Η Αλεξάνδρα Μαράτη περιπλανιέται στη Viral έρημο του πραγματικού

Στην έκθεση Viral η Αλεξάνδρα Μαράτη ζωγραφίζει τις ερήμους του πραγματικού. Από τον Μποντριγιάρ, που πρώτος περιέγραψε την εικονική ζωή και την προέκτασή της στην αληθινή συνθήκη, έως τον εγκλεισμό λόγω Covid-19, εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι-πολιτείες αποκαλύπτονται μέσα από τις αλληγορικές εικόνες της.

Είτε τόποι, είτε καταφύγια, είτε μεμονωμένα αντικείμενα και δυνάμεις μετεωρίζονται με πολλαπλασιαστική δύναμη και διαχέονται μέσα από ψυχικές διαδρομές ή αληθινές περιηγήσεις. Οι θεματικές του Viral άλλοτε ιχνογραφούνται καλυμμένες και χαμένες, βουτηγμένες σε γκρι αποχρώσεις, και άλλοτε φωτίζονται απρόσμενα μέσα από δέσμες που διαπερνούν το σκοτάδι.

Η Θεσσαλονικιά εικαστικός, εκτός από τη ζωγραφική της, παρουσιάζει στην γκαλερί Donopoulos International Fine Arts και μερικές μεταλλικές κατασκευές που μεταμορφώνουν τον χώρο σε ένα μέσο μεταφοράς. Τα φαντασιακά ή αληθινά σχήματά της, αν και δείχνουν ασφυκτικά περικυκλωμένα και εγκλωβισμένα, εντούτοις καταφέρνουν να βρουν έναν απτό τρόπο διαφυγής: από τη μελαγχολία ως την ελευθερία, είναι η δύναμη του ανθρώπου που μετατρέπει αυτή την αίσθηση της πληγής στην αχνή επούλωση που οδηγεί στην αισιοδοξία.

Όλα μου δείχνουν δυστοπικά και διφορούμενα. Άνθρωποι και αντικείμενα μοιάζει να πλέουν μέσα σε μια ομίχλη, ένα σκοτάδι, που όσο και αν από κάπου διατρυπάται από δεσμίδες από φως, εντούτοις παραμένει απειλητικό. Τα σύνορα ανάμεσα στο μέσα και το έξω δεν υπάρχουν και η αίσθησή μου είναι πως βρίσκομαι σε ένα απόκοσμο και αφιλόξενο περιβάλλον σαν σκηνικό του Blade Runner ή πως είμαι βυθισμένος στο βαθύ μαύρο Ίντερνετ, όπου λένε πως αυτό που συμβαίνει δεν μπορεί να το συλλάβει ο μέσος νους. Τι είχατε κατά νου και πώς ακριβώς δουλεύτηκαν αυτοί οι πίνακες;
Η συγκεκριμένη ενότητα VIRAL αποτελεί απλά συνέχεια της προηγούμενης PHANTASMAGORIA, πράγματι προφητικής, που το 2019, αρκετά πριν ξεσπάσει η πανδημία, παρουσίασα στην γκαλερί Donopoulos IFA. Το κεντρικό ζωγραφικό έργο EVACUATION απεικόνιζε μια ασιατική πόλη – φάντασμα, βυθισμένη σε νυχτερινό σκοτάδι και δηλητηριώδη πράσινη ακτινοβολία. Μια γυναικεία φιγούρα κρατά στην αγκαλιά της ένα μωρό έτοιμο να μεταλλαχτεί σε... φυτό, καθώς προσπαθεί να ξεφύγει από την ερημωμένη, φοβική ατμόσφαιρα γύρω της.
Τα σπρέι που χρησιμοποιώ ως πρωταρχικό υλικό ευνοούν πιθανόν τη συνδιαλλαγή με τις φοβικές πλευρές του εαυτού μου, μιας που διεγείρουν τους υποδοχείς του στρες στον εγκέφαλο, μέσω της οσμής. Αυτή θα ήταν μια πολύ επιφανειακή εξήγηση. Η δημιουργική διαδικασία προσδιορίζεται με αλληγορικό τρόπο στις ζωγραφικές μου αφηγήσεις, σε βαθιά κατάνυξη και πάθος, ενώ ταυτόχρονα ενεργοποιείται και η αίσθηση της αφής. Διάφορες χρωματικές επιστρώσεις και σκόνες δημιουργούν ανάγλυφα γεωμετρικά αποτυπώματα, τονίζοντας ακόμη περισσότερο την τρισδιάστατη «χωροχρονική» τους διάσταση, όπως και οι μεταλλικές πλάκες που κατασκευάζω και χρησιμοποιώ για να ολοκληρωθεί η τεχνική διαδικασία. Η εμμονή μου με τα ιπτάμενα οχήματα, τα αντικείμενα που εκτοξεύονται ή εκτινάσσονται στο δάπεδο, αποκαλύπτει μία μόνιμη τάση φυγής, απόδρασης από την πραγματικότητα, από το υλικό πεδίο και διερεύνησης του Αγνώστου. Του χωροχρονικού και της προβολής του κάτω κόσμου στον επάνω. Παρόμοια εμμονή ανακαλύπτω συχνά και σε άλλους δημιουργούς. Από συγγραφείς στην Olga Tokarczuk του βιβλίου «Πλάνητες», και στον Juan Gabriel Vázquez του «Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν», και στον Romeo Castellucci, σκηνοθέτη της όπερας του Μότσαρτ Don Giovanni στα Salzburger Festspiele.

