Να το πετάξω ή να το φάω;

Ο παππούς μου πήγαινε κάθε πρωί στην αγορά και ψώνιζε το φαγητό της ημέρας. Λίγα και καλά και «ελεγχόμενα». Φαντάζομαι έτσι έκαναν παλιά. Εμείς, με τα δίφυλλα ψυγεία μας, μάθαμε να πηγαίνουμε στο σούπερ μάρκετ κάθε «15» (ή και λιγότερο ίσως) και να γεμίζουμε το καρότσι με τρόφιμα, κάποια πράγματι τα χρειαζόμαστε, κάποια τα παίρνουμε από … περιέργεια, κάποια άλλα από απλή καταναλωτική μανία. Τα οποία ενδέχεται να μείνουν στο ντουλάπι ή το ψυγείο μέχρι να (και αν) μας «μυρίσει» να τα φάμε. Και έρχεται η μέρα που καθαρίζουμε λίγο πιο σχολαστικά την κουζίνα και  διαπιστώνουν με θλίψη και αμέτρητες τύψεις πως πρέπει να ξεφορτωθούμε το μισό μας «στοκ».

Πρώτο ηθικό δίδαγμα: μάθε να ψωνίζεις έξυπνα ώστε να μην πετάς φαγητό αλλά και χρήμα. Δεύτερο ηθικό δίδαγμα (ερμηνