Το έργο. Γαλλία, τέλη του 50. Μια γυναίκα στο υπνοδωμάτιό της, τηλεφωνεί για τελευταία φορά στον εραστή της. Ζει τον οδυνηρό επίλογο μιας ερωτικής σχέσης. Μιλά στον «sonchéri»της, παραμιλά, αυτοσαρκάζεται, ψεύδεται, θυμάται, αγωνιά, εκλιπαρεί, βιώνει την απόλυτη εσωτερική μοναξιά. Θυσιάζει τα πάντα για τον έρωτα, ακόμα και τον ίδιο της τον εαυτό. Εκείνος όμως φεύγει. Κι Εκείνη, καταρρέει.
Η «Ανθρώπινη φωνή», η μονόπρακτη όπερα που συνέθεσε ο Φρανσίς Πουλένκ, με βάση τον ομώνυμο θεατρικό μονόλογο του επιστήθιου φίλου του Ζαν Κοκτώ, είναι ένα έργο που αποτυπώνει με σπάνιο -για οπερατικό έργο- ρεαλισμό την κατάδυση μιας γυναίκας στην απόγνωση. Μια βαθιά μουσική εξομολόγηση, για τον προδομένο έρωτα και την απόλυτη μοναξιά πέρα από φύλο, ηλικία, εποχή-ας μην ξεχνάμε ότι κίνητρο και για τους δύο ομοφυλόφιλους δημιουργούς υπήρξε το τέλος μιας επώδυνης ερωτικής σχέσης. Η ηρωίδα, που δεν κατονομάζεται αλλά αποκαλείται απλά «Η Γυναίκα» ή «Εκείνη», είναι, θα λέγαμε, το alter ego τους. Ποιος βρίσκεται στην άλλη άκρη της γραμμής δεν ξέρουμε, ούτε τι της λέει, ούτε τι σκέφτεται. Ίσως γιατί σ’ αυτήν την μοναδική «όπερα τηλεφώνου», το δεύτερο πρόσωπο του έργου δεν είναι ο αόρατος συνομιλητής αλλά η τηλεφωνική συσκευή…
«Γιατί αν δε μ’ αγαπούσες, κι αν ήσουν επιδέξιος, το τηλέφωνο θα γινόταν ένα επιδέξιο όπλο στα χέρια σου. Ένα όπλο που δεν αφήνει ίχνη, που δεν κάνει θόρυβο…».
Η παράσταση. Έφηβη ακόμα είχα τη σπάνια τύχη να δω την Έλλη Λαμπέτη να ερμηνεύει «Εκείνη» στην «Ανθρώπινη φωνή» του Κοκτώ. Από τότε, η ερμηνεία της χαράχτηκε στο μυαλό μου και έγινε μοιραία μέτρο σύγκρισης όχι μόνο για τις κατοπινές θεατρικές ερμηνείες που είδα στην Ελλάδα αλλά και για τις ακροάσεις της όπερας του Φρανσίς Πουλένκ- μόνο η ερμηνεία της ντέιμ Φελίσιτι Λοτ με είχε συγκινήσει πραγματικά. Με μεγάλο ενδιαφέρον λοιπόν περίμενα την πρώτη παρουσίαση της «Ανθρώπινης φωνής» στην εκδοχή για φωνή και πιάνο από την Εναλλακτική σκηνή της ΕΛΣ, σε σκηνοθεσία Παναγή Παγουλάτου και με την Έλενα Κελεσίδη στο ρόλο «Εκείνης». Όχι άδικα, όπως αποδείχθηκε.
Στο σημείωμά του ο σκηνοθέτης αναφέρει ότι με το ανέβασμα αυτό επιχειρεί να «ξαναδιαβάσει την Ανθρώπινη φωνή με τα μάτια του 21ου αιώνα, τώρα που η διείσδυση της εικόνας στην καθημερινή τηλεπικοινωνία επιτρέπει μια πιο ανθρώπινη “τηλεπροσέγγιση”». Ίσως με αυτό το σκεπτικό, επέλεξε στα πρώτα λεπτά της παράστασης να τοποθετήσει και Εκείνον στο μισοσκότεινο υπνοδωμάτιο -τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς υπογράφει ο Χρήστος Τζιόγκας. Ένας άνδρας, βουβός, ανέκφραστος, οριστικά απών. Εκείνη τον κοιτά με λατρεία, ερωτοτροπεί μαζί του- μήπως το φαντασιώνεται;-, τον παρακολουθεί να ντύνεται, να φεύγει… Μια ενδιαφέρουσα αν μη τι άλλο προσέγγιση.
Η «Ανθρώπινη φωνή» όμως, πάνω απ’ όλα, είναι Εκείνη. Ο ρόλος αυτός παρά τη σύντομη διάρκεια του έργου είναι ένας εξοντωτικός μαραθώνιος για όποια υψίφωνο τολμά να τον ερμηνεύσει. Η Έλενα Κελεσίδη μια αληθινά σπουδαία σοπράνο και με μεγάλες υποκριτικές δυνατότητες- θυμηθείτε την ως Εμίλια Μάρτυ, πέρυσι, στην Υπόθεση Μακρόπουλος- αναμετρήθηκε στα ίσια με το ρόλο και μας χάρισε μια ερμηνεία που θα θυμόμαστε για καιρό.
Ντυμένη με ένα κομψό μεταξωτό νεγκλιζέ-τα κοστούμια, όπως και τα σκηνικά, με επιρροές από την ιαπωνική κουλτούρα υπογράφει η Τότα Πρίτσα- τη βλέπουμε κάθε λεπτό που περνάνα «τσαλακώνεται» όλο και πιο πολύ, βιώνοντας με τον πιο επώδυνο τρόπο τις τελευταίες στιγμές μιας σχέσης, ίσως και της ζωής της. Ο Κοκτώ έγραφε ότι «η ηθοποιός πρέπει να δίνει την εντύπωση ότι αιμορραγεί…». Αυτό ακριβώς μας έκανε να αισθανθούμε η Έλενα Κελεσίδη. Μια γυναίκα που ξεγυμνώνεται μπροστά μας αποκαλύπτοντας την ψυχή της. Με εμφανή τα συμπτώματα νευρικού κλονισμού, αγκιστρώνεται εμμονικά στο ακουστικό του τηλεφώνου, τον τελευταίο κρίκο που τη συνδέει -ή τη χωρίζει-με τον εραστή της. Κάθε διακοπή της σύνδεσης, κάθε παύση του συνομιλητή της και η λαχτάρα της γίνεται φόβος, απόγνωση, υστερία. Οι συναισθηματικές μεταπτώσεις της ιλιγγιώδεις. Το ίδιο και οι βίαιες μετακινήσεις της φωνής της από τις πιο χαμηλές στις πιο υψηλές νότες, όπως απαιτεί ο ρόλος. Μια ερμηνεία αληθινά σπαρακτική..
Η πιανίστρια Σοφία Ταμβακοπούλου συνέβαλε τα μέγιστα με το παίξιμό της στο άρτιο αποτέλεσμα αλλά και στην κατανόηση του κειμένου. Έχοντας μπροστά της την υψηλών απαιτήσεων παρτιτούρα του Πουλένκ, παρακολούθησε τις σκέψεις, τις μεταπτώσεις, τις νευρώσεις, την οδύνη Εκείνης και κρατώντας υπόγεια τον ρόλο Εκείνου, «συνομίλησε» μαζί της μεταγράφοντας σε ήχους τα λόγια που ακούγονται από την άλλη άκρη της γραμμής.
Με μια κουβέντα: Αν αγαπάτε την «Ανθρώπινη Φωνή» του Κοκτώ αξίζει, μέσα από αυτήν τη λιτή και αλλά βαθιά συγκινητική παράσταση, να γνωρίσετε και τη μουσική εκδοχή της από τον Πουλένκ και πιο πολύ, να απολαύσετε την Έλενα Κελεσίδη σε μια κορυφαία ερμηνευτική στιγμή .
Επόμενες παραστάσεις: 29, 31 Ιανουαρίου, 2, 5 Μαΐου
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
13°
