Ο Σωκράτης ερωτά τον Ραψωδό Ίωνα: Τι σε κάνει θαυμαστή και ειδικό του Ομήρου και όχι του Ησιόδου ή άλλων ποιητών; Τί οὖν ποτε περὶ μὲν Ὁμήρου δεινὸς εἶ, περὶ δὲ Ἡσιόδου οὔ, οὐδὲ τῶν ἄλλων ποιητῶν;
Πλατωνικός διάλογος του Σωκράτη με τον ραψωδό Ίωνα τον Εφέσιο
Σωκράτης: Τι είναι εκείνο που σε κάνει, ώ Ίωνα, να θαυμάζεις τόσο τον Όμηρο και όχι τον Ησίοδο ή τους άλλους ποιητές; Μήπως ο Όμηρος λέγει άλλα απ' όσα λένε σύμπαντες οι άλλοι ποιητές;1 Πολλά μας λέει περί πολέμου, πολλά επίσης για διαλόγους και σχέσεις ανθρώπων αγαθών και κακών, αφελών (ιδιωτών)2 και δημιουργικών. Μας λέει για τις συμπεριφορές των θεών μεταξύ τους αλλά και τις επαφές των ανθρώπων με τους θεούς και των θεών με τους ανθρώπους. Μας πληροφορεί για όλα όσα συμβαίνουν στα ουράνια και στον Άδη3. Μας ομιλεί για τις γενιές των θεών και των ηρώων. Αυτά δεν είναι που συνθέτουν την ποίηση του Ομήρου;
Σωκράτης: Άρα ο Όμηρος ώ Ίωνα για σένα είναι ανώτερος όλων.
Ίων: Μα τον Δία. Ο Όμηρος είναι ανώτερος όλων.
Σωκράτης: Επομένως αγαπητέ Ίωνα αν πολλοί μιλούν για ένα μαθηματικό και αριθμητικό πρόβλημα αι κάποιος απ' όλους αυτούς βρει την άριστη λύση θα υπάρξει κάποιος απ' όσους τον άκουσαν να τον αποδεχθεί με βεβαιότητα;
Ίων: Ναι θα υπάρξει.
Σωκράτης: Επομένως ο ίδιος που κατάλαβε τον άριστο θα καταλάβει και όποιον έδωσε λάθος λύση ή μήπως κάποιος άλλος;
Ίων: Ο ίδιος αναμφίβολα.
Σωκράτης: Προφανώς αυτός που έδωσε λάθος λύση δεν θα είναι γνώστης της επιστήμης των αριθμών και των μαθηματικών.
Ίων: Ναι.
Σωκράτης: Άλλο παράδειγμα ώ Ίωνα. Αν κάποιοι ομιλούν περί υγιεινών τροφών (λεγόντων περί υγιεινών σιτίων) και ποιες είναι αυτές. Ένας ομιλητής αναφέρει τις άριστες και υγιεινές τροφές ενώ κάποιοι άλλοι αναφέρουν λάθος τροφές. Ο ακροατής που θα εκτιμήσει τις σωστές τροφές θα μπορέσει να εκτιμήσει και ποιες τροφές είναι λάθος;
Σωκράτης: Ανακεφαλαιώνοντας μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι αν για συγκεκριμένο θέμα ομιλούν πολλοί θα υπάρξει κάποιος που θα καταλάβει ποιοι μιλούν σωστά και ποιοι λάθος. Αν κάποιος άλλος δεν ξεχωρίζει τις λάθος απόψεις δεν θα εντοπίσει ούτε τις σωστές απόψεις.
Ίων: Έτσι είναι.
Σωκράτης: Χωρίς αμφιβολία ο ίδιος κριτής μπορεί να ξεχωρίσει τις σωστές και τις λάθος απόψεις. (Ουκούν ο αυτός γίγνεται δεινός περί αμφοτέρων).
Ίων: Ναι.
Σωκράτης: Όμως εσύ ώ Ίωνα λες ότι ο Όμηρος και οι άλλοι ποιητές ανάμεσα τους ο Ησίοδος και ο Αρχίλοχος αναφέρονται στα ίδια θέματα αλλά με διαφορετικό τρόπο. Και υποστηρίζεις ότι ο τρόπος του Ομήρου είναι ο σωστός τρόπος.
