H Raqs Media Collective από την Ινδία μιλά για την κατάδυσή της στην Αθήνα
Η διεθνούς φήμης ομάδα που θέτει Rarely Asked Questions μιλά για την Αθήνα, τις μεγαλουπόλεις, την παγκόσμια γλώσσα, τη χειραγώγηση των social media και την ανάγκη να επαναδιατυπώσουμε τα πράγματα
Η Raqs Media Collective μεταμορφώνει το Ναυάγιο των Αντικυθήρων με την εγκατάσταση Πάμφιλος που παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Fast Forward Festival 6 σε ανάθεση και παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.
Η Raqs Media Collective ιδρύθηκε το 1992 στο Δελχί από τους Monica Narula, Jeebesh Bagchi και Shuddhabrata Sengupta, που γνωρίστηκαν όταν σπούδαζαν κινηματογράφο. Βασικό στοιχείο της δουλειάς τους είναι η έννοια του «κινητικού στοχασμού», δηλαδή η συνεχής αναζήτηση νέων μορφών και μεθόδων καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Το έργο τους εστιάζει στις έννοιες των κοινών και του χρόνου και συχνά συνδέεται με ιστορικά γεγονότα που γίνονται αφορμή και υλικό έμπνευσης. Ανάμεσα στις δραστηριότητες της κολεκτίβας είναι η παραγωγή σύγχρονης τέχνης, η συγγραφή και η έκδοση βιβλίων, καθώς και η επιμέλεια εκθέσεων, με πιο πρόσφατη την Μπιενάλε της Σαγκάης, “Why Not Ask Again? Arguments, Counter-arguments and Stories”, ενώ ένα από τα επόμενα πρότζεκτ τους είναι η Triennale 2020 της Γιοκοχάμα.
Δημιούργησαν ένα έργο ειδικά για την Αθήνα, μετά από πρόσκληση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και του Fast Forward Festival 6. Ταυτόχρονα, οργανώνουν στον ίδιο χώρο μια σειρά διαλογικών συναντήσεων (clusters), θέλοντας να εξερευνήσουν το νόημα της λέξης «Πάμφιλος», που βρέθηκε χαραγμένη σε μια κούπα στο ναυάγιο. Οι απογευματινές συναντήσεις, με τίτλους «Αποσυμπίεση», «Ρεύμα», «Κύμα» και «Πλευστότητα» θα γίνουν στις 15, 16, 17 &18 Μαΐου (18:00-20:00)
Πώς προσεγγίσατε την ελληνική κουλτούρα και ειδικότερα την Aθήνα;
Η Αθήνα παραμένει ένας σημαντικός τόπος για να τεθούν ερωτήσεις και να γίνουν συζητήσεις. Αυτό συμβαίνει από την αρχαιότητα. Από την παιδική μας ηλικία, έχουμε μάθει από την Αθήνα τη σημασία της διατύπωσης ερωτημάτων. Οι αρχαιοελληνικοί μύθοι και το κλασσικό ελληνικό δράμα, όπως οι ινδικοί μύθοι και το σανσκριτικό δράμα, είναι μια πλούσια πηγή εννοιών, εικόνων και αρχέτυπων. Υπάρχουν στιγμές που μια προφανώς αρχαία πηγή μπορεί να ρίξει ένα νέο και απροσδόκητο φως σε επείγοντα ερωτήματα του σήμερα. Σε μία τέτοια περίπτωση θα πρέπει κανείς να ταξιδέψει στο χρόνο και να ανακαλύψει την «συγχρονικότητα» μιας άλλης εποχής.
Πώς η πόλη καθεαυτή καθορίζει τη ζωή μας; Ταξιδεύετε συχνά σε διαφορετικές πόλεις του κόσμου. Τι κοινά έχουν μεταξύ τους και πόσο διαφορετική είναι η ανταπόκριση που έχετε από τον κόσμο;
Η πλειοψηφία του παγκόσμιου πληθυσμού είναι πλέον αστική. Όλες οι μεγαλουπόλεις βρίσκονται σε αναταραχή και αναδιαμόρφωση. Προερχόμαστε από μια πόλη, το Δελχί, που έχει πληθυσμό περίπου είκοσι τεσσάρων εκατομμυρίων. Αυτός είναι μεγαλύτερος αριθμός από τον πληθυσμό πολλών χωρών μαζί. Τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν όταν ένας πολύ μεγάλος αριθμός ανθρώπων καταλαμβάνει έναν περιορισμένο χώρο. Οι προκλήσεις αυτών των καταστάσεων που σχετίζονται με τη χωροταξία, την οικολογία και τη ζωή, μόλις ξεκίνησαν να αντιμετωπίζονται με σοβαρότητα. Τα έργα μας αναγνωρίζουν αυτές τις συνθήκες.
