Mutt Life: Παραδοσιακή τέχνη εναντίον NFTs

Κτιριακά είναι μακράν η πιο γοητευτική γκαλερί της Αθήνας. Στη διασταύρωση της Ακαδημίας με την Κανάρη, ανεβαίνω τα σκαλιά και μπαίνω σε ένα υπέροχο νεοκλασικό με δωμάτια με τζάκια, υπέροχα ανάγλυφους τοίχους και οροφές. Ο χώρος είναι τόσο επιβλητικός, καλαίσθητος και ευρύς, που η περιήγηση εντός του από μόνη της στοιχειοθετεί εμπειρία. «Mutt Life» λέγεται η έκθεση, η αιτία για την οποία βρίσκομαι εδώ. 

Ο Κένι Σάχτερ και η Έβα Μπέρεσιν παρουσιάζουν χειροποίητη ζωγραφική και ψηφιακή τέχνη, σε μια συνεργασία όπου το παλιό και το καινούργιο συνομιλούν στο πλαίσιο ενός διαλόγου που έχει ανάψει για τα καλά τον τελευταίο καιρό στον χώρο της τέχνης. Αφορά την αξία, τις επιπτώσεις και τις σαρωτικές αλλαγές που φέρνει στον κόσμο των εικαστικών η αγορά έργων NFT, μέσω ψηφιακού χρήματος Ethereum που αγοράζει πιστοποιητικό γνησιότητας μέσω της τεχνολογίας Blockchain. 

Για κάποιους φιλότεχνους ίσως όλα αυτά να ακούγονται Κινέζικα, όμως οι εξοικειωμένοι με το θέμα παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα τον Ντάμιεν Χιρστ να κερδίζει είκοσι εκατομμύρια δολάρια πουλώντας μέσω διαδικτύου άυλα έργα, μην έχοντας ανάγκη να εκθέσει σε κανένα μουσείο, γκαλερί ή οίκο δημοπρασιών. Ο δαιμόνιος Ντάμιεν, καλλιτέχνης αλλά και μέγας έμπορος, μοιάζει να ζήλεψε τη δόξα του Beeble. Ο κατά κόσμον Μάικ Βίνκελμαν πρόσφατα, μέσω Christie's, του μεγάλου παγκόσμιου δημοπρατικού οίκου που πρώτος πήρε χαμπάρι τι τρέχει έξω από τις κλασικές αγορές, πούλησε για 69 εκατομμύρια το έργο του «Everydays: The First 5.000 Days». Το ποσό είναι ιλιγγιώδες και το ρεκόρ ασύλληπτο. Ο Beeble, αυτός ο άγνωστος, κατέκτησε την τρίτη θέση στη λίστα με τους πιο μοσχοπουλημένους εν ζωή καλλιτέχνες, μετά τον Τζεφ Κουνς και τον Ντέιβιντ Χόκνεϊ. 

Τι τρέχει σε αυτήν την καινούργια αγορά της τέχνης; Νά η ευκαιρία για ένα ταχύρρυθμο, αφού το ένα δεύτερο της έκθεσης «Mutt Life» στην Allouche Benias είναι έργα άυλα, NFTs (Non Fungible Tokens). Οι 10.000 Crypto Mutts χαρακτήρες του Κένι Σάχτερ πάνε χέρι-χέρι με τη χειροποίητα αληθινή ζωγραφική της Εύας Μπέρεσιν. Όλο το ισόγειο της γκαλερί φιλοξενεί έργα από πίξελ. Κάποιες από τις εικόνες «δραπετεύουν» από την οθόνη και μεταλλάσσονται σε πίνακα με αρχή, μέση, άκρη, κάδρο και τέλος! 

Η νέα συνθήκη τέχνης και αγοράς μέσω συναλλαγών με τη μέθοδο ασφάλειας blockchain ανατινάζει ακόμα και τον τρόπο με τον οποίο βλέπαμε την τέχνη στον παλιό κόσμο. Εδώ αρκεί η οθόνη ενός τηλεφώνου ή ενός υπολογιστή, που λειτουργούν σαν ιδιωτική γκαλερί για κάθε χρήστη - smartphone is the new gallery. Σε αυτό το αποκεντρωμένο επομένως σύστημα τέχνης, καλλιτέχνης και αγοραστής επισφραγίζουν τη σχέση τους με μια απευθείας αγορά όπου τον ρόλο του πιστοποιητικού γνησιότητας, το οποίο παλιά έδινε η γκαλερί, τώρα το προσφέρει με απόλυτη ασφάλεια το σύστημα Blockchain. 

