Αν έχετε περάσει από την Ομόνοια τις τελευταίες ημέρες, θα έχετε δει ότι είναι περιφραγμένη με ψηλά ελενίτ απ’ άκρη σ’ άκρη. Κι αν την είχατε περπατήσει τις προηγούμενες ημέρες, θα είχατε διαπιστώσει το (μικρό ή μεγάλο) χάλι που επικρατούσε. Δάπεδο που αλλού γλίστραγε κι αλλού σκόνταφτες.
Νέα έργα στην Ομόνοια; Πρόκειται για «έργα αποκατάστασης και συντήρησης» τα οποία είναι «αναγκαία», όπως δήλωσε ο δήμαρχος Αθηναίων, Γιώργος Καμίνης. Αυτό σημαίνει ότι η Ομόνοια δεν θα αλλάξει όψη, δεν θα δούμε κάτι διαφορετικό σε τρεις μήνες, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες.
Αυτό που θα γίνει, που πρέπει να γίνει για «λόγους ασφάλειας και υγιεινής», όπως μας είπαν πηγές του δήμου Αθηναίων, είναι: αντικατάσταση της υπάρχουσας επίστρωσης (επιφάνεια 4.500 τ.μ.), με πλάκες ψυχρού υλικού, οι οποίες θα συμβάλουν στη μείωση της θερμοκρασίας το καλοκαίρι. Επίσης, θα αποκατασταθούν οι εξέδρες οι οποίες είχανε καθίσει και θα επαναλειτουργήσουν οι λίμνες (το «τείχος του νερού» και το μικρό σιντριβάνι) που ως τώρα παρέμεναν αναξιοποίητες. Παράλληλα, θα γίνουν και εργασίες επισκευής βλαβών και βελτίωσης της στεγάνωσης και των υποδομών άρδευσης και αποχέτευσης, με τον Γ. Καμίνη να λέει ότι «μετά την ολοκλήρωση των εργασιών συντήρησης και αποκατάστασης, η πλατεία Ομονοίας θα αποδοθεί στους πολίτες περισσότερο ασφαλής και λειτουργική».
Το κόστος
Πηγές από τον δήμο αναφέρουν ότι το κόστος των εργασιών αυτών δεν μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια, αλλά θα κινείται μεταξύ 600.000 και 700.000 ευρώ. Και μια λεπτομέρεια: Ο δήμος αποδέχθηκε δωρεά της Μ. Βρετανίας, η οποία πλήρωσε το κόστος της περίφραξης και θα πληρώσει και κάποιο τμήμα των εργασιών.
Για εμάς τους Αθηναίους, η Ομόνοια και οι γύρω γειτονιές της ήταν πάντα κέντρο εξελίξεων. Εδώ χτυπούσε η καρδιά των αλλαγών που έφερναν οι νέοι καιροί, οι νέοι πληθυσμοί που επέλεγαν την πόλη για να υλοποιήσουν τις προσδοκίες τους.
Το έκτρωμα, ωστόσο, που άφησε πίσω της η Δημαρχία της Ντόρας Μπακογιάννη, υποβάθμισε την Ομόνοια από κέντρο της Αθήνας σε συγκοινωνιακό κόμβο χωρίς χαρακτήρα και σήμερα η Ομόνοια έχει μετατραπεί σε έναν δημόσιο χώρο που κανείς δεν θέλει να επισκέπτεται, πνιγμένο στην ανομία και τα ναρκωτικά.
Όμως η Αθήνα, και μαζί της η Ομόνοια, βρίσκονται σήμερα σε μια μετάβαση. Η ισχνή αλλά πραγματική ανάκαμψη της οικονομίας, τα νέα ρεύματα τουρισμού αλλά και το ενδιαφέρον των διεθνών πολιτιστικών τάσεων έχουν δώσει την ελπίδα ότι από τις στάχτες της κρίσης θα γεννηθεί κάτι πιο δυνατό. Αυτή την ελπίδα πρέπει να συμβολίσει η Ομόνοια. Διατηρώντας τα θετικά και ζωντανά της στοιχεία, συμπεριλαμβανομένης και της νέας της πολυπολιτισμικότητας.
