Τον αγαπήσαμε και μεγαλώσαμε με τις ταινίες του. Ο Γιώργος Πανουσόπουλος κινηματογράφησε τον έρωτα όσο κανένας άλλος Έλληνας σκηνοθέτης. «Ταξίδι του μέλιτος», «Ελεύθερη κατάδυση», «Μ’ αγαπάς;», «Οι απέναντι»... Μια παθιασμένη ερωτική σχέση επέλεξε και για την πρώτη του θεατρική σκηνοθεσία, μεταφέροντας στο σανίδι την ταινία της Λιλιάνα Καβάνι «Ο θυρωρός της νύχτας».
Να ξεκινήσουμε μνημονεύοντας τον πόθο με το τραγούδι που ακούγεται στην ταινία σας «Μ’ αγαπάς;»: «Ο πόθος που φυτρώνει/ στην καρδιά ή στο νου ριζώνει....». Με ξάφνιασες που συνέδεσες αυτό το τραγούδι με το πάθος των ηρώων του «Θυρωρού»! Δεν ξέρω… ο πόθος συνήθως ξεκινάει μέσα από την καρδιά. Να σου πω για προσωπικούς πόθους ξέχασέ το, αν και έχει ενδιαφέρον αυτά που λένε τα λόγια του Σέξπιρ – θα μας πάει, όμως, αλλού. Τώρα, αν είχα πόθο ν’ ασχοληθώ με το θέατρο. Δεν είχα… Περιέργεια είχα, η οποία γεννήθηκε από τους ηθοποιούς με τους οποίους συνεργάστηκα στις ταινίες μου. Όταν βρήκα τους σωστούς συνεργάτες και το έργο, προχώρησα. Τον πρώτο ρόλο για μένα στο θέατρο τον έχουν ο συγγραφέας και ο ηθοποιός. Κανένας άλλος δεν υπάρχει.
Αυτοκαταργείτε με αυτή τη θέση το σκηνοθετικό σας ρόλο. Και τι έγινε; Επιμένω πως δεν χωράει καμία άποψη μεταξύ κειμένου και ηθοποιού. Ο τρίτος που έρχεται στο παιχνίδι είναι ο θεατής και όταν δεν επικοινωνεί το κείμενο με το θεατή μια γκάφα πρέπει να υπάρχει.
Σκηνοθετική γκάφα... Αυτό που ξέρω είναι πως αυτή τη στιγμή στο θέατρο υπάρχει μια διάθεση από τους σκηνοθέτες να καπελώνουν το κείμενο – υπάρχει μια υπερ-σκηνοθετική αντίληψη. Το άλλο πρόβλημα είναι πως δεν υπάρχουν σημαντικά έργα, γιατί δεν υπάρχουν πια συγγραφείς όπως ο Τενεσί Ουίλιαμς. Στην Ελλάδα, το θέατρο είναι προστατευόμενο ελληνικό προϊόν – να πω σαν τη φέτα; Δεν έχει να ανταγωνιστεί το ξένο, δεν παίζεται στη γειτονιά πιο κάτω μια παράσταση του Μπρόντγουεϊ ή του Λονδίνου. Αυτό δεν συμβαίνει με το σινεμά. Οι ελληνικές ταινίες έχουν ν’ ανταγωνιστούν, για παράδειγμα, υπερπαραγωγές του Χόλιγουντ, που παίζονται στη διπλανή αίθουσα.
Ποιος είναι ο ρόλος σας τότε στην παράσταση; Εγώ βλέπω ένα πολύ ενδιαφέρον έργο για δύο ανθρώπους που δεν μπορούν να είναι χωριστά, εξαιτίας μιας έλξης παράξενης και τραγικής. Χαιρόμουν ν’ ακούω τους ηθοποιούς, να συμμετέχω στον τρόπο που έψαχναν τους ρόλους. Έλεγα τη γνώμη μου και πηγαίναμε παρακάτω. Χάζευα με την υποκριτική δεινότητα του Χρυσικάκου, τη δύναμη της Τσαρούχα, τον τρόπο που αντιλαμβάνονται το ρόλο τους ο Ρόχας και ο Καλατζής.
Αφήνοντας στη άκρη τον πολιτικό σχολιασμό του έργου, κρατάω τη σαδομαζοχιστική σχέση που περιγράφει. Οι ταινίες σας δίνουν εκφάνσεις του έρωτα. Τώρα, μέσω θεάτρου, προσθέτετε άλλη μία; Για τον έρωτα δεν μιλάς, κοιτάζεις τον πίνακα του Λοτρέκ και τον νιώθεις. Εδώ, ναι, έχουμε μια περίπτωση εμμονής, αλλά για μένα δεν διαφέρει, στην ουσία, από αυτό που περιέγραφα στην «Ελεύθερη κατάδυση», όπου εκεί είχαμε μια αιμομικτική σχέση. Ο έρωτας είναι πάθος, φωτιά, σε εξουθενώνει, σε εξαφανίζει…
Ο μακροχρόνιος γάμος από ένα σημείο και μετά δεν έχει μια σαδομαζοχιστική πλευρά; Διαφωνώ. Μετά από χρόνια έχω καταλάβει πως χρωστάω ευγνωμοσύνη στη γυναίκα που με αντέχει. Όταν ήμουν μικρός, μια κοπέλα μου παραπονιόταν πως δεν τη βλέπω ως άνθρωπο αλλά ως γυναίκα. Κι εγώ δεν καταλάβαινα γιατί δεν χαιρόταν που δεν ήθελα να μοιραστώ μαζί της τα ανθρώπινα προβλήματα. Σήμερα δεν σκέφτομαι με τον ίδιο τρόπο και θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τις τρεις συζύγους μου, που με άντεξαν.