Το Blockchain είναι μια διαφανής διαδικασία, ένα πρωτόκολλο εμπιστοσύνης, ένας μοναδικός κωδικός, που διασφαλίζει τον πωλητή-καλλιτέχνη από «πλαστογραφίες» και παρέχει στον αγοραστή τίτλο ιδιοκτησίας. Το νόμισμα σε αυτή την κρυπτοοικονομική συναλλαγή είναι το Ethereum. Το κάθε Ethereum, που η ισοτιμία του σε αληθινό χρήμα είναι 2.000 δολάρια, αντικατέστησε τις συναλλαγές με Bitcoin, που έχασε την αξιοπιστία του εξαιτίας του σκανδάλου Silk Road. Το Silk Road ήταν ένας τόπος του «σκοτεινού web» όπου γίνονταν άνομες συναλλαγές με όπλα και ναρκωτικά. Μπορούσες ακόμα και να νοικιάσεις εκτελεστές για πληρωμένα συμβόλαια θανάτου.

Ξεκίνησα ένα οδοιπορικό στην έκθεση των Κένι Σάχτερ και Εύας Μπέρεσιν και βρέθηκα να σπαζοκεφαλιάζομαι με αποκεντρωμένα συστήματα αγοράς τέχνης, blockchain πιστοποιητικά ακριβείας και γνησιότητας και συναλλαγές με άυλο χρήμα, που αγοράζει και πουλά ντούκου εξίσου άυλη τέχνη. Σαν παραλλαγή του Θαυμαστού Καινούργιου Κόσμου του Άλντους Χάξλεϊ δεν ακούγεται; 

Υποθέτω πως κάποιοι ήδη ενθουσιάστηκαν, αφού κάθε καινοτομία που υπόσχεται σαρωτικές αλλαγές προκαλεί ρίγη συγκίνησης στους οπαδούς του μότο any change is for good. Κάποιοι άλλοι όμως δυσπιστείτε μην τυχόν και η όλη φάση και ο ενθουσιασμός αποδειχτούν φούσκα. Όλοι έχετε δίκιο, αφού κάθε φορά που η εξέλιξη αλλάζει τον κανόνα, ο διάλογος και ο αντίλογος ανάβουν. «Μα είναι αυτό τέχνη;» αναρωτιούνται οι παραδοσιακοί art lovers. «Ναι, όλα θα αλλάξουν επιτέλους», σαν να ακούω να λέει ο απελπισμένος και γδαρμένος από τις γκαλερί καλλιτέχνης, καθώς αντικρίζει τη νέα προοπτική να τον απαλλάσσει από κάθε ενδιάμεσο. «Πίσω, τσαρλατάνοι», ωρύονται με τη σειρά τους κάποιοι παραδοσιακοί συλλέκτες, γκαλερίστες αλλά και καλλιτέχνες, που ακούν NFT τέχνη και παθαίνουν αλλεργία. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση; Ίσως. The art future is unwritten αφενός, και αφετέρου, αν ρωτήσετε τον φιλοξενούμενο στην Allouche Benias Κένι Σάχτερ, θα τον ακούσετε να αριθμεί τις αρετές των NFTs ενθουσιασμένος ως εκεί που δεν παίρνει. 

Ο Κένι, εκτός από καλλιτέχνης, είναι και επιμελητής, αρθρογράφος και διαπρύσιος κήρυκας της νέας τέχνης. Στις οθόνες της Allouche Benias βλέπω τα έργα του σε οθόνη - η μια εικόνα διαδέχεται την άλλη. Πρόσωπα-χαρακτήρες από την NFT σειρά του σκυταλοδρομούν ο ένας μετά τον άλλο με εξωφρενική ταχύτητα. Τα καρέ τους θυμίζουν κινούμενα σχέδια, καθώς επώνυμοι ήρωες της τέχνης που όλοι κάπου αλλού τους έχουμε ξαναδεί φτιάχνουν το κυρίως έργο. Ο Πικάσο ποζάρει με το εσώρουχό του μαζί με τον Καμπούλ, τον καθαρόαιμο Αφγανό σκύλο-ιχνηλάτη, ο Γουόρχολ και η Φρίντα Κάλο, η καρικατούρα του Μάρτιν Κίπενμπεργκερ, η Σάρα Λούκας, το γυναικείο alter ego του Μαρσέλ Ντισάν, η περίφημη Ροσέ Σελαβί, το διάσημο πορτρέτο του Ιβ Κλάιν με τίτλο Leap Into The Void, βίντεο και φωτογραφίες που λειτουργούν σαν πορτρέτα αλλά και διασκευές μεγάλων εικαστικών «επιτυχιών». Το κοινό στο οποίο απευθύνονται, όπως λέει ο Κένι, είναι όσοι θεωρούν πως η σύγχρονη τέχνη γεννήθηκε από τον George Condo και επεκτάθηκε από τον Bansky ή τον Beeple». 