Επισφάλεια, συνθήκη πολέμου, φασματική δίοδος και έξοδος, κατάσταση αναταραχής: οι πίνακές σας αντικατοπτρίζουν κάτι ζοφερό που ήδη συμβαίνει, «Ποιες είναι αυτές οι ορδές με τις κουκούλες που κατακλύζουν τις απέραντες πεδιάδες, σκοντάφτοντας στη ραγισμένη γη που την περιζώνει μόνο επίπεδος ορίζοντας;». Κάποια κάδρα σας μοιάζουν με εικονογράφηση της Άγονης Γης του Τ. Σ. Έλιοτ. Υπάρχει κάτι προφητικό στους στίχους που το βλέπετε να συμβαίνει στον πλανήτη στη συγκεκριμένη φάση;
Η Waste Land του Eliot είναι η αχρονική παρηκμασμένη γαία που επάνω της αντανακλώνται μια έντονα προσευχητική διάθεση και ερμητική, μυθολογική γνώση. Το ίδιο το κείμενο αποτελεί μέσο ενορατικού channeling, σαν σε μια αόρατη διάσταση, εναρμονίζει αντίρροπες δυνάμεις, όπως συμβαίνει και στα έργα μου.
Who is the third who walks always beside you? - Ποιος είναι ο τρίτος που περπατάει πάντα στο πλάι σου;
When I count, there are only you and I together - Όταν μετράω, είμαστε μόνο εσύ και εγώ μαζί
But when I look ahead up the white road - Όμως όταν κοιτάζω μπροστά μου στον κατάλευκο δρόμο
There is always another one walking beside you - Υπάρχει πάντα κάποιος που περπατάει πλάι σου
Glinding wrapt in a brown mantle, hooded - Γλιστρώντας, τυλιγμένος σε καστανό μανδύα, κουκουλωμένος
I do not know whether a man or a woman - Άνδρας ή γυναίκα δεν μπορώ να πω
- But who is that on the other side of you? - Μα αυτός ποιος είναι στο άλλο σου πλευρό;