Στο προκείμενο, αν θέλουμε η πλατεία να γεννήσει το νέο της χαρακτήρα και να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος, για το νέο σχεδιασμό θα πρέπει να υπάρξει διαβούλευση με τους Αθηναίους, υπό την επίβλεψη των ειδικών. Τα λάθη που γίνονται στις πόλεις προκύπτουν από μισο-μασημένα οράματα πολιτικών που ήθελαν να επιβάλουν τη βούλησή τους επειδή νόμιζαν ότι η πόλη τούς ανήκει.
Έχω προτείνει ο απολογισμός από την ανάπλαση του εμπορικού τριγώνου, όπου σε συνεργασία με τους καταστηματάρχες έγινε από τον δήμο ολική ανάπλαση, να γίνει πυξίδα για την επόμενη μέρα της πλατείας και της γύρω περιοχής. Είναι δεδομένο ότι η ανάπλαση της Ομόνοιας χρειάζεται να συμπεριλαμβάνει και τις οδούς, τις λεωφόρους και τις γειτονιές που την περιβάλλουν. Ο σχεδιασμός πρέπει να είναι ολικός.
Χρειάζεται όλοι μαζί να περιγράψουμε μια πλατεία Ομονοίας πιο πράσινη, πιο ζωντανή, πιο φιλική. Για εμάς, για τους επισκέπτες αυτής της πόλης και για τα παιδιά μας.
* Ο Π.Γ. υποστηρίζεται από το Κίνημα Αλλαγής
ΝΑΣΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ
Νάσος Ηλιόπουλος
Η πιο παλιά πλατεία της πόλης είναι σίγουρα μια «πονεμένη ιστορία» για τον δήμο της Αθήνας. Πολεοδομικά έχει κομβικό χαρακτήρα, αφού αποτελεί σημείο εκκίνησης των βασικών «οδικών αρτηριών» της πόλης. Συνδέεται με την εμπορική δραστηριότητα και είναι το πιο αναγνωρίσιμο σημείο της Αθήνας. Μετά από σειρά άστοχων μεταμορφώσεων, έχει μετατραπεί αποκλειστικά σε οδικό κόμβο και βρίσκεται σε μια διαρκή απαξίωση. Μπορεί άραγε η Ομόνοια να μετατραπεί ξανά σε πλατεία; Χρειάζεται επανασχεδιασμός και μια στρατηγική που θα αφορά συνολικά τους δημόσιους χώρους και δη στο ιστορικό κέντρο.
Στον αντίποδα επιφανειακών προσεγγίσεων με πρωταγωνιστές μεγαλοεργολάβους, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων. Χρειάζεται συνολικός σχεδιασμός με στόχο την ελάφρυνση του κυκλοφοριακού φορτίου, που θα καθιστά τους άξονες της πόλης ευδιάκριτους, τόσο προς το Σύνταγμα και το Μοναστηράκι όσο και προς τον Πειραιά, την εθνική οδό και τα Πατήσια.
Επιπλέον, απαιτείται ουσιαστική φροντίδα του κτιριακού πλούτου. Μπορούν να δημιουργηθούν ζώνες ποιοτικού αστικού περιβάλλοντος που θα αναδείξουν το κέντρο της πόλης, διασφαλίζοντας φυσικό φωτισμό, αερισμό, απεγκλωβισμό του θερμικού φορτίου και μείωση υλικών όπως το τσιμέντο και η άσφαλτος. Η οπτική από την πλατεία οφείλει να υπογραμμίζει την κεντρική της θέση ως προς τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, τον Λυκαβηττό και τον Πειραιά.