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Σάχτερ και η Έβα Μπέρεσιν εκθέτουν μαζί σε αυτόν τον ιδιότυπο διάλογο παλιού και νέου, καθώς το σόου τους μετά τη γνωριμία τους στο ίνσταγκραμ τούραρε στο Λος Άντζελες, τη Φλωρεντία, το Μιλάνο, τη Βιέννη και την Κολωνία. Η Μπέρεσιν κατά κάποιο τρόπο μοιάζει να εκπροσωπεί τον παλιό, απτό κόσμο. Σκέφτεται γρήγορα, ζωγραφίζει με χιούμορ και το στιλ της μοιάζει σαν να έρχεται από τον ψυχισμό τρομοκρατημένης έφηβης.

Πετάει άτσαλα χρώματα και ιδέες στον καμβά, με οξύτητα, ένταση και ένα βάθος όπου τα οικογενειακά τραπέζια, τα ψώνια, και τα περισσότερα από τα περιστατικά της προσωπικής της ζωής αποτυπώνονται με αστείο και καρτουνίστικο τρόπο. Οι μελαγχολικές, γκροτέσκ, παράλογες, μοναχικές εικόνες της παντρεύουν το χιούμορ με τον τρόμο και την ξέσαλη νεότητα με την τραγωδία των γηρατειών και του θανάτου. Οι πίνακες της Μπέρεσιν είναι ένας τρόπος προσωπικής αμυντικής επιβίωσης. Ζωγραφίζει για να ξορκίσει την αναίτια βία της ζωής και χρησιμοποιεί για ήρωες την οικογένεια και φυσικά τον εαυτό της.

Είναι αστεία, αυθάδης και παιχνιδιάρα, αφού πολλές φορές «σηκώνει» έργα του Βέλγου ζωγράφου Ensor, αντικαταστώντας τα πρόσωπά τους με πρόσωπα φίλων της ή αλαφιασμένα ζώα που απέχουν από οτιδήποτε θα μπορούσε κανένας να αποκαλέσει καλαίσθητο. Τη μελέτησα πολύ προσεκτικά. Στην αρχή σε ξεγελά με τη γλύκα και το παιχνίδισμα, αλλά καθώς η έκθεση επεκτείνεται, η αχαλίνωτη βία ξεχειλίζει από παντού - the world is sad and extremely dangerous. 

Αυτά τα ολίγα και κατατοπιστικά, θέλω να πιστεύω, για τους Σάχτερ και Μπέρεσιν, που ο διάλογός τους συνεχίζεται στην Αθήνα. Στ’ αλήθεια, όπως είναι στημένος και παρουσιάζεται στην Allouche Benias είναι μια μοναδική ευκαιρία για να πιάσετε κάτι από το νέο ψηφιακό που συμβαίνει στη μοντέρνα τέχνη αλλά και από τον παλιό καλό χειροποίητο κόσμο, που είναι πολύ σκληρός για να πεθάνει. Το τελευταίο θα μπορούσατε να το εκλάβετε και ως προσωπικό σχόλιο, θέση και πρόγνωση για τα NFTs. Ίσως όμως να μιλάει και ένας old fashion τύπος που τα ίδια έλεγε και για την ηλεκτρονική μουσική, μέχρι να παραδεχτεί πως τελικά οι Kraftwerk και οι Underworld είναι το ίδιο μεγάλοι όσο και οι Rolling Stones και Μπρους Σπρίνγκστιν!

Mutt Life | Eva Beresin, Kenny Schachter, μέχρι τις 11 Δεκεμβρίου στην γκαλερί Allouche Benias (Κανάρη 1, Κολωνάκι)