Ίων: Αληθινά το πιστεύω.
Σωκράτης: Άρα αφού ξεχωρίζεις τον Όμηρο για τις σωστές απόψεις του εκτιμάς τους άλλους ποιητές ότι δεν είναι καλοί και σωστοί όσο ο Όμηρος.
Ίων: Έτσι μου φαίνεται.
Σωκράτης: Άρα ώ Ιωνα αφού είσαι καλός και ειδικός γνώστης του Ομήρου θα είσαι το ίδιο καλός και ειδικός και στους άλλους ποιητές αφού πριν παραδέχτηκες ότι ένας ικανός κριτής μπορεί να αξιολογήσει όσους ασχολούνται με τα ίδια πράγματα. Οι ποιητές όλοι αναφέρονται στα ίδια θέματα (τοὺς δὲ ποιητὰς σχεδὸν ἅπαντας τὰ αὐτὰ ποιεῖν. (5).
Σημειώσεις
Ο Σωκράτης θέλει να μάθει αν ο Ίων ο ραψωδός έχει βαθιά και ουσιαστική γνώση του Ομήρου, του Ησιόδου, του Αρχιλόχου και άλλων ποιητών.
ἰδιώτης, -ου, ὁ. <ἴδιος. Ιδιώτης, πολίτης σαν μεμονωμένο άτομο. Αυτός που διάγει ιδιωτικό βίο, ιδιωτεύει, αντίθετα προς αυτόν που συμμετέχει στα πολιτικά θέματα ή κατέχει δημόσιο αξίωμα. Αυτός που δεν έχει επαγγελματική γνώση ή επάρκεια, αυτός που δεν ασχολείται με καμιά επιστήμη ή τέχνη, ανειδίκευτος, ανίδεος, αγύμναστος, άπειρος, αδίδακτος, αμαθής. Αγγλικά idiot < λατινικήidiota < αρχαία ελληνική ἰδιώτης <αρχαία ελληνική ἴδιος. Χαζός, ηλίθιος, βλάκας, κουφιοκέφαλος, ανεγκέφαλος.
Στον πάνω και στον κάτω κόσμο. Στον σύμπαντα κόσμο.
Ο Ίων «στηρίζει» την εργασία του και την προσήλωση του στον Όμηρο.*δή-που ή δήπου. Ίσως, πιθανόν, μπορεί, αναμφίβολα, βέβαια, φυσικά.
Ο Σωκράτης λέει στον Ίωνα ότι αφού είναι ικανός να αξιολογήσει τους ποιητές και να θεωρεί τον Όμηρο πρώτο των πρώτων τότε, για να φτάσει σε μια τέτοια δογματική διαπίστωση, θα πρέπει σαφώς να γνωρίζει πολύ καλά και τους άλλους ποιητές.
Αρχίλοχος. ~ 680 – 630 π.Χ. από την Πάρο. Λυρικός ποιητής της αρχαϊκής εποχής. Ήταν ο πρώτος που οι αρχαίοι Έλληνες τον θεωρούσαν ισάξιο του Ομήρου.
Ο διάλογος «Ίων» του Πλάτωνος είναι σύντομος και σχετικά απλός. Οι χαρακτήρες των ομιλητών, Σωκράτη και Ίωνα, απεικονίζονται και περιγράφονται πολύ ζωντανά.
Πλάτων. Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Μαθητής του Σωκράτη και διδάσκαλος του Αριστοτέλους.
Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι ο διάλογος «Ίων» γράφτηκε το 405 π.Χ. όταν ο Πλάτων ήταν 22 ετών και ο Σωκράτης 65. Αν αυτό ισχύει τότε έχουμε το νεανικότερο σωζόμενο έργο του Πλάτωνος. Αναφέρεται στην τέχνη των ραψωδών αλλά και στους ραψωδούς. Τον γαρ ραψωδόν ερμηνέα δει του ποιητού της διανοίας γίγνεσθαι τοις ακούουσι.530 c.
Ίων. Πολυβραβευμένος επαγγελματίας ραψωδός από την Έφεσο της Μικράς Ασίας. Διακρίθηκε στην παρουσίαση των ομηρικών επών.
15°
