Ο Thomas Bellinck «προβλέπει» την κατάρρευση της ΕΕ
Ένα απίστευτα ενδιαφέρον μουσείο έχει στηθεί στα πλαίσια του Fast Forward Festival, που διοργανώνει η Στέγη. Ο «ιδρυτής» του μας μίλησε για την καθηλωτική εμπειρία.
Αν έχεις καιρό να συνταραχθείς από ένα έργο τέχνης, το μουσείο του μέλλοντος του Βέλγου καλλιτέχνη Τhomas Bellinck αξίζει πραγματικά μία επίσκεψη. Στο πρώην κτίριο του Υπουργείου Εργασίας στην Πειραιώς, το «Domo Europa de Historio en ekzilo» (To σπίτι της Ευρωπαϊκής ιστορίας στην εξορία) σε εκπλήσσει από την αρχή ως το τέλος. Φαντάσου ότι ζεις στο μακρινό μέλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταρρεύσει και γνωρίζοντας ελάχιστα γι’ αυτήν επισκέπτεσαι ένα μουσείο που παρουσιάζει τη «Ζωή στην πρώην ΕΕ». Η συγκεκριμένη έκθεση είναι προϊόν φαντασίας και υποτίθεται ότι έχει οργανωθεί από κάποια κολεκτίβα που ακούει στο όνομα «Οι φίλοι μιας Επανενωμένης Ευρώπης».
Παρόλο που το μουσείο του Bellinck έρχεται από το μέλλον, βιώνεται σαν την πιο αληθινή πραγματικότητα. Το δαιδαλώδες κτίριο δεν φανερώνει σε τίποτα την επεξεργασία που έχει δεχτεί για να μην έχει καμία επικοινωνία με το εξωτερικό περιβάλλον και το πρώην Υπουργείο μοιάζει πραγματικά να ήταν έτσι από πάντα. Μπορεί τα παράθυρα να έχουν καλυφτεί και να χρειάστηκε ένας μήνας για να στηθεί η έκθεση, αλλά η εικόνα δεν προδίδει σε τίποτα ότι αυτό που βλέπει ο επισκέπτης είναι κατασκευασμένο. Με απόσταση 5 λεπτών μια αυστηρή κι ανέκφραστη υπάλληλος μας καλεί έναν προς έναν να περάσουμε στην έκθεση. Ο καθένας μόνος του πρέπει να βρει τον τρόπο να περιηγηθεί στις διάφορες αίθουσες του μουσείου, όπου σπανίως συναντά άλλους επισκέπτες. Σαν σε λαβύρινθο η διαδρομή σε ένα φθαρμένο, αφιλόξενο και σκοτεινό περιβάλλον ξεκινά στα τυφλά κι εσύ περνάς διστακτικά από δωμάτιο σε δωμάτιο ολομόναχος. Σκόπιμα τα αντικείμενα, οι προθήκες και ο φωτισμός δεν είναι φροντισμένα και παρατηρείς μία κατάσταση αποσύνθεσης. Με αυστηρή και στεγνή αισθητική σοβιετικής αρχιτεκτονικής το υποτιθέμενο μουσείο μοιάζει εγκαταλελειμμένο και χωρίς καμία προοπτική επισκεψιμότητας. Σα να βρέθηκες εκεί κατά τύχη, περιηγείσαι καχύποπτα και τρομαγμένα σε έναν αφημένο χώρο.