Εκτός από τη ζωγραφική υπάρχουν και οι μεταλλικές κατασκευές. Πώς συνδέονται με τα έργα και τι εξυπηρετούν, τι είδους διάδραση υπάρχει ανάμεσα τους;
Σε τόπους όπου ρέει άφθονη ενέργεια, όπως απεικονίζονται ή γίνονται με υπαινικτικό τρόπο αισθητοί στα ζωγραφικά έργα μου, φύονται «πύλες» που συνδέουν με διαδραστικό τρόπο τις χωροχρονικές πραγματικότητες των προσώπων στο παρόν. Οι γλυπτικές κατασκευές αποτελούν την αρχιτεκτονική προέκταση των ενδιάμεσων περασμάτων μέσα από τις νοητές «πύλες» που μετατρέπουν έναν περίκλειστο χώρο σε χώρο διαλογισμού και μύησης. Συχνά έχουν τη μορφή μεταλλικής πυραμίδας σε παραλλαγές, διάτρητης από φως και με οριζόντια – κάθετη ευθυγράμμιση, ώστε να κυλάει η ενέργεια... των ευχών και επικλήσεων, όπως εκφράζονται από τον επισκέπτη που τις περιδιαβαίνει περιμετρικά. Κατά τη διάρκεια του τελετουργικού SKY TEMPLE που σχετίζεται με την πυραμίδα της τρέχουσας έκθεσης, οι επισκέπτες δημιουργούν μια συλλογική συνείδηση, ενώνοντας τις πνευματικές τους δυνάμεις. Με το άγγιγμα ενεργοποιούν μια μπλε μεταλλιζέ σκόνη τοποθετημένη σε μεταλλικό υποδοχέα και τη διοχετεύουν στον «Ουράνιο Ναό», σκορπίζοντάς την...

Η αισιοδοξία κόντρα στο μελαγχολικό μενεξεδί του αέρα (νά τος πάλι ο Τ. Σ. Έλιοτ) μοιάζει να καραδοκεί πολύ στο βάθος των έργων σας. Αδιαόρατη, περισσότερο σαν αίσθηση παρά σαν απευθείας πρόσληψη. Παρ' όλα αυτά, υπάρχει ένα σημάδι, από κάπου εκπέμπεται κάτι παρηγορητικό, είναι η αίσθησή μου και ας μην μπορώ να το προσδιορίσω με ευκρίνεια. Βλέπω λάθος ή το κρυπτικό της αισιοδοξίας όντως καραδοκεί;
Το φως με το σκοτάδι γίνονται Ένα. Η αγωνία με την αισιοδοξία γίνονται Ένα.
Ο Ιησούς είπε σ’αυτούς:
[...]ΟΤΑΝ ΚΑΝΕΤΕ ΤΑ ΔΥΟ ΕΝΑ, ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩ ΟΠΩΣ ΤΟ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΣΑ ΟΠΩΣ ΤΟ ΕΞΩ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΝΩ ΟΠΩΣ ΤΟ ΚΑΤΩ, ΚΑΙ ΟΤΑΝ ΤΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΘΗΛΥΚΟ ΤΟ ΚΑΝΕΤΕ ΕΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΤΟ, ΩΣΤΕ ΤΟ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΜΗΤΕ ΤΟ ΘΗΛΥΚΟ ΘΗΛΥΚΟ[…] (απόκρυφο Ευαγγέλιο κατά Θωμάν).
Τα έντονα φλούο χρώματα, το κατοπτρικό σαν αίσθηση ασημί και οι ιριδίζουσες αποχρώσεις του ουράνιου τόξου, όπως προβάλλουν μέσα από ένα αχανές σκοτάδι, σχηματίζουν φωτεινά σύμπαντα. Οι μορφές, οχήματα, κτίρια, σώματα, παρά το βάθος των επιστρώσεων και το πνιγμένο από την ομίχλη τοπίο, συχνά παραπέμπουν σε παιδικά παιχνίδια ή αναπαραστάσεις κινούμενων σχεδίων. Οι υφές, κρυσταλλικές και διάφανες, αναιρούν τη βαρύτητα της αφήγησης και επιτείνουν την αίσθηση ότι τα πάντα μέσα στον συνθετικό ιστό του έργου κινούνται, χάνονται... ίσως επανεμφανίζονται. Ένας κόσμος που διαχέει φως και αξίζει να τον ζούμε.