Η Ελλάδα περνάει τη σαδομαζοχιστική της φάση; Δεν έχεις άδικο, αλλά εσύ το έχεις επεκτείνει πολύ το θέμα. Εγώ πάντως, αν ήμουν Παπανδρέου, θα ζητούσα βοήθεια πάλι από τις γυναίκες.
Μα από γυναίκα ζητάει κι αυτός, τη Μέρκελ. Αυτή δεν είναι γυναίκα, είναι τέρας. Θέλω να ζητήσει από τις γυναίκες να αναλάβουν δράση.
Του ζητάτε να ανεβάσει τη «Λυσιστράτη»; Είναι μια λύση. Οι γυναίκες και μόνο να υπάρχουν φτάνει. Τώρα, όμως, πρέπει να κινητοποιηθούν.
Πίσω από κάθε σας πράξη υπάρχει και μια γυναίκα; Εξαιτίας μιας γυναίκας δεν συνεχίσατε στα καράβια, όταν μπαρκάρατε στα δεκαοχτώ σας; Ακριβώς. Πάντα υπάρχει. Φαίνεται, επειδή μικρός έχασα τη μητέρα μου, ήθελα πάντα μια γυναίκα να την υποκαθιστά. Ήμουν τυχερός με αυτό το θέμα.
Το ίδιο τυχερός δεν ξέρω αν είστε με την κριτική, αν θυμηθώ πώς υποδέχτηκαν κυρίως οι αριστεροί το έργο της Λιλιάνα Καβάνι όταν βγήκε στους κινηματογράφους. Της επιτέθηκαν επειδή πήγε να ερμηνεύσει το ναζισμό με ψυχαναλυτικούς όρους. Αυτό μου θυμίζει το «επεισόδιο» με τον Βούλγαρη και τον Ρίτσο. Όταν ο Παντελής τόλμησε να πει στον Ρίτσο πως το «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες» έχει ερωτικούς στίχους, ο τελευταίος έγινε έξαλλος: «Μα τι λες; Ένα πολιτικό ποίημα εσύ το λες ερωτικό!». Ίσως, από το φόβο τι θα πει το κόμμα!
Και ποια είναι η γυναίκα της φωτογραφίας; Είπαμε να μπει η φωτογραφία, αλλά να κρατηθεί ινκόγκνιτο το όνομά της.
O Tάκης Χρυσικάκος για το ρόλο του «Θυρωρού»
«Ο ρόλος του Μαξ με ιντριγκάρει και δεν απέχει πολύ από τους πολύπλοκους χαρακτήρες που έχω ερμηνεύσει. Είναι σκληρός, εγκληματίας πολέμου και χωρίς ηθικά διλήμματα, αλλά δεν πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε μονοδιάστατα – και ο πιο κακός χαρακτήρας έχει τις ευαίσθητες πλευρές του. Η Καβάνι δεν θέλησε να μιλήσει εν γένει για τη φύση του ναζισμού, αλλά για την παθιασμένη (σαδομαζοχιστική) σχέση δύο ανθρώπων, προσπαθώντας να φωτίσει ψυχολογικά το δίπολο θύτη-θύματος χωρίς ταμπού. Είναι ένα θέμα-αγκάθι που ακόμα και σήμερα μπορεί να ξαφνιάσει, κι αυτό το θεωρώ ατού στο θέατρο. Όσο για τη σκηνοθεσία του Γιώργου, νομίζω πως τη χαρακτηρίζει η απλότητα, μας παρότρυνε να αφαιρούμε προκειμένου να μείνει η ουσία. Ήξερε τι ήθελε και στην πιο μικρή λεπτομέρεια, αλλά με μία διαφορά: Άκουγε του ηθοποιούς, δίνοντάς μας την ελευθερία να φέρουμε στο ρόλο και δικά μας πράγματα».
Μια συζήτηση για το έργο «Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία», τις υπαρξιακές και κοινωνικές αφετηρίες που τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του όραμα, το θέατρο και την κοινωνία
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
Το αλληγορικό παραμύθι του βραβευμένου Γιάννη Ξανθούλη είναι ένας ύμνος για την αγάπη, την ισότητα, την ελευθερία, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
11°
