Με σήμα ένα υπερηχογράφημα, όπου αχνοφαίνεται το σώμα ενός κυοφορούμενου εμβρύου, τα φετινά 50ά Δημήτρια έχουν ήδη αρχίσει να ονειρεύονται τον Οκτώβριο. Το φθινόπωρο, χρόνια τώρα, είναι η εποχή τους, η πόλη μπαίνει στο ρυθμό τους, θέατρο, performance, μουσική, λόγος, σινεμά, εικαστικές δράσεις, έρευνα, workshops.
Φ για το φεστιβάλ, F για το μέλλον, Φutureβαλ ή και Futureval για το Φεστιβάλ του Μέλλοντός μας. Τα φετινά Δημήτρια, στον καιρό της απόγνωσης και των μελαγχολικών ως προς την πορεία του κόσμου ενατενίσεων, αλλά και των συναρπαστικών οριζόντων που ανοίγουν οι επιστήμες και η τεχνολογία, προτάσσουν εμπειρία και δράση. Ανιχνεύοντας και προτείνοντας μερικές από τις καλλιτεχνικές κοινότητες που σε πείσμα της εσωστρέφειας επιμένουν άφοβα να εξερευνούν αυτό το «μεταιχμιακό διάστημα» που ορίζεται ως «παρών χρόνος», τα 50ά Δημήτρια επιθυμούν να συνδεθούν ευθέως με τον καλλιτεχνικό προβληματισμό: σε μια εποχή όπου δείχνει όλα να έχουν ειπωθεί, επιχειρούν να ορίσουν το νέο, το άφοβο, το κοσμοπολίτικα τολμηρό και εθνικά αληθές ταυτοχρόνως. Με πυξίδα το «κάπου ανάμεσα» –στα καλλιτεχνικά είδη, τις ανθρωπογεωγραφίες και τις συμβατικές θεωρήσεις–, ακόμα και μέσα από τα περιορισμένα οικονομικά μέσα που διαθέτουν. Σε μια Θεσσαλονίκη, όπου συνυπήρχαν κάποτε διαπολιτισμικές ποικιλίες εθνοτήτων και αφηγήσεων, ίσως η απάντηση να κρύβεται στη φετινή ποικιλία απόψεων!
Πενήντα χρόνων πλέον τα Δημήτρια, βλέπουν τον κόσμο να ομογενοποιείται αλλά και να αποσυντίθεται ταυτόχρονα. Να «συγκοινωνεί» καλωδιωμένος υπό το πλέγμα των νέων τεχνολογιών, αλλά και να βιώνει απίστευτους κατακερματισμούς. Όλα εν παραλλήλω: αδυσώπητοι ενεργειακοί και θρησκευτικοί πόλεμοι στην Ανατολή και εύθραυστες εν Δύση προσπάθειες «ειρήνης». Ευδαιμονικοί ρυθμοί ανάπτυξης για τον ευρωπαϊκό βορρά και αβυσσαλέα οικονομική κρίση για τον αντίστοιχο νότο. Μεταιχμιακό, αχανές και θολό από πλευράς ορίων στο χώρο και το χρόνο, το «σήμερα», που ορίζεται ως «τώρα», διαθέτει μια πολλαπλότητα αφηγήσεων, αναλόγως των εθνικών αλλά και των υπερεθνικών δεδομένων, όπου εντός τους συντίθεται αλλά και αποσαθρώνεται. Κινείται ή παραμένει στάσιμο. Προσφέρει διεξόδους και λύσεις ή καταγράφει βαρομετρικό χαμηλό.
Κύματα προσφύγων με δυστοπικό μέλλον διασχίζουν με σαπιοκάραβα θανάτου τη Μεσόγειο, ιδανικό παραθεριστικό τόπο-προορισμό ευδαιμονικού τουρισμού. Στρατηγικές ανάπτυξης για καλύτερες αποδόσεις κεφαλαίων, γκρίζες ζώνες και πολύχρωμες διαφημίσεις, πρωτογενή πλεονάσματα και άστεγοι που ψάχνουν στους κάδους. Συμβαίνει τώρα και συμβαίνει ταυτόχρονα. Το κοιτάμε. Μας προβληματίζει. Ζούμε εντός των αντιφάσεων, αλλά και των μεταβλητών τους. Πόσο όμως μπορείς να μιλήσεις για τέχνη και διέξοδο προς τον ορίζοντα χωρίς να θεωρηθείς εστέτ και εκτός τόπου και χρόνου; Ο Μάνος Χατζιδάκις στο «Περί παιδείας» παραμένει επίκαιρος όσο ποτέ, ορίζοντας το ζητούμενο ως «πνευματική και ψυχική διάπλαση ενός ελεύθερου ανθρώπου, με τεχνική αναθεώρησης κι ονειρικής δομής, με αγωνία απελευθέρωσης και με διαθέσεις μιας ιπτάμενης φυγής προς τα άστρα».
Μερικές δεκαετίες αργότερα, έρχεται το «Interstellar», η πολυσυζητημένη ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν, που δείχνει να «συνομιλεί» ευθέως με τον προβληματισμό του μεγάλου Έλληνα: «Ορίζαμε πάντα τους εαυτούς μας από την ικανότητά μας να υπερβαίνουμε το απίθανο, να εξερευνούμε και να κατακτούμε το άγνωστο. Μετρούμε σαν κατορθώματα τις στιγμές αυτές. Αυτές τις στιγμές που τολμήσαμε να στοχεύσουμε υψηλότερα, να διαρρήξουμε τα φράγματα, να φτάσουμε στα αστέρια. Να κάνουμε το άγνωστο γνωστό. Σήμερα μετρούμε τις στιγμές αυτές ως τα πιο περήφανα επιτεύγματά μας. Όμως σήμερα μοιάζει πως όλα τούτα τα χάσαμε. Την τόλμη, την ανησυχία, το πρόταγμα για κατάκτηση νέων κόσμων. Ίσως μάλλον ξεχάσαμε ότι είμαστε ακόμα προορισμένοι να είμαστε πρωτοπόροι. Και πως παρά τα όσα πετύχαμε είμαστε ακόμα στην αρχή. Τα πιο σπουδαία μας κατορθώματα, δεν μπορεί παρά να μένουν πίσω μας. Γιατί πάντα η μοίρα μας θα στέκει από πάνω μας. Θα αιωρείται. Ας την προσκαλέσουμε, ας την τολμήσουμε».
Το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας, στον πεζόδρομο της Ζεύξιδος κι όχι σε ένα απλό γραφείο, παρακολούθησα τη συνέλευση της καλλιτεχνικής και οργανωτικής επιτροπής με θέμα την κάθοδο των 50ών Δημητρίων στην Art Athina. Καφέδες, τσιγάρα, έξαψη και ανυπομονησία για την κάθοδο των Θεσσαλονικέων. Μαζί με άλλους τρεις κορυφαίους θεσμούς της πόλης, το Μουσείο Φωτογραφίας (Βαγγέλης Ιωακειμίδης), το Φεστιβάλ Κινηματογράφου (Νότης Φόρσος) και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Μονής Λαζαριστών (Μαρία Τσαντσάνογλου), η Έλλη Χρυσίδου, αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, προσκαλεί όλον τον κόσμο τον καλό να συναντηθεί και να συζητήσει για το αύριο: σύνθεση, συνύπαρξη, σύμπραξη, συμπαραγωγή, συντονισμός και διαρκής συνομιλία. Καταταγείτε στο κομάντο τους!
23°
