Παναγιώτης Αλεξίου: Συνέντευξη με τον ζωγράφο για την έκθεση FOS στην Γκαλερί Αστρολάβος δεξαμενή.
Μια έντονα φωτεινή, αναπαραστατική, εξπρεσιονιστική και αφαιρετική ζωγραφική, που όμως αρμολογεί πεντακάθαρα τα εκτυφλωτικά εξωτερικά της τοπία σε διακριτές σχηματικές ενότητες: κήποι και πισίνες, ανοιχτά παράθυρα με θέα και μπαλκόνια που βλέπουν βουνό και ουρανό, πολυθρόνες και σεζλόνγκ, τραπεζάκια έξω και ροφήματα στο ποτήρι.
Ολάνθιστη άνοιξη; Ζουμερό καλοκαίρι; Γλυκό φθινόπωρο, που τα χρώματα της φύσης δεν πρόλαβαν να ξεθωριάσουν και διατηρούν ατόφια την ακμή τους; Μη χολοσκάτε με το πότε και το πού και αφεθείτε στους υπαινιγμούς της αναπαράστασης μιας πραγματικότητας, όπου και να βρίσκεται. Μπορεί να είναι αληθινή, μπορεί όμως να προκύπτει και μέσα από ασυνείδητες εικόνες. Εικόνες ανόθευτες, όπως δηλώνει ο καλλιτέχνης, από συνειδητές σκέψεις, εικόνες όμως που αποδίδουν τα αντικείμενα και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα με έναν απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο κατανόησης.
Στο FOS, τη δεύτερη ατομική του έκθεση, ο Παναγιώτης Αλεξίου κινείται vangogh-ικά(!), αλλά και με τον τρόπο του Oscar Wilde, όπως θα διαβάσετε στη συνέντευξη που ακολουθεί. Την ίδια στιγμή, τα έργα φλερτάρουν με τον χρωματικό τρόπο του Ντέιβιντ Χόκνεϊ αλλά και έναν εξεζητημένο υπαιθρισμό, που μοιάζει περισσότερο με το σπάραγμα της μνήμης παρά με την επιθυμία της ακριβούς αποτύπωσης. Οι τυχαίες ακρυλικές πινελιές στους καμβάδες του, στην πορεία, μετατρέπονται σε άψογα δομημένες συνθέσεις, η ιδεατά ανόθευτη παιδικότητα της γραφής του συμβαδίζει με την αριστοτεχνική κατάκτηση ύφους, που δομείται και προκύπτει μόνο μέσα από τη βαθιά ενήλικη κατανόηση και τις αρμόζουσες σπουδές. Η ζωγραφική του Παναγιώτη Αλεξίου μεταφέρει μέσα στη φόρμα της μια ενέργεια που ενθουσιάζει με τις απανωτές εκρήξεις της. Εντυπωσιακές είναι και οι εκπλήξεις που είναι κρυμμένες μέσα στις λεπτομέρειες. Ανταμώσαμε στον Αστρολάβο και σταθήκαμε παρέα απέναντι στα έργα του. Δείτε…
Αν πω πως το πρώτο πράγμα που έρχεται στο μυαλό μου ενώπιον των έργων σου είναι ο Ντέιβιντ Χόκνεϊ, θα αδικήσω τον δάσκαλό σου Γιάννη Ψυχοπαίδη. Και επειδή είναι ξεπερασμένο πια να ψάχνουμε συγγένειες και να μην αφήνουμε τα έργα και τους δημιουργούς να αναπνεύσουν, ας μην υποπέσω στο ατόπημα να προσομοιάζω το κάθε τι με κάτι άλλο. Επομένως: Πώς θα ήθελες να σταθεί ο κάθε θεατής μπροστά τους;
Τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ δεν τον ήξερα μέχρι που ο Μάριος Σπηλιόπουλος στο εργαστήριο με είχε προσφωνήσει μπροστά στον Ψυχοπαίδη «ο Έλληνας Ντέιβιντ Χόκνεϊ» και ο δάσκαλος χαμογέλασε προσπερνώντας το! Τυχαίνει να μοιάζεις με κάποιον χωρίς να τον ξέρεις ίσως. Χαρά μου πάντως αν έρχονται τα έργα μου σε διάλογο με τον Χόκνεϊ. Θα ήθελα να έμπαινα στη θέση του θεατή έστω και για λίγο χωρίς να τα έχω ξαναδεί.
Η μάτια, το κάδρο, η εγγραφή και η απεικόνιση του εξωτερικού περιβάλλοντος δείχνει σαν ημερολόγιο και σημειώματα με εικόνα ενός καταγραφέα, ο οποίος παρατηρεί τον κόσμο έξω από το παράθυρό του. Ήταν αυτός ο στόχος σου ή λαθεύω;
Καταγραφή, σίγουρα, εικόνων. Είναι περιβάλλοντα στα οποία έχω ζήσει, έχουν κάποια ενέργεια. Περισσότερο πρόκειται για προσωπικά βιώματα, οπότε η καταγραφή γίνεται ταυτόχρονα σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Είναι θα έλεγα η ηδονή του παρατηρητή όταν τα χρώματα και το φως χαϊδεύουν τα μάτια μου και τον νου. Πρόκειται για μια διαδικασία επιλογής, μέσα από ένα πολύ απλό γούστο αφαίρεσης. Οι καλλιτέχνες πρέπει να διαθέτουν ένα ένστικτο επιλογής έτσι ώστε, υλοποιώντας τη ζωή, να της δίνουν κάποιας μορφής τελειότητα. Στόχος μου είναι να μεταφέρω αυτό το φως και το χρώμα.