Η ζωγραφική σας, κατά κάποιο τρόπο, μου μοιάζει και ηδονοβλεπτικώς παρατηρητική ως προς το πεδίο των σόσιαλ μ;iντια, όπου οι άνθρωποι επιδεικνύουν πολλαπλούς εαυτούς και ποικιλία συμπεριφορών. Ως καλλιτέχνης πώς διάκειστε σε αυτή τη συνθήκη, όπου όλα, παρά τη φαντασμαγορία που εκπέμπουν, κατά βάθος παραμένουν υποκριτικά και αγχωτικά ως προς το να δηλώσουν ευτυχία πάση θυσία;
Παρατηρώ από απόσταση το κοινωνικό γίγνεσθαι και τα φαντάσματα που αιωρούνται μέσα σε αυτό με τη μορφή υπερθεάματος (phantasmagoria). Ακόμα παλεύω με την ιδέα της δεισιδαιμονικής προβολής του καλλιτέχνη σε αμφίβολα διαδικτυακά μονοπάτια. Η καλλιτεχνική δημιουργία με τον πολυδιάστατο χαρακτήρα της με απαλλάσσει από μοδάτες εξαρτήσεις και μου δίνει τη δυνατότητα να απογυμνώνω και να αποδομώ ό,τι με τρομάζει ή επιδρά ψυχαναγκαστικά επάνω μου, στον κοινωνικό περίγυρο. Πίσω από τις φαντασιακές εικόνες που αναπαράγουν χωροχρονικές μνήμες από τα παράλληλα σύμπαντα του ασυνειδήτου, κρύβεται ένας καλά οχυρωμένος εαυτός, αφοσιωμένος στοn μονόδρομο των επιλογών του και στο όραμά του.

Ζείτε στη Θεσσαλονίκη. Αυτό σημαίνει κάτι ή όχι, ως προς τον τρόπο που η πόλη παρεισφρύει στο έργο σας ή την εσωτερική σας αναζήτηση κάπως ή καθόλου;
Εικαστικά, οι πόλεις κρύβουν την ταυτότητά τους. Μακρινές ή κοντινές διαφεύγουν μέσα στην γκρίζα βιομηχανική ομίχλη τους, εξαϋλώνονται, όπως άλλωστε και οι εναπομείνασες υπάρξεις που τις κατοικούν. Σε αυτές καθρεπτίζονται ποικίλες πολιτισμικές επιρροές και τα μυστήρια που κρύβουν οι δύο πόλεις, στις οποίες μοιράζω τη ζωή μου. Η Βιέννη αντανακλάται χρωματικά στις νύχτες και τις μέρες. Μου αρέσει να την περπατώ και να ανακαλύπτω τα ίχνη της πολυπολιτισμικής της πλευράς, που επεκτείνονται και ανανεώνονται συνεχώς, διατηρώντας όμως την εμβληματική παράδοση του παρελθόντος. Η Θεσσαλονίκη εμφανίζεται μέσα από τη διάφανη αχλή της και το παλίμψηστο των ιστορικών της διαδρομών, το θόρυβο των οχημάτων και τον στρόβιλο που δημιουργεί η ενέργειά της. Σε ένα εικαστικό οδοιπορικό που πραγματοποιήθηκε πριν χρόνια, το WALKING IN THESSALONIKI - VIENNA αντάμωσαν οι δύο πόλεις στο βυζαντινό μουσείο και το Künstlerhaus. Από τη Θεσσαλονίκη εμπνεύστηκα μια εικονική αιώρα - χαρτογράφηση οικείων εμπειριών της περιπλάνησής μου στην πόλη. Ενώ για τη Βιέννη, μια πόλη που περισσότερο ανταποκρίνεται στις ουτοπικές μου επιθυμίες, αποθήκευσα την εμπειρία μου σε μικρά διάφανα κουτάκια, ως αποσπάσματα μιας συμπαντικής επίκλησης. Και στις δύο πόλεις εισέρχεται η νύχτα ακούγοντας τη Σονάτα του Σεληνόφωτος του Μπετόβεν (Mondscheinsonate).

Viral, Αλεξάνδρα Μαράτη, Donopoulos International Fine Arts, Αγίας Θεοδώρας 3, Θεσσαλονίκη. Έως 8/ 11