Καρκίνος του Πνεύμονα: Η Διευθύντρια Ογκολογικής Κλινικής στο Metropolitan Έλενα Λινάρδου μας μιλά για τις νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις σχετικά με τη νόσο
Ο Νοέμβριος έχει καθιερωθεί διεθνώς ως μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του πνεύμονα, μια νόσο που αναδεικνύεται σε πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο παγκοσμίως και στα δύο φύλα – ευθύνεται για σχεδόν έναν στους πέντε θανάτους από καρκίνο, τονίζει η κ. Έλενα Λινάρδου, MDPhD, Παθολόγος Ογκολόγος, Διδάκτωρ Imperial College London, Διευθύντρια Δ΄ Ογκολογικής Κλινικής & Πρότυπου Κέντρου Κλινικών Μελετών Metropolitan Hospital.
Στη χώρα μας ο καρκίνος του πνεύμονα στερεί τη ζωή σε περισσότερους από 7.000 ανθρώπους ετησίως. Σύμφωνα με το Διεθνές Παρατηρητήριο για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC) το 2020 είχαμε 8.960 νέες περιπτώσεις καρκίνου πνεύμονα, 6.786 (18,7%) αφορούσαν άνδρες και οι 2.174 (7,7%) γυναίκες.
Γυναίκες και καρκίνος του πνεύμονα
Ενώ θεωρείται από πολλούς μια πάθηση που πλήττει κυρίως τους άνδρες, η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Αναφορές από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι o καρκίνος του πνεύμονα έχει μειωθεί σημαντικά στους άνδρες τα τελευταία 40 χρόνια (-36%), ενώ αντίθετα έχει αυξηθεί κατά 84% στις γυναίκες. Σήμερα υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ το 49% των νέων διαγνώσεων αφορούν γυναίκες. Δυστυχώς ο καρκίνος του πνεύμονα τείνει να είναι η κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο και στις γυναίκες, προκαλώντας περισσότερους θανάτους απ’ ό,τι όλοι οι γυναικολογικοί καρκίνοι μαζί. Είναι εντυπωσιακό ότι σχεδόν μία στις δύο από τις γυναίκες με καρκίνο πνεύμονα δεν έχει υπάρξει ποτέ καπνίστρια. Πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν διαφορές στους παράγοντες κινδύνου, τον ιστολογικό τύπο, την παθοφυσιολογία, την έκβαση των θεραπευτικών χειρισμών, αλλά και την πρόγνωση, συγκριτικά με τους άνδρες. Ο καρκίνος του πνεύμονα στις γυναίκες εμφανίζεται σε σχετικά μικρότερη ηλικία. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο επιρρεπείς στα καρκινογόνα του τσιγάρου και ότι αναπτύσσουν καρκίνο πνεύμονα μετά από λιγότερα χρόνια έκθεσης σε κάπνισμα απ’ ό,τι οι άνδρες. Οι γυναίκες επίσης φαίνεται ότι δυσκολεύονται περισσότερο από τους άνδρες να διακόψουν το κάπνισμα.
Θεραπευτική προσέγγιση
Τα τελευταία χρόνια η εισαγωγή των στοχευουσών θεραπειών και η χρήση των βιοδεικτών επέτρεψε την εξατομίκευση της θεραπείας στον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα σημειώνοντας τεράστια πρόοδο στη θεραπεία του. Σήμερα αναγνωρίζουμε ότι ο καρκίνος του πνεύμονα δεν είναι μία νόσος, δεν είναι ίδιος σε όλους τους ασθενείς, αλλά περιλαμβάνει πολλές μοριακές υποομάδες. Στον θεραπευτικό αλγόριθμο για την αντιμετώπισή του είναι απαραίτητη η γνώση όχι μόνο του ιστολογικού τύπου αλλά και του μοριακού προφίλ του όγκου με την έκφραση συγκεκριμένων προβλεπτικών βιοδεικτών. Και αυτό έχει πια τεράστια σημασία από την αρχική διάγνωση ακόμη και αν ο όγκος είναι σε αρχικά στάδια, καθώς τα τελευταία χρόνια έχει αποδειχθεί ότι η χρήση στοχεύουσας θεραπείας σε ασθενείς που οι όγκοι τους φέρουν συγκεκριμένους μοριακούς στόχους (EGFR, ALK) αυξάνει τη συνολική και την ελεύθερη νόσου επιβίωση και σαν προφυλακτική θεραπεία μετά το χειρουργείο αρχικών σταδίων. Η εξατομικευμένη ιατρική στηρίζεται απόλυτα στους προβλεπτικούς βιοδείκτες, ο μοριακός έλεγχος βιοδεικτών μπορεί να ωφελήσει το 20-30% ατόμων με καρκίνο του πνεύμονα, εντοπίζοντας μεταβολές ή μεταλλάξεις-στόχους εντός του όγκου, ώστε ο σωστός ασθενής να λάβει την κατάλληλη θεραπεία στο σωστό χρόνο, βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής και αυξάνοντας σημαντικά την επιβίωση.
