Ναι, οι παρέες γράφουν ιστορία. Όπως στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν οι περίφημοι Έλληνες «Χημικοί» από τον Κύκλο της Ζυρίχης, με το πέρας των σπουδών τους επιστρέφουν στη χώρα εισάγοντας στην ελληνική βιομηχανία κλάδους και ρεπερτόριο παραγωγής που δεν υπήρχαν έως τότε. Και εγένετο «ΧΡΩΠΕΙ» (Χρωματουργία Πειραιώς), εργοστάσιο τσιμέντου ΑΓΕΤ Ηρακλής και... δώσ’ του κλώτσο να γυρίσει, παραμύθι να αρχινίσει.
Γιατί έτσι ξεκινά η έκθεση «Made in Greece». Που κάθε άλλο παρά παραμύθι είναι, μιας και υπήρξε μια εποχή στην Ελλάδα όπου είχαμε μια βιομηχανία μεγάλη, ενεργή και ανθηρή. Κοντράστ με τη σημερινή συνθήκη αποβιομηχανοποίησης, όπου το έθνος... «Εισάγει και δεν παράγει»! Χρησιμοποιώ ένα αυτοσχέδιο σλόγκαν, μιας και περιφερόμενος στην Τεχνόπολη και κοιτάζοντας-μαθαίνοντας την ιστορία της κραταιής κάποτε ελληνικής βιομηχανίας, συνειδητοποιώ πως, πέρα από καινοτόμα εργαλεία και μεθόδους παραγωγής, το ευρηματικό μάρκετινγκ ήταν αυτό που έβαλε τα προϊόντα σε κάθε σπίτι!
Μαζί βέβαια με την παρέα της Ζυρίχης, που εισάγει στην Ελλάδα τόλμη, καινοτομία, πρωτοπορία, υπηρεσίες, μηχανήματα πρώτες ύλες και παραγόμενα προϊόντα, που βάζουν μπρος τον κλάδο της ελληνικής βιομηχανίας, έρχεται και το ηλεκτρικό ρεύμα. Η Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία είναι αυτή που ηλεκτροδοτεί τις μεγάλες ελληνικές πόλεις, ξεκινώντας πρώτα από τη φωταγώγηση της Αθήνας, χάρις στη μικρή μονάδα ρεύματος στο μηχανουργείο του εργοστασίου Φωταερίου.
Ναι, μια βόλτα στην Τεχνόπολη επιβάλλεται, για όσους θέλουν να γνωρίσουν μια εποχή όπου το ψυγείο ήταν « Eskimo», ο φούρνος «Ιζόλα», «Πίτσος» σήμαινε εμπιστοσύνη και η φθοριούχος οδοντόπαστα «Adelco» όχι απλώς εξασφάλιζε προστασία από την τερηδόνα αλλά λόγω της θαυματουργής χλωροφύλλης που εμπεριείχε «προσέδιδε στόμα άοσμο, δροσερό και ευχάριστο».
Συνδυασμός ιστορίας και ρετρό νοσταλγίας για μια εποχή όπου τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας στελεχώνουν τα βιομηχανικά πόστα με τεχνικά καταρτισμένο προσωπικό, και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες του '22 , όπως και το μεταπολεμικό σχέδιο Μάρσαλ, λειτουργούν ως μοχλοί ανάπτυξης των εγχώριων εργοστασίων. Η δημιουργία των μεγάλων βιομηχανικών ζωνών, που καθορίζουν και ηγούνται μιας οικονομικής εξέλιξης, που ακόμη και σήμερα κάποιοι από τους τότε πρωταγωνιστές, συνεχίζουν να διακονούν. Φάε μπισκοτάκι γεμιστό, μην κρατάς το στόμα σου κλειστό!
Στο τμήμα της έκθεσης τροφίμων και ποτών παρελαύνει όλη η παιδική μου ηλικία, «Παπαδοπούλου», «Γιώτης», «Νομικός», αναψυκτικά «ΕΨΑ», αλλά και μετά που μεγάλωσα, μπράντι «Βότρυς» και κονιάκ «Μεταξά», μπίρες «Fix» και σιγαρέτα «Ματσάγγος».