Η ιδέα
«Ήθελα να μιλήσω για την Ευρώπη, ίσως το πιο βαρετό θέμα που θα μπορούσε να υπάρξει ποτέ» παραδέχεται ο Bellinck. Το έκανε όμως με ένα πολύ διαφορετικό τρόπο από αυτόν που συνηθίζουν οι θεσμοί και οι δημοσιογράφοι με αποτέλεσμα όχι μόνο να αφυπνίζει, αλλά να βγάζει συναίσθημα εξηγώντας την κρύα γραφειοκρατία και την ιστορία της ΕΕ. Τα ζητήματα που θίγουν οι 13 αίθουσες του μουσείου λένε αλήθειες και πράγματα αυτονόητα, που όμως ελάχιστοι γνωρίζουμε. «Πώς όμως γίνεται να ξέρουμε τόσα λίγα για έναν τόσο σημαντικό θεσμό» αναρωτιέται ο Thomas. Οι περισσότεροι δεν ξέρουμε καν τον ιδρυτή της ΕΕ και βασικά πράγματα για τον τρόπο λειτουργίας ενός συστήματος που πρωταγωνιστεί στα δελτία ειδήσεων κι επηρεάζει καταλυτικά τις ζωές μας. Ο ίδιος το συνειδητοποίησε όταν το Βασιλικό Φλαμανδικό Θέατρο (KVS) των Βρυξελλών του ανέθεσε να δημιουργήσει ένα έργο γύρω από την ΕΕ και τον ιδρυτή της, Ζαν Μονέ, τον οποίο έπρεπε να γκουγκλάρει επειδή δεν είχε ιδέα ποιος ήταν. «Τότε ανακάλυψα ότι ήταν ο ιδρυτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι εκεί άρχισε να μου κινείται η περιέργεια για το θέμα. Διερωτήθηκα: “Πώς στο καλό δεν ξέρω τον ιδρυτή της ΕΕ;” Έτσι ξεκίνησα να κάνω πολλές ερωτήσεις στον εαυτό μου για το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ευρώπη και το πώς ενώ είμαστε μέρος ενός τέτοιου πολιτικού σχηματισμού που δημιουργήσαμε οι ίδιοι και συντηρούμε ακόμα ξέρουμε τόσο λίγα γι’ αυτόν – γιατί δεν πρόκειται για κάποια αφηρημένη τερατογένεση που απλώς υπάρχει εκεί έξω.
Στη συνέχεια είχα την ιδέα να δημιουργήσω ένα μουσείο, κάτι που δεν είχα κάνει στο παρελθόν, αλλά φάνηκε ενδιαφέρον. Δούλεψα την ιδέα για ένα χρόνο περίπου, από το 2012-2013. Το πρώτο μέρος της δουλειάς ήταν η έρευνα για την οποία ταξίδεψα σε όλη την Ευρώπη, πήρα συνεντεύξεις από πολιτικούς, δημοσιογράφους, λομπίστες, ακτιβιστές κ.λπ. Κάθε αίθουσα του μουσείου είναι αποτέλεσμα ξεχωριστής έρευνας σε διαφορετικά επίπεδα. Προσπάθησα να μιλήσω σε πολλούς ανθρώπους και μετά ξεκίνησα να δημιουργώ στις Βρυξέλλες. Έφτιαξα το μουσείο στην Ευρωπαϊκή Συνοικία, σε ένα εγκαταλελειμμένο οικοτροφείο. Ήταν πολύ μικρότερο από αυτό το κτίριο που βρισκόμαστε, αλλά η ιδέα ήταν ίδια: ένα άδειο μουσείο που δεν επισκέπτεται κανείς. Γι’ αυτό έχουμε αυτή την καθυστέρηση πέντε λεπτών μεταξύ της εισόδου κάθε νέου επισκέπτη στο χώρο, γιατί θέλω ο καθένας να είναι μόνος του και να νιώθει αυτή τη μετα-αποκαλυπτική μουσειακή ατμόσφαιρα για ένα θέμα που δεν απασχολεί κανέναν και όλοι το έχουν ξεχάσει».
«Πολλοί αισθάνονται ότι η έκθεση είναι μέρος του κτιρίου χωρίς να αντιλαμβάνονται την προεργασία που γίνεται από εμάς. Αυτό γίνεται σκόπιμα ώστε να μην είναι εμφανείς οι εργασίες που έχουν γίνει για να προσαρμοστεί το κτίριο στις ανάγκες μας. Πολλοί τοίχοι που μοιάζει να υπήρχαν πάντα εκεί είναι ψεύτικοι, κλείνουμε τα παράθυρα και βάζουμε και σοβατεπί (σ.σ. δεν έβρισκε τη λέξη στα αγγλικά κι έτσι την είπε στα ελληνικά που την έχει μάθει) για να είναι όσο πιο αληθοφανές γίνεται. Κάνουμε τους τοίχους να φαίνονται βρώμικοι για να μη δίνουν την αίσθηση του καινούργιου, οπότε είναι μια μεγάλη κατασκευαστική διαδικασία, αλλά έχει πλάκα».