Ζεις στον Βόλο. Τι πλεονεκτήματα και τι μειονεκτήματα έχει το να ζεις μακριά από την Αθήνα, και ας εκθέτεις στην Αθήνα;
Να επιλέγω πότε θα πηγαίνω στην Αθήνα και να κερδίζω χρόνο, κυρίως προσωπικό. Να είμαι κοντά στη φύση σε μια πόλη αρκετά ζωντανή. Ο καθένας καθορίζει το πόσο ωραία του συμπεριφέρεται το μέρος στο οποίο ζει. Δεν αισθάνομαι ότι βρίσκομαι μακριά, απλώς το εργαστήριό μου απέχει κάποια χιλιόμετρα από το κέντρο στο οποίο εκθέτω.
Είναι πολύ όμορφο αλλά και πολύ δύσκολο το «κατασκευαστικό» σου. Οι πίνακες μοιάζουν άναρχοι ως προς τον πλούτο των χρωμάτων και την πανσπερμία πληροφοριών (αντικείμενα, ορίζοντας, σκηνικό), αλλά όλα εντός τους, όλα, μικρά και μεγάλα, συνθέτονται με μια περίπλοκη αρμολόγηση. Ένα της κομμάτι αν διαφύγει, το έργο μου μοιάζει πως θα... χυθεί, θα διαλυθεί, δεν θα υπάρχει. Πώς τους δούλεψες και τους «έχτισες» ως προς τη λεπτομέρεια από τη «σκαλωσιά» σου;
Η ομορφιά είναι στόχος μου όταν δουλεύω, όχι επιφανειακή, επιμελημένη ή άνευρη. Ο Προυντόν ονόμαζε ομορφιά την ελεύθερη έκφραση. Αν ένα έργο δεν έχει αίμα και νεύρο, δεν μπορεί να εκφράσει ολοκληρωμένα μια προσωπικότητα. Τα έργα τέχνης έχουν τις ίδιες ποσότητες, η διαφορά τους, για εμένα, έγκειται στον τρόπο που ο καλλιτέχνης τις μοιράζει στον χώρο. Η τεχνική έγκειται στην προσωπικότητα, δεν μπορώ να μιλήσω για αυτήν ούτε να την αναλύσω. Ο Όσκαρ Γουάιλντ γράφει πως για τον μεγάλο ζωγράφο υπάρχει μόνο ένας τρόπος ζωγραφικής, αυτός που χρησιμοποιεί ο ίδιος. Αυτή είναι η μαγεία της κάθε σκαλωσιάς, όπως και της δικής μου. Πάνω σε κάθε πραγματική σκαλωσιά, πρωταρχικός στόχος είναι η ισορροπία.
Πόσο απομόνωση και πόσο όσμωση με τον κόσμο και τους ανθρώπους χρειάζεσαι, ώστε να λειτουργείς δημιουργικά; Το ρωτώ γιατί στα έργα σου οι ανθρώπινες φιγούρες απουσιάζουν. Μόνο αντικείμενα κατοικούν εντός και ατμόσφαιρες κενές από βοή.
Ένας καλλιτέχνης για την εντατικοποίηση της προσωπικότητάς του, πράγμα απαραίτητο για να αναπτύξει την τέχνη του, χρειάζεται γαλήνη, ηρεμία και μόνωση. Λειτουργώ καλύτερα μέσα στη σιωπή και την απομόνωση. Στα έργα μου το προφανές είναι η ανθρώπινη απουσία, αλλά με μια πιο διεισδυτική ματιά, το ανθρώπινο στοιχείο υπάρχει στα αντικείμενα, στους χώρους, παντού. Θεωρώ πολύ σημαντικό να προκύπτει κάτι ζωντανό μέσω της άψυχης ύλης.
Κάπου είδα τον Όσκαρ Γουάιλντ. Ουπς! Για λέγε...
Κάπου δίπλα στον Γουάιλντ υπάρχει και ένα αντηλιακό. Μάλλον και τα δυο για κάποιας μορφής προστασία και ενίσχυση.