«160 χρόνια Made in Greece - Βιομηχανία, Πρωτοπορία, Καινοτομία»: Η έκθεση ξεδιπλώνεται σε τομείς απόλυτα και εύστοχα διακριτούς και χωροθετημένους. Κλάδοι καπνού και οικοδομικών υλικών, κλωστοϋφαντουργία, επιπλοποιία, χημική βιομηχανία τροφίμων και ποτών, ενέργεια και όλα με χρώμα ξεχωριστής σήμανσης, ώστε ο επισκέπτης να αλλάζει πίστες και να θαυμάζει μηχανές και αγαθά. Που όλα συνομολογούν και συνθέτουν ιστορίες τεχνικοοικονομικής και πολιτικής κατεύθυνσης, μα και ταυτόχρονα ρέουν σαν παιχνίδι!
Οι μινιατούρες των πρώτων ατμομηχανών και πετρελαιομηχανών του Πειραιά, τα «αποκεντρωμένα» άροτρα των αδελφών Γκλαβάνη-Καζάζη στον Βόλο, αλλά και το ηλεκτρικό αυτοκίνητο Enfield 8.000 από την οικογένεια Γουλανδρή στη Σύρο. Δυστυχώς λόγω γραφειοκρατικών εμποδίων στις αρχές του '70, δεν κατάφερε να μπει σε διαδικασία μαζικής παραγωγής. Σε αντίθεση με τα έπιπλα «Κλισμός» του επιπλοποιού Ελευθέριου Σαρίδη, που μαζί με τον Νεοϋορκέζο σχεδιαστή Τέρενς Χάρολντ Ρόμπινσον-Γκίμπινς, κατάφεραν να φτάσουν και να μπουν ως εκθέματα ακόμα και στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Ή να ντύσουν το καθιστικό του penthouse της Μαντόνα. Θα τα δεις όλα εδώ.
Χρονικά η έκθεση ξεκινά με το Μεταξουργείο που πρωτάνοιξε το 1855 από τη Συρική Εταιρεία της Ελλάδας, το πρώτο ατμοκίνητο εργοστάσιο. Κι έξω ακριβώς από την αποθήκη, που θα βρεις τις περίφημες κλωστές «Πεταλούδα», θα δεις ως και το πορτοκαλί βανέτο διανομής του φρέσκου γάλακτος «Δέλτα», στο ξεκίνημα της πορείας του. Τη δεκαετία του 1970 η «Eskimo» απασχολούσε 1500 εργαζόμενους. Τα ξυλάκια που πάνω και γύρω τους έσταζε το παγωτό της «ΕΒΓΑ», έκρυβαν γνωμικά, συμβουλές και αινίγματα.
Βγαίνω στην Πειραιώς και ακριβώς μπροστά μου προσγειώνεται το Taxibeat που παράγγειλε μια κοπέλα. Σκέφτομαι, πως παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις για την οικονομία, στο μέλλον, κάπου στο 2117 δηλαδή, σε μια αντίστοιχης θεματολογίας έκθεση, σίγουρα οι επιμελητές θα του έχουν χαρίσει μια θέση στο δωμάτιο με τις μεγάλες καινοτομίες του 2018. Ναι, όπως και τότε, έτσι και τώρα ή αύριο, σε αυτή τη χώρα είμαστε καταδικασμένοι να καινοτομούμε, ως μόνη επιλογή επιβίωσης. Γιατί αυτό ήταν, για μένα, η επίσκεψη στην Τεχνόπολη. Μια υπενθύμιση για το πόσο μπροστά μπορεί να εκτιναχθεί το έθνος, όταν κάποιες παρέες αποφασίσουν να γράψουν απρόσκοπτα την ιστορία. Αρκεί να αφεθούν...
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
13°