Κάποτε, σε μια παρουσίαση στο Μεξικό, βλέπαμε με χαρά επισκέπτες που θεώρησαν ότι το έργο μας μιλούσε για την ιδιαιτερότητα της δικής τους πόλης τους. Δεν ήταν κάτι που είχαμε σχεδιάσει για τη συγκεκριμένη πόλη, αλλά το γεγονός αυτό μας έδειξε κάτι ενδιαφέρον για μια νέα αστική γλώσσα που είναι διαθέσιμη στους πολίτες πολλών διαφορετικών πόλεων. Υπάρχει κάτι κοινό σε αυτή την παγκόσμια γλώσσα. Πρέπει να οξύνουμε την αντίληψη μας για να την ακούσουμε.
Στην Αθήνα, ειδικότερα, βρήκαμε πολλούς δημιουργικούς τρόπους με τους οποίους οι πολίτες αναδιαμορφώνουν τα κοινά της πόλης - για να σχηματίσουν ομάδες αυτοβοήθειας, κλινικές, σχολεία, κήπους. Πιστεύουμε ότι όλος ο κόσμος μπορεί να διδαχτεί από αυτά τα πειράματα. Και δεν πρέπει να τα βλέπουμε μόνο ως απαντήσεις στην κατάρρευση της οικονομίας. Μπορούμε επίσης να εκλάβουμε τους τρόπους αυτούς ως προσδοκίες για ένα μέλλον που χαρακτηρίζεται από τη ζωτικότητα κάθε είδους κοινότητας.
Πώς βλέπετε το ρόλο και τις επιπτώσεις του μέσων δικτύωσης;
Ως ένα χώρο δυνατοτήτων όπως κάθε χώρο επικοινωνίας. Αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά πόσο εκτεθειμένα είναι τα μέσα αυτά στη χειραγώγηση. Για παράδειγμα, το Facebook έχει αλγόριθμο για να περιορίσει την αυξανόμενη εμφάνιση ενός post προτείνοντας πάντα το «boost» επί πληρωμή. Ουσιαστικά, αυτή η κατάτμηση της επικοινωνιακής δυναμικής ενός post αποτελεί παραβίαση των ψηφιακών κοινών. Στην ουσία χρησιμοποιεί μια αυθαίρετη αλγοριθμική διαδικασία για να περιορίσει τη δυναμική μιας τεχνολογίας. Αυτοί οι περιορισμοί μπορούν να ξεπεραστούν όταν η κερδοφορία, η καταστροφική λογική του μισθού και του χρόνου, του χρόνου και του εμπορεύματος παραμεριστούν. Είμαστε βέβαιοι ότι αυτή η συνειδητοποίηση είναι ολοένα και περισσότερο παρούσα και συμβαίνει σε καθημερινό επίπεδο σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων καθώς συνδέονται και υποβάλλουν ερωτήσεις σχετικά με τα πρωτόκολλα και της χρήσεις της επικοινωνίας.
Είναι εφικτό να αντισταθούμε στο ρεύμα ισχυρών δυνάμεων;
Η ανθρώπινη δημιουργικότητα, η εφευρετικότητα και η δυσαρέσκεια διαμορφώνονται από τον τρόπο που αντιμετωπίζουν και ανασυνθέτουν ισχυρές δυνάμεις. Η ίδια η ιστορία αποδεικνύει ότι οι άνθρωποι ξαναγράφουν σενάρια, εφευρίσκουν αξίες, διαφοροποιούν πρωτόκολλα διαβίωσης παλεύοντας είτε σιωπηρά είτε ανοιχτά. Ανάλογα με τις περιστάσεις και την ακριβή διαμόρφωση και ευθυγράμμιση των δυνάμεων, το αποτέλεσμα ποικίλλει. Αλλά είναι πάντα εφικτό να επαναδιατυπώσουμε τα πράγματα.