Όλα είναι υπερβολικά μελετημένα για να σε βάζουν σε μία ανοίκεια ατμόσφαιρα. Ακόμα και το προσωπικό του μουσείου σε «ψαρώνει». «Όλα τα μουσεία χρειάζονται επόπτες για να υπάρχει μία γενική εποπτεία στο χώρο, αλλά ήθελα οι φύλακες να είναι μέρος της έκθεσης με τη συμπεριφορά τους» λέει ο Thomas. «Το Domo de Europa Historia in Ekzilo είναι μουσείο φαντασίας, αλλά ήθελα να είναι πιστευτό. Γι’ αυτό ήθελα ακόμα και οι φύλακες να συμβάλουν στην ατμόσφαιρα του χώρου. Να είναι κάπως απρόσιτοι και καταπιεστικοί, για να μεταφέρω τον επισκέπτη σε έναν άλλο κόσμο. Θέλω το κοινό να διερωτάται γι’ αυτά που συναντά στην έκθεση, γιατί σήμερα αισθανόμαστε ότι υπάρχει μόνο μία σωστή απάντηση σε καθετί και λέμε ότι ο καλλιτέχνης ήθελε να πει αυτό ή το έκανε γι’ αυτό το λόγο. Επομένως μου αρέσει το κοινό να φεύγει λίγο μπερδεμένο και να αναρωτιέται γιατί τα πράγματα είναι έτσι όπως είναι».
Η μοναχική κι αβέβαιη διαδρομή που ακολουθεί ο επισκέπτης του μουσείου, συμβολίζει τη σχέση του Ευρωπαίου πολίτη με την ΕΕ;
Θέλαμε να αποπροσανατολίσουμε το κοινό σαν να βρίσκεται σε λαβύρινθο. Θέλω όλοι να νιώσουν ότι βρίσκονται στο μέλλον και δεν είναι σίγουροι για τίποτα. Γι’ αυτό και η γλώσσα των επιγραφών είναι η Εσπεράντο, μία τεχνητή γλώσσα που επινοήθηκε στο τέλος του 19ου αιώνα. Λειτούργησε στα πλαίσια της ψευδαίσθησης της δημιουργίας μιας παγκόσμιας γλώσσας, που στην πραγματικότητα ήταν τελείως ευρωκεντρική, με λατινικά, σλαβονικά και γερμανικά στοιχεία και ήρθε ξανά στην επιφάνεια μετά το τέλος του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Μου άρεσε σαν ιδέα η χρήση αυτής της γλώσσας, δεδομένης της φουτουριστικής υπόστασης του μουσείου. Μια ομάδα φεντεραλιστών που αποβλέπει στην επανένωση της Ευρώπης που έχει αποτύχει, φτιάχνει ένα μουσείο για την πρώην ΕΕ και σε ένδειξη ελπίδας χρησιμοποιεί την κοινή γλώσσα Εσπεράντο που συμβολίζει ένα κοινό όραμα.
