Σαξόφωνο, κρουστά, βιολί, ο Israel Galvan πάλλεται ολόκληρος, κινείται στο χώρο απότομα και σπασμωδικά, όταν χαμηλώνει το βιολί, σχεδόν τον ακούς να αναπνέει. Το περιβάλλον μυστηριακό, τον παρακολουθούμε να εκτοξεύει κινήσεις, παλμούς, χτυπάει τα χέρια του στο κορμί του, τα πόδια του στο πάτωμα, ξαπλώνει, σηκώνεται, διηγείται μια ιστορία.
Μιλάει για τους Ρομά. Για τον αφανισμό τους από τους Ναζί τις δεκαετίες ’30 και ’40. Μνήμες που κουβαλάει από παιδί μιας και αυτή είναι η καταγωγή της μητέρας του. Με δύο χορεύτριες (Belén Maya και Isabel Bayón) και ένα ξεχαρβαλωμένο πιάνο που οι χορδές του παραπέμπουν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ο Galvan χορεύει την εθνική περηφάνια και τη δίψα για ελευθερία. Η διήγηση δεν είναι παραδοσιακή. Τα ερωτήματα είναι συγκεκριμένα: Γιατί τα φασιστικά καθεστώτα γοητεύτηκαν από τη λαογραφία των Ισπανών αθίγγανων; Μπορεί το φλαμένκο να μας μάθει την τεχνική της επιβίωσης; Η ιστορία δεν έχει πλοκή. Όπως όταν ξεφλουδίζεις ένα κρεμμύδι, τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο σημασιολογικά, εμβαθύνοντας μέχρι να φτάσεις στον πυρήνα. Οι Ρομά παλεύουν με το στίγμα, αλλά έχουν ακόμη τη δύναμη να μας κοιτάξουν στα μάτια.
Ας λένε για το Παρίσι, η Βαρκελώνη είναι στ’ αλήθεια πόλη για να ερωτευτείς. Ρομαντική κι ανεπιτήδευτη, με γειτονιές και ταυτόχρονα τεράστια, παραδοσιακή και μοντέρνα. Με αέρα παλιού ρωμαϊκού κάστρου, μπαλκόνια με λουλούδια και νοικοκυρές που τινάζουν σεντόνια, μαρέγκες στις βιτρίνες ζαχαροπλαστείων, ποδήλατα, ανεμελιά, καταγώγια, πλατείες, χωνάκια με jamon για το δρόμο, μπουτίκ, χρωματιστά πλακάκια Γκαουντί, πολλές μικρές ευτυχίες, νιώθεις για λίγο σαν πρωταγωνιστής σε ταινία του Woody Allen. Βρεθήκαμε εκεί με άλλους δημοσιογράφους προσκεκλημένοι από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να συναντήσουμε τον Israel Galvan και να παρακολουθήσουμε την παράσταση «Lo Real» που θα έρθει σε λίγες μέρες στην Αθήνα.
Πώς είναι η σχέση σου με την Ελλάδα, τον ρωτάμε. «Επιφανειακή! Μ’ αρέσει ο Ξενάκης, ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και τα τσιπουράδικα στον Βόλο».Του ζητάμε να περιγράψει τη χώρα μας με τρεις λέξεις: Πέτρα, χορός, φόβος. «Νιώθω φόβο για το νεοφασισμό που υπάρχει τώρα στην Ελλάδα. Πρέπει να δείξουμε τι έγινε και να μιλήσουμε γι’ αυτά, για να σταματήσουν να συμβαίνουν».
Οι Ισπανοί μιλούν για την κρίση;
«Στη Σεβίλλη κανείς δεν έχει δουλειά και όλοι είναι στα μπαρ και πίνουν μπίρες». Από κοντά είναι ήρεμος, συμπαθητικός και αστείος.
Μας εξηγεί τι είναι το φλαμένκο γι’ αυτόν και ότι οι άνθρωποι που το χορεύουν είναι «φλαμένκο τύποι» πάντα.
«Εμείς σταματάμε το ταξί έτσι», λέει και τεντώνει το χέρι του χορευτικά, γελώντας, «υποφέρουμε στ’ αλήθεια».