H κ. Έλενα Λινάρδου είναι MDPhD, Παθολόγος Ογκολόγος, Διδάκτωρ Imperial College London, Διευθύντρια Δ΄ Ογκολογικής Κλινικής και Πρότυπου Κέντρου Κλινικών Μελετών Metropolitan Hospital
Εκτός από τις στοχεύουσες θεραπείες, σήμερα η ανοσοθεραπεία αποτελεί τη νέα στρατηγική-ορόσημο στην αντιμετώπιση πολλών όγκων, η οποία τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται και στον καρκίνο του πνεύμονα και έχει αλλάξει το τοπίο και τις επιλογές στον αλγόριθμο αντιμετώπισης, προσφέροντας σημαντική ελπίδα για μακρόχρονη επιβίωση σε πολλούς ασθενείς. Έχοντας τα τελευταία χρόνια αναγνωρίσει τη δομή και λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος, έχουμε σχεδιάσει καινοτόμα φάρμακα, αντισώματα που επιτρέπουν την επανενεργοποίηση της άμυνάς μας ενάντια στον καρκίνο, «απελευθερώνοντας» ειδική ανοσολογική απάντηση εναντίον των καρκινικών κυττάρων και δημιουργώντας «ανοσολογική μνήμη» ώστε το θεραπευτικό αποτέλεσμα να έχει μακρόχρονη διάρκεια. Από την αρχική έγκριση το 2015, σταδιακά η ανοσοθεραπεία έγινε θεραπεία εκλογής στη 2η γραμμή και σήμερα πια έχει θεαματικά περάσει στην 1η γραμμή αντιμετώπισης, για σχεδόν όλους τους ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο πνεύμονα. Η ανοσοθεραπεία χορηγείται είτε σαν μονοθεραπεία σε ασθενείς που οι όγκοι τους έχουν υψηλή έκφραση του βιοδείκτη PDL-1 (≥50%), είτε σε συνδυασμούς με χημειοθεραπεία ανεξαρτήτως των επιπέδων του βιοδείκτη. Η ανοσοθεραπεία είτε σαν μονοθεραπεία είτε σε συνδυασμούς έχει αντικαταστήσει την κλασική χημειοθεραπεία πρώτης γραμμής προσφέροντας σημαντικές και μακρόχρονες ανταποκρίσεις ενώ υπερδιπλασιάζει τη συνολική επιβίωση σε σχέση με την κλασική χημειοθεραπεία, αλλάζοντας ολοκληρωτικά τον τρόπο με τον οποίο θεραπεύουμε αυτή τη νόσο. Επιπλέον, χρησιμοποιείται και σαν θεραπεία συντήρησης σε ανεγχείρητα πρωιμότερα στάδια, μετά από ριζική χημειο-ακτινοθεραπεία, αυξάνοντας σημαντικά τη συνολική επιβίωση.
Τέλος, η ανοσοθεραπεία έρχεται με εντυπωσιακά αποτελέσματα να πάρει θέση και σε πιο πρώιμα, χειρουργήσιμα στάδια του καρκίνου του πνεύμονα, προσφέροντας μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων στην αντιμετώπιση πιο αρχικών σταδίων αυτής της δύσκολης νόσου. Έτσι, πρόσφατες μελέτες φέρνουν την ανοσοθεραπεία ως μία ιδιαίτερα αποτελεσματική προεγχειρητική επιλογή, αλλά και σαν μια στρατηγική περι-εγχειρητικά, όπου συνδυασμοί ανοσοθεραπείας με χημειοθεραπεία χορηγούνται πριν το χειρουργείο και ακολουθεί προφυλακτική θεραπεία με ανοσοθεραπεία μετά το χειρουργείο. Αποτελέσματα σημαντικών μελετών ανακοινώθηκαν στο πρόσφατο διεθνές συνέδριο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO), αναδεικνύοντας τον ρόλο της περι-εγχειρητικής χορήγησης ανοσοθεραπείας σε ασθενείς με χειρουργήσιμο μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα σταδίων ΙΙ-ΙΙΙΒ. Σε αυτούς τους ασθενείς η ανοσοθεραπεία χορηγούμενη σε συνδυασμό με πλατίνα και εν συνεχεία ως επικουρική θεραπεία για ένα έτος φάνηκε ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο υποτροπής της νόσου αλλά και τον κίνδυνο θανάτου αυξάνοντας σημαντικά και τη συνολική επιβίωση. Μάλιστα το όφελος της συνολικής επιβίωσης συνεχίζει να αυξάνεται όσο αυξάνεται η παρακολούθηση. Αυτή είναι και η πρώτη μελέτη περι-εγχειρητικής θεραπείας σε δυνητικά χειρουργήσιμο καρκίνο πνεύμονα που επιτυγχάνει βελτίωση της συνολικής επιβίωσης από τη δεκαετία του ’90. Η είσοδος της ανοσοθεραπείας στις περι-εγχειρητικές επιλογές έρχεται να αλλάξει τους θεραπευτικούς αλγορίθμους και στην πρώιμη νόσο.
13°