Το πώς τελικά νιώθει κανείς βγαίνοντας εξαρτάται από τον ίδιο. Την ίδια μέρα κάποιος μου είπε ότι γέμισε απαισιοδοξία, ενώ μετά από λίγο κάποιος άλλος είπε ότι θεώρησε το μήνυμα πολύ αισιόδοξο. Μου αρέσει που είναι ασαφές και ο καθένας παίρνει ό,τι θέλει. Μετά την απομόνωση, βγαίνεις στο φως και μπορείς να βρεις τους υπόλοιπους επισκέπτες συζητώντας με αγνώστους για τη Ευρώπη, χωρίς να τσακώνεσαι, όπως γίνεται συνήθως. Επειδή μοιράστηκες την ίδια εμπειρία μαζί τους, η συζήτηση έχει μία κοινή βάση. Είναι σα να βλέπεις μια με κάποιον μία ταινία και μετά να συζητάτε γι’ αυτήν. Αυτό είναι ελπιδοφόρο, γιατί σε αυτή την αλληλεπίδραση γεννάται το μέλλον. Δεν θέλω να ακουστώ πολύ ιδεαλιστής ή αφελής γι’ αυτό που κάνω μέσω της τέχνης, αλλά αυτές οι συζητήσεις αποτελούν ένα πολύ μικρό κομμάτι των ευρωπαϊκών σχέσεων και αποτελούν το μέρος απ’ όπου ξεκινάει ο διάλογος και η πολιτική κοινωνία. Με αυτή την έκθεση θέλω να μεταφέρω στο κοινό το πώς νιώθω εγώ για την ΕΕ και μετά να το συζητήσουμε. Να μοιραστούμε την ευθύνη και να αναγνωρίσουμε τη δύναμη που έχουμε να αλλάξουμε τα πράγματα.
Τα εκθέματα έχουν σχέση με την εθνική πολιτική των κρατών-μελών, την καταναλωτική κοινωνία κ.λπ. Για παράδειγμα όταν ο επισκέπτης διαβάζει για την εκμετάλλευση μεταναστών στις φυτείες καλλιέργειας ντομάτας στην Ανδαλουσία της Ισπανίας βρίσκεται μέσα σε μία παράγκα που αποτελεί πράγματι το χώρο κατοικίας αυτών των ανθρώπων και συνειδητοποιεί πώς έχουν τα πράγματα. Αντιλαμβάνεται πώς ζουν οι εργάτες στις φυτείες και πώς τους εκμεταλλεύεται η ευρωπαϊκή οικονομία για να υπάρχουν πάντα ντομάτες, ανεξαρτήτως εποχής, στα ράφια των super market. Είμαστε άμεσα υπεύθυνοι για το πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι και ο στόχος μου δεν είναι να νιώσει κανείς ένοχος, αλλά να κινητοποιηθεί κάνοντας κάτι γι’ αυτό. Πρέπει να καταλάβει ο καθένας μας ότι ορίζει τι θα υπάρχει στην αγορά. Η ζήτηση δημιουργεί την προσφορά, όσο κι αν συνήθως πιστεύουμε ότι οι επιλογές που έχουμε είναι συγκεκριμένες και δεν μπορούμε να τις αλλάξουμε όντας άμοιροι ευθυνών.
Δεν είναι θέμα ενοχής, αλλά συνειδητοποίησης κι επίγνωσης ότι αυτή η κατάσταση είναι αποτέλεσμα κοινής ευθύνης. Κουράστηκα να ακούω τη δεξιά κι αριστερή προπαγάνδα που έχουν την τάση να εξωτερικεύουν όλα τα προβλήματα. Αν τα πράγματα γίνουν σκατά φταίει η Ευρώπη, κι αν όλα πάνε καλά τότε είναι αποτέλεσμα εθνικής πολιτικής. Η ΕΕ έχει πολλούς θεσμούς και οι εθνικοί ηγέτες των κρατών μελών είναι μέρος πολλών διαδικασιών που ακολουθούνται σε αυτούς τους θεσμούς. Δεν είναι αμέτοχοι στη λήψη αποφάσεων. Νομίζουμε ότι ο Τσίπρας πάει στους θεσμούς με στόχο να υπερασπιστεί και να παλέψει για την Ελλάδα. Αλλά ουσιαστικά απευθύνεται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το τελευταίο όργανο μίας νομοθετικής διαδικασίας. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι υπάρχει Έλληνας επίτροπος στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπάρχουν Έλληνες βουλευτές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι υπουργοί κάθε χώρας είναι μέρος του Υπουργικού Συμβουλίου που συνευρίσκεται κάθε μήνα και πάει στις Βρυξέλλες, όπου συμμετέχει στην ψήφιση νόμων. Οι πολιτικοί μας εμπλέκονται σε κάθε στάδιο αυτής της διαδικασίας, αλλά έχουν καταφέρει να δώσουν μια εικόνα της ΕΕ σαν ένα εξωτερικό μηχάνημα που βρίσκεται εκτός ελέγχου. Οι πολιτικοί πρέπει να γίνουν πιο ειλικρινείς για το τι συμβαίνει και για το πώς λειτουργεί η ΕΕ, ακόμα κι αν δε δουλεύει σωστά.