Για τους Ευρωπαίους το φλαμένκο θεωρείται φολκλόρ. Σε ενοχλεί αυτό;
«Το φλαμένκο είναι απ’ τα πράγματα που σίγουρα γνωρίζει κάποιος, έστω κι αν ξέρει την Ισπανία εξωτερικά. Το φλαμένκο και οι ποδοσφαιρικές ομάδες. Δεν νιώθω άσχημα γι’ αυτό, γιατί είναι αληθινό, ισχύει, είναι μια παράδοση. Δεν θα έπρεπε να χάσουμε αυτήν την παράδοση. Σαν καλλιτέχνες έχουμε την ευθύνη να μιλήσουμε για σύγχρονα ζητήματα, αλλά σεβόμενοι την παράδοσή μας». Ωστόσο στο «Lo Real» δεν θα δούμε παραδοσιακό φλαμένκο, αλλά μια νέα χορογραφική γλώσσα του.
Πώς συνδέεται το παραδοσιακό με το μοντέρνο φλαμένκο;
«Το φλαμένκο συνεχώς εξελίσσεται. Κάθε χορευτής δίνει μια καινούργια παράσταση κάθε φορά. Δεν υπάρχει διαχωρισμός. Το φλαμένκο είναι η ενέργεια του καθενός. Και υπάρχει αυτή η ελευθερία στις κινήσεις και στο ρυθμό. Το πιο σημαντικό είναι να μη χάσεις την πρόθεση ή την αίσθηση του φλαμένκο. Αυτό είναι στ’ αλήθεια αυτός ο χορός».
Γιατί να δει κανείς την παράστασή σου;
«Βρίσκεις χαρά όταν χορεύεις με ένα θέμα σαν αυτό, σχετικά με το θάνατο και το δράμα. Τελικά μαθαίνεις πώς να επιβιώνεις σε κάθε περίσταση και νιώθεις χαρά γι’ αυτό. Αυτό είναι και το μήνυμα: να μπορείς να επιβιώνεις σε όποια δυσκολία».
Ταξίδεψες πίσω μέσα απ’ την παράσταση. Τι αποκόμισες; Πώς νιώθεις;
«Μπορεί να ξέρεις τα γεγονότα, την ιστορία, αλλά όταν αποφασίζεις να εμβαθύνεις σ’ αυτά τα ζητήματα νιώθεις σαν ένα δηλητήριο να διαπερνά το σώμα σου. Και θα το κουβαλάω αυτό σε όλη μου τη ζωή. Όλο αυτό επίσης με κάνει πιο ανθρώπινο, νιώθω πιο κοντά στους άλλους». Κάποτε, ο Γάλλος φιλόσοφος Georges Didi-Huberman είχε πει στο διάσημο χορευτή: «Ισραέλ, το να χορεύεις την πραγματικότητα είναι συνώνυμο του να χορεύεις το αδύνατο». Εκείνος μας απάντησε: «Σ’ αυτή τη δουλειά μίλησα πρώτη φορά για πραγματικά γεγονότα. Νιώθω άνετα να χορεύω με περιορισμούς. Νιώθω άνετα με πράγματα που μπορούν να με «φυλακίσουν», μ’ έναν τρόπο. Οπότε ρωτάω τον εαυτό μου πώς θα μπορούσα να αποτυπώσω αυτές τις εικόνες. Νόμιζα ότι ήταν αδύνατο να χορεύεις αυτό, το αληθινό». Στις επιρροές του ανέφερε τον Κιούμπρικ, τον Λίγκετι και τον Μπουνιουέλ και μετά μας εξέπληξε λέγοντας ότι η μουσική αυτής της παράστασης είναι ένα remake του «Γυφτοπούλα στο Χαμάμ» της Γλυκερίας.
Όταν είσαι μόνος σου στο σπίτι χορεύεις κάτι άλλο εκτός από φλαμένκο;
«Τελικά πάντα γυρίζω στο φλαμένκο. Στο σπίτι χορεύω ακόμα και χωρίς να κινούμαι. Η κόρη μου όταν με βλέπει να κάθομαι ακίνητο και σκεπτικό μου λέει: “Μπαμπά, σταμάτα να χορεύεις!”».
Οι παλμοί σταμάτησαν, η αυλαία έπεσε και τότε συνέβη κάτι πρωτόγνωρο: Κανείς δεν ήθελε να φύγει. Το κοινό όρθιο χειροκροτούσε, τον αποθέωνε. Ο Israel Galvan και η ομάδα του υποκλίνονταν καταλαχανιασμένοι. Μέσα στη μεγάλη περιοδεία του, το «Lo Real» έρχεται και στην Αθήνα και συγκεκριμένα στην κεντρική σκηνή της Στέγης 23 με 27 Απριλίου. Θα είμαστε και πάλι εκεί για να του πούμε «Ισραέλ, μη σταματάς να χορεύεις».
11°