Πώς βλέπετε την παγκόσμια πολιτική κρίση και τη στροφή στον λαϊκισμό και την ακροδεξιά;
Το αντιλαμβανόμαστε ως ένδειξη ανυπομονησίας μορφών πολιτικής να δεθούν στο άρμα της εξουσίας. Η ένταση και η κλίμακα της δημιουργίας πλούτου και η ταυτόχρονη διασπορά και μετατόπιση των πληθυσμών που παρατηρείται τις τελευταίες τρεις δεκαετίες δεν έχει προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία. Διάφορες μορφές περιφρούρησης αρτηριοσκληρωτικών και απηρχαιωμένων ιδεών ιδιοκτησίας δοκιμάζονται ως συνταγή, καθώς τα παραγωγικά συστήματα καθίστανται ολοένα και πιο απρόβλεπτα. Αυτές οι συνταγές δεν θα λειτουργήσουν. Ο χρόνος της ανόδου και της πτώσης θα είναι σύντομος και πιο εκκωφαντικός. Οι σοφές ερωτήσεις για το τι συμβαίνει με τον πλούτο και για το τι συμβαίνει με τη δυνατότητα του "νέου χρόνου" συνεχίζουν να εκτείνονται, να εξαπλώνονται και στη συνέχεια να διαχέονται. Εδώ είναι που η τέχνη, η μουσική, η λογοτεχνία μαζί με δισεκατομμύρια καθημερινές αντιπαραθέσεις και συζητήσεις αντιμετωπίζουν την πολιτική συνεχίζοντας να θέτουν τις ερωτήσεις αυτές οικοδομώντας την εμπιστοσύνη των υπόγειων ρευμάτων. Οι ρήξεις και οι ρωγμές είναι ήδη εμφανείς. Ας συνεχίσουμε να περπατάμε μπροστά.
Μπορούμε να σκεφτούμε το μέλλον με θετικό τρόπο;
Στο βίντεο που δημιουργήσαμε για τον Πάμφιλο, τρεις δύτες βρίσκουν τα γράμματα που συνθέτουν τη φράση «forgetting of air» και τα τοποθετούν με τρόπο που να μπορεί να διαβαστεί, κάτω από το νερό. Η στάση μας απέναντι στο παρόν και το μέλλον αντανακλούν τη δράση αυτή. Πρέπει να βυθίσουμε τους εαυτούς μας στο παρόν και να παραμείνουμε με τον ορίζοντα αυτό για να υπενθυμίσουμε στους εαυτούς μας τα πράγματα που δεν πρέπει να ξεχνάμε καθώς κολυμπάμε στο μέλλον. Για να θυμηθούμε ότι ως άνθρωποι δημιουργούμε τον χρόνο αλλά και την κατανομή του μέσα από το λόγο.
Τι ακολουθεί;
Μια μικρού μήκους ταινίας για τα παραμύθια που έβγαζε ο Karl Marx για την κόρη του Eleanor. Ένα κείμενο για το πώς οι μαύρες τρύπες μπορούν να λειτουργήσουν ως μεταφορά για την ακύρωση του δίπολου γνώσης και άγνοιας μέσα από μυστικιστική ποίηση του Mirabai, Ινδού ποιητή του 16ου αιώνα. Με τη δημιουργία ενός χώρου (milieu) για πολλούς καλλιτέχνες με δημιουργικές δράσεις στο Goethe Institute στο Δελχί που αποκαλούμε «Five Million Incidents». Και φυσικά η συνέχιση της δουλειάς μας για την Triennale 2020 της Γιοκοχάμα.
Raqs Media Collective - Πάμφιλος
15 – 24 Μαΐου, Ωδείο Αθηνών (Βασιλέως Γεωργίου Β’ 17-19, Είσοδος από Ρηγίλλης, (12:00-20:00). H έκθεση κλείνει στις 17:00 τις ημέρες των συζητήσεων. Είσοδος ελεύθερη. Συζητήσεις Πάμφιλου, Ωδείο Αθηνών (18:00-20:00). Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας.
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
16°