Για παράδειγμα θεωρώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το πιο αντιευρωπαϊκό όργανο στην ΕΕ. Εκεί συνευρίσκονται οι αρχηγοί των κρατών-μελών και έχουν τον τελικό λόγο για ζητήματα της Ένωσης χωρίς να υπερασπίζονται απαραίτητα το ευρωπαϊκό ιδεώδες. Έχουν ως κύριο μέλημα την προάσπιση των εθνικών τους συμφερόντων. Μπορεί ενδεχομένως να συγκαλύπτονται καταστάσεις που ζημιώνουν την ΕΕ, αλλά εξυπηρετούν τις επιμέρους χώρες. Το πρόβλημα στην ιεράρχηση των ευρωπαϊκών οργάνων φανερώνεται και από τους τίτλους και το γενικότερο λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται για την περιγραφή των θεσμών. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής λέγεται απλώς «Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», ενώ ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου καλείται «Πρόεδρος της Ευρώπης». Αυτά δεν τα γνωρίζουμε σε βάθος, γιατί κανείς δε μας εξηγεί και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στο πώς επικοινωνείται γενικά η ιδέα της Ευρώπης στους πολίτες.
Ήταν ουτοπικό εξαρχής το ενωτικό σχέδιο της Ενωμένης Ευρώπης;
Ναι και όχι. Ήταν ρεαλιστικό και ουτοπικό ταυτόχρονα. Ήταν ένα αισιόδοξο σχέδιο ειρήνης μετά από καταστροφικούς πολέμους και με αυτή την έννοια ήταν ουτοπικό, αλλά από την άλλη τα ειρηνευτικά σχέδια είναι πάντοτε ουτοπικά. Λυπάμαι που το λέω, αλλά δεν είναι αυτός ο τρόπος που λειτουργεί ο κόσμος σε γεωπολιτικό επίπεδο. Κάθε χώρα συνειδητοποιεί σε κάποιο σημείο ότι τα συμφέροντά της δεν είναι ποτέ απολύτως ευθυγραμμισμένα με τα συμφέροντα της γειτονικής χώρας. Αυτό κάποτε θα οδηγήσει σε τριβή και το ερώτημα είναι πώς διαχειρίζεσαι την ένταση και πώς εγκαθιστάς ειρήνη σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο χαοτικός. Την ίδια στιγμή βέβαια το πλάνο της ΕΕ ήταν και πολύ ρεαλιστικό. Η ιδέα του Μονέ ήταν η συγχώνευση των πολεμικών βιομηχανιών των δύο πιο ανερχόμενων χωρών, της Γερμανίας και της Γαλλίας, για να μπορέσει να υπάρξει ειρήνη. Ήταν τέλεια ιδέα, αλλά μπλέκει από την αρχή δύο σύνθετες έννοιες. Ένα ειρηνευτικό σχέδιο από τη μία και ένα οικονομικό σχέδιο από την άλλη. Σήμερα πολλοί λένε ότι η ΕΕ ήταν ουτοπική και ότι παρέκκλινε από τον αρχικό της στόχο, όταν στην πορεία μετατράπηκε σε οικονομική ένωση. Διαφωνώ με αυτό, γιατί θεωρώ ότι ο στόχος ήταν πάντοτε διττός, αφού τόσο η ειρήνη όσο και η οικονομία ήταν δομικά στοιχεία από την αρχή. Είναι γνωστό άλλωστε ότι η οικονομία δε στοχεύει στην ειρήνη, αλλά στην ευμάρεια. Για να είμαστε ρεαλιστές ο μόνος τρόπος για να είναι επικερδής μία χώρα είναι μέσω της εκμετάλλευσης ανθρωπίνων και φυσικών πόρων άλλων χωρών, ακόμα κι αν αυτό γίνεται με ένα συγκαλυμμένο «πολιτισμένο» τρόπο. Το μοντέλο αυτό δούλεψε για ένα διάστημα και είχαμε ευημερία στην Ευρώπη, αλλά το ερώτημα είναι τι μένει όταν η ευημερία τελειώνει;
Πολλές χώρες μπήκαν στην Ένωση όχι για χάρη των υψηλών ηθικών προτύπων που εκπροσωπούσε και υπερασπιζόταν, αλλά επειδή απέβλεπαν στην ιδέα της ευημερίας και της ανοιχτής αγοράς. Ας μην κρυβόμαστε, αυτός ήταν κι ένας από τους λόγους που μπήκε η Ελλάδα στην ΕΕ. Υπήρχαν ανέκαθεν υψηλές αξίες και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη, παρόλο που έχουμε πολύ δρόμο ακόμα να διανύσουμε. Να μη λέμε όμως ότι όλοι μπήκαν στην Ένωση για τα υψηλά ιδανικά και ξαφνικά μια μέρα όλα μετατράπηκαν σε οικονομία.