Μια στρατηγική επανασχεδιασμού πρέπει να στοχεύει παράλληλα στην τόνωση της εμπορικής δραστηριότητας και την προσέλκυση καινοτομίας. Πόσο διαφορετικό θα ήταν το κέντρο της πόλης, εάν η δημοτική αρχή είχε μια στρατηγική στη βάση της οποίας θα «ενεργοποιηθούν» στοές, ακάλυπτοι χώροι και θα αναβιώσουν κενά κτίρια;
Ένα πολυπολιτισμικό σημείο συνάντησης, με πράσινο, καφενεία, φωτισμό όλο το 24ωρο, πολιτιστικές δραστηριότητες και ζωντανές στιγμές δημιουργίας μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός ευχάριστου και ασφαλούς σταθμού για κατοίκους και επισκέπτες. Φυσικά, δεν νοείται ο σχεδιασμός του κέντρου της Αθήνας χωρίς να δίνεται έμφαση στις χρήσεις οικολογικής ευαισθητοποίησης.
Οι Αθηναίοι και οι Αθηναίες έχουμε έρθει αντιμέτωποι με αποτυχημένους πειραματισμούς από διαδοχικές διοικήσεις του δήμου. Σήμερα, γινόμαστε ξανά θεατές μιας αποσπασματικής παρέμβασης που σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετεί έναν επανασχεδιασμό για το ιστορικό κέντρο. Από την πλευρά μας, έχουμε τη βούληση, μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο, να υλοποιήσουμε αλλαγές που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων και δίνουν πνοή στο κέντρο της πόλης. Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική και πολεοδομική σημασία της Ομόνοιας, μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο με αίγλη και λειτουργικότητα, έναν χώρο ζωής και δημιουργίας στο κέντρο της πόλης που θα μετατραπεί σε πλατεία ξανά...
Ο Ν.Η. υποστηρίζεται από τον ΣΥΡΙΖΑ
ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ
Κώστας Μπακογιάννης
Θεωρητικά, η Ομόνοια είναι το πολεοδομικό κέντρο της Αθήνας. Πρακτικά, όμως, έχει πάψει εδώ και χρόνια να αποτελεί πλατεία. Έχει αποστεωθεί και μετεξελιχθεί σε έναν συγκοινωνιακό οδικό κόμβο, στον οποίον καταλήγουν πέντε δρόμοι. Είναι βέβαιο ότι η τελευταία παρέμβαση απέτυχε πανηγυρικά.
Το αποτέλεσμα; Σήμερα η Ομόνοια έχει παραδοθεί στο «αχανές γκρίζο και καταθλιπτικό» για να θυμηθούμε τον Αλέκο Φασιανό. Ακόμη χειρότερα, όπως σωστά διαπιστώνει ο Θέμης Ανδριόπουλος, η Ομόνοια αντί να συνθέτει, διαιρεί, λειτουργώντας ως όριο της «κάτω» από την «πάνω» πόλη.
Όχι, δεν είναι απλώς επιλογή, είναι ανάγκη, η Ομόνοια να ξαναγίνει η καρδιά της πόλης. Το σχέδιό μας έχει τρεις άξονες: Πρώτον, προκηρύσσουμε έναν αρχιτεκτονικό διαγωνισμό με διαφανή κριτήρια. Μακριά από τη λογική του χαμηλότερου κοινού παρονομαστή. Με ξεκάθαρη κατεύθυνση. Ναι σε μια πλατεία φιλική στον κάτοικο, τον εργαζόμενο, τον επισκέπτη. Με πράσινο, φως και –ναι– σιντριβάνι. Όχι στο τσιμέντο για το τσιμέντο ή για τον εργολάβο.
Δεύτερον, η Ομόνοια δεν είναι μόνο η πλατεία. Εντάσσεται σε ένα συνολικό σχέδιο, με στόχο την πιο όμορφη βόλτα της Ευρώπης, που περιλαμβάνει από το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Πολυτεχνείο και το Ακροπόλ ως όαση πολιτισμού, την αναβάθμιση της Αθήνας και τον εκσυγχρονισμό της Βαρβακείου, μέχρι την πεζοδρόμηση του ιστορικού τριγώνου και τη σύνδεση με μια αναπλασμένη Βασιλίσσης Όλγας.
