιών του ’80 και του ’90
Την αγαπήσαμε για τη θρυλική της ατάκα «Σας αγαπώ». Τώρα τη συναντήσαμε με αφορμή την παράσταση «Blue Train», στην οποία πρωταγωνιστεί και της ζητήσαμε να μας μιλήσει για όλα.
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος πραγματεύεται τα θέματα της εξουσίας και του ανταγωνισμού, σε ένα κείμενο που συνομιλεί ανοιχτά με τον Μπέκετ, τόσο σε επίπεδο γραφής όσο και περιεχομένου
7°