Φυσικά μπορεί, αλλά χρειάζεται χρόνος. Θα αναφερθώ αναπόφευκτα στις ΗΠΑ, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να τις θεωρούμε πρότυπό. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια κι ένα αιματηρός εμφύλιος για να φτάσουν στην ένωση. Το ίδιο κι εδώ. Χρειάζεται χρόνος, υπομονή και γενναιότητα στη λήψη αποφάσεων. Λαμβάνονται και σήμερα βέβαια κάποιες γενναίες αποφάσεις, κι όσο κι αν κάποιοι δε θέλουν να το παραδεχτούν η Άνγκελα Μέρκελ μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα γενναίας ευρωπαίας πολιτικού. Έχει κάνει πολλά λάθη και δεν συμφωνώ σε όλα με την πολιτική της, αλλά έχει πάρει γενναίες αποφάσεις. Πρέπει να είμαι προσεκτικός γιατί είναι ένα ευέξαπτο ζήτημα, αλλά νομίζω ότι ήταν η πρώτη που στα μέσα του 2000 είχε συμμετάσχει στο λόμπινγκ της εποχής σχετικά με την εισαγωγή της χριστιανικής θρησκείας στο ευρωπαϊκό σύνταγμα. Αυτό θεωρώ ότι ήταν μια πολύ σαφής δήλωση κατά της ένταξης μελών όπως η Τουρκία και δημιουργεί θέμα και στην ένταξη άλλων χωρών της ανατολικής Ευρώπης, με μεγάλες μουσουλμανικές κοινότητες. Δεν τη συγχωρώ, αλλά με το μεταναστευτικό η στάση της ήταν γενναία. Βέβαια, παραμένει πάντα πολιτικός και οι αποφάσεις της είναι αποτέλεσμα συνειδητής πολιτικής επιλογής. Δεδομένης της γήρανσης του πληθυσμού, οι μεταναστευτικές ροές μπορεί καλύψουν ανάγκες εργατικού δυναμικού στο μέλλον.
Γενικά είμαι αισιόδοξος παρόλο που η τέχνη μου μπορεί να φανεί σε κάποιους απαισιόδοξη. Αντιλαμβανόμαστε χρονολογικά τη σχέση ιστορίας και πολιτικής σα να είναι μία σχέση με σκοπούς που κανείς δεν μπορεί να αποφύγει. Ωστόσο, η ιστορία φτιάχνεται συχνά από δειλία, άγνοια και καθαρή τύχη. Όσον αφορά το μέλλον της ΕΕ, πιστεύω ότι όλα τα υπερ-κράτη κάποια στιγμή καταρρέουν. Ποιος πίστευε ότι η Σοβιετική Ένωση θα κατέρρεε; Το ίδιο και η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το ερώτημα είναι πώς και πότε θα καταρρεύσουν; Το πρόβλημα με τις επαναστάσεις που λένε ότι τρώνε τα παιδιά τους, ξεκινάει επειδή δεν καταλαβαίνουμε ότι τα προβλήματα δε λύνονται με την αλλαγή κυβερνήσεων. Γι’ αυτό συχνά η επανάσταση έχει μία ουτοπική διάσταση και τελικά όλοι απογοητεύονται. Ουσιαστικά η πείνα πυροδοτεί επαναστάσεις. Κι ο άνδρας που αυτοπυρπολήθηκε και είπαν ότι αποτέλεσε την αιτία να ξεσπάσει η Αραβική Άνοιξη, ουσιαστικά από την απόγνωση της πείνας του οδηγήθηκε σε αυτή την πράξη. Αυτό είναι το έναυσμα και όσοι περιμένουν θεαματικές αλλαγές μετά την καταιγίδα πλανώνται πλάνην οικτρά. Χρειάζεται χρόνος.