Τρίτον, αξιοποιούμε την οικονομική συγκυρία και πετυχαίνουμε τη συνεργασία του ιδιωτικού τομέα με το Δημόσιο. Απευθύνουμε πρόσκληση-πρόκληση στην υγιή επιχειρηματικότητα για την αναζωογόνηση του κέντρου. Την προστασία των μνημείων και την αναβάθμιση των δημοσίων χώρων, την ανάδειξη των τουριστικών δικτύων, για μικρές και μεγάλες επενδύσεις, με την παροχή κινήτρων.
Είναι στοίχημα για όλους μας να αναστήσουμε την Ομόνοια.
*Ο Κ.Μπ. υποστηρίζεται από τη Νέα Δημοκρατία
Η Πλατεία Ομονοίας στον χρόνο
1833 Οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ ετοιμάζουν ένα σχέδιο με ορθογώνια πλατεία, όπου θα χτίζονταν τα ανάκτορα με θέα την Ακρόπολη και θα ονομαζόταν πλατεία Ανακτόρων. Το σχέδιο δεν προχώρησε ποτέ.
1844 Ο βαυαρός αρχιτέκτονας Λέο φον Κλέντσε αναλαμβάνει να αναθεωρήσει το προηγούμενο σχέδιο. Η πρότασή του προβλέπει τη δημιουργία μιας μικρής κυκλικής πλατείας, με την ονομασία Πλατεία Όθωνος. Ούτε αυτό το σχέδιο προχώρησε.
1846 Ο χώρος διαμορφώνεται σε πλατεία, παίρνει το όνομα Πλατεία Ανακτόρων και στη συνέχεια Πλατεία Όθωνος. Ήταν το βορειότερο άκρο της πόλης και το τέρμα του εξοχικού περιπάτου των Αθηναίων της εποχής.
1862 Η πλατεία ονομάζεται Πλατεία Ομονοίας, όταν με την εκθρόνιση του Όθωνα οι δύο αντιμαχόμενες πολιτικές παρατάξεις έδωσαν τα χέρια.
1877 Η πλατεία φωτίζεται με λάμπες φωταερίου.
1880 Δημιουργείται η αφετηρία του ιπποσιδηροδρόμου.
1895 Δημιουργείται ο σταθμός του τρένου Αθηνών - Πειραιώς και από τότε θεωρείται και το κέντρο της πρωτεύουσας.
1930 Η Πλατεία Ομονοίας γίνεται κυκλική. Κατασκευάζονται περίπτερα για τους ανθοπώλες, αποκτά εμπορικό χαρακτήρα και αποτελεί το πιο αναγνωρίσιμο σημείο για τους κατοίκους της επαρχίας που έρχονταν στην πρωτεύουσα.
1954 Αρχίζει η διαρρύθμιση του υπόγειου χώρου, με την κατασκευή μιας υπόγειας πλατείας με τράπεζες, καταστήματα και τις πρώτες κυλιόμενες σκάλες.
1960 Γίνεται η πρώτη μεγάλη αναδιάταξη. Ξηλώθηκε το τραμ, ο χώρος της πλατείας περιορίστηκε και στο κέντρο της μπήκε ένα σιντριβάνι.
1988 Εγκαθίσταται ο γυάλινος «Δρομέας», έργο του γλύπτη Κώστα Βαρώτσου, μέχρι που μετεγκαταστάθηκε μπροστά από το Hilton όταν άρχισαν οι εργασίες του μετρό.
2004 Η τελευταία ανάπλαση της Πλατείας Ομονοίας, με αφορμή και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ολοκληρώνεται. Είναι η εικόνα που έχουμε σήμερα.
© Θανάσης Καρατζάς
Κώστας Μπακογιάννης