Πώς περνάς τον χρόνο σου; Τι σε κινητοποιεί, σε εξάπτει και σε κάνει να αδημονείς, ώστε να το μεταμορφώσεις σε εικόνα; Τι εσωτερικό συναίσθημα αφηγούνται τα έργα σου, και ας όλα σε αυτή την έκθεση δείχνουν να καταγράφουν μόνο εξωτερικούς τόπους;
Περπατάω, γυμνάζομαι, ακούω μουσική. Μου αρέσει πολύ να μαγειρεύω. Όταν βρίσκομαι κάπου, σε πολύ λίγο χρόνο καταλαβαίνω αν ο τόπος μου χαρίζει μια καινούργια εικόνα. Όπως είπα και προηγουμένως, χρειάζεται αυτή η εκλεκτική ματιά, μια διαδικασία επιλογής με ικανότητα κρίσης. Αντικείμενα, χώροι, ανοιχτοί και πιο εσωτερικοί, μικρές λεπτομέρειες που φτάνουν για να με κινητοποιήσουν. Ωστόσο, είμαι χαρούμενος αν ο θεατής ταυτιστεί με το συναίσθημά μου, χωρίς να τον κατευθύνω ούτε στο ελάχιστο.
Το Πήλιο, ο Βόλος, ο Κίσσαβος, μιλώ για τα προσφιλή και οικεία κοντινά σου τοπία, που σπαράγματά τους είναι σαν τα βλέπω και εντός των πινάκων. Είναι όμως έτσι; Θέλω να πω, είναι μόνο αυτά τα φανερά ή μυστικά κρυμμένα ως συντεταγμένες μέσα στα έργα σου, ή παίζουν και άλλοι τόποι που η μαγεία τους εισβάλλει μέσα σου και εκβάλλει μέσω των χρωμάτων σου στα έργα;
Σίγουρα ο Κίσσαβος που αναφέρεις, αλλά και η Πελοπόννησος είναι η ατμόσφαιρα. Ελευθερία, φως, χρώμα, ένταση, θάλασσα, φύση, άνθρωποι απλοί. Όλες αυτές είναι οι εικόνες μου, ισχυρά καταγεγραμμένες. Θα έλεγα πως είναι σαν να ξεκίνησα από την ιδανική αφετηρία, νιώθω τυχερός. Μάλλον επιλέγω τόπους ασυνείδητα ή και συνειδητά σε σχέση με εμένα. Κάπως το φως υπάρχει βιωματικά και ο τόπος ευθύνεται γι’ αυτό.
Τι ακούγεται σε αυτούς τους πίνακες; Τι ήχος φυσικός ή τεχνητός τους ντύνει; Αεράκι που θροίζει, έντομα που τετερίζουν ή συγκεκριμένα κομμάτια, συγκεκριμένων δημιουργών; Και αλήθεια, τι μουσική ακούς όταν ζωγραφίζεις αλλά και όταν δεν ζωγραφίζεις;
Ένας απ’ τους αγαπημένους ήχους, όταν ήμουν μικρός, ήταν από τις άγριες καρδερίνες κάτω απ’ το μπαλκόνι του σπιτιού μου. Ήχος οξύς και δημιουργικός, όχι τόσο αναμενόμενος, όπως και η μορφή τους. Ο ήχος στα έργα μου δεν είναι σταθερός. Αλλάζει και προσαρμόζεται όπως και το καθετί που υπάρχει πάνω σε αυτά. Η μουσική που ακούω όταν ζωγραφίζω εναλλάσσεται, ας πούμε πως στο τελευταίο μου έργο άκουγα για μέρες Χατζιδάκι. Θυμάμαι σε μικρή ηλικία με λαχτάρα να αγοράζω το πρώτο μου cd, το Something Else του Canobal Aderley. Είχα την τύχη να κάνω μαθήματα κλασικού σαξόφωνου με τον αγαπημένο δάσκαλο Θεόδωρο Κερκέζο.
Πες μου ζωγράφους που εκτιμάς και θαυμάζεις, Έλληνες και ξένους, αλλά μετά φύγε από τη ζωγραφική και δώσε μου μια λίστα από ταινίες, βιβλία και αναφορές σε κάθε μορφή τέχνης που σε συγκινεί και σε συγκλονίζει.
Ο Δάσκαλός μου, ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, είναι ο άνθρωπος που εκτιμώ και θαυμάζω. Πιστεύω πως τα σπουδαία πράγματα δεν μπορούν να διδαχθούν, αλλά η ατμόσφαιρα που δημιουργεί και η βαθιά του κρίση τού δίνουν τα χαρακτηριστικά που δύσκολα συναντά κανείς.
Ο Oscar Kokoschka ευθύνεται για πολλές εικαστικές μου ανάσες, Willem de Kooning, Francis Bacon και David Hockney έχουν τον θαυμασμό μου.
Ο κινηματογράφος δεν είναι κάτι στο οποίο έχω αφιερώσει χρόνο, μάλλον δεν μου ταιριάζει, μου αρέσει να διαβάζω. Βιβλία στα οποία ανατρέχω πυκνά συχνά, η ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ του Hegel, τα δοκίμια του Oscar Wilde, Αδριανού Απομνημονεύματα της Marguerite Yourcenar.
Η μουσική κατέχει μεγάλο κομμάτι της ζωής μου, με συγκλονίζει ο ήχος των πνευστών, ειδικά του σαξόφωνου, και ο χορός, ιδιαίτερα ο σύγχρονος.
Παναγιώτης Αλεξίου, FOS, Γκαλερί Αστρολάβος δεξαμενή, Ξανθίππου 11, Κολωνάκι, έως 2/7
Περισσότερα για την έκθεση στο City Guide της Athens Voice