Ελπίζω όσοι βγαίνουν απογοητευμένοι από την έκθεση να νιώσουν καλύτερα στο τέλος όταν σκεφτούν και συζητήσουν με άλλους, αλλά δε θα πω ψέματα για το τι συμβαίνει. Έτσι κι αλλιώς υπάρχει ελπίδα. Το δικό μου σενάριο πτώσης δεν έχει γίνει ακόμα πραγματικότητα, οπότε μπορούμε ακόμα να κάνουμε κάτι. Δεν είμαστε στο μέλλον, η ΕΕ ακόμα υπάρχει, οπότε μπορούμε να κάνουμε κάτι.
Φεύγοντας είπαμε λίγο και για την Ελλάδα ως μέρος αυτής της Ευρώπης που αναλύσαμε στην κουβέντα και ο Thomas ακούστηκε παρηγορητικός. «Πλέον βρίσκομαι πέντε μήνες στην Ελλάδα και όλοι μου φαίνονται πολλοί φιλόξενοι. Η μόνη διαφορά από το Βέλγιο είναι ότι ο δημόσιος χώρος σού υπενθυμίζει συνέχεια το πρόβλημα της καπιταλιστικής κοινωνίας, αλλά από την άλλη το κλίμα είναι πολύ ζεστό το και όλο αυτό το διάστημα συνομιλώ και γνωρίζω πολύ ενδιαφέροντες ανθρώπους. Παρατηρώ βέβαια ότι όλοι μιλούν σαν η Ευρώπη να βρίσκεται κάπου αλλού. Αισθάνεσαι το διχασμό στον τρόπο σκέψης και όλοι αισθάνονται μόνοι και εκφράζουν το παράπονο ότι είναι οι μόνοι που υποφέρουν. Ακόμα κι αν είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτό το επίπεδο του επείγοντος και της επισφάλειας που διαπερνά την ελληνική κοινωνία αν δεν βρεθεί κανείς εδώ, οι άνθρωποι σε άλλα μέρη της Ευρώπης είναι γενικά πολύ πιο ενήμεροι και υποστηρικτικοί από ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Για παράδειγμα ο τρόπος που παρουσιάστηκε το δημοψήφισμα, το οποίο θεωρώ ότι παρουσιάστηκε στρεβλά από την ελληνική κυβέρνηση, πολλά ΜΜΕ και αναλυτές ως δίλημμα εντός ή εκτός ΕΕ, τα κινήματα και οι αντιδράσεις που ακολούθησαν κινητοποίησαν πολλούς Ευρωπαίους και ειδικά στο Βέλγιο, θεωρώ ότι ανέδειξαν ένα νέο κοινωνικοπολιτικό κίνημα. Υπάρχει επίσης πολύς κόσμος που αντιλαμβάνεται την ανικανότητα εφαρμογής και τη στρεβλή λειτουργία του Δουβλίνο ΙΙ, όσον αφορά το μεταναστευτικό. Οπότε υπάρχει αντίκτυπος».
ΙΝFO:
Domo de Europa Historio en ekzilo, 16-31 Μαΐου 2016, Πειραιώς 40, Αθήνα
Ώρες επισκέψεων (οι επισκέψεις ξεκινούν κάθε 30 λεπτά, με 6 επισκέπτες κάθε φορά):
16°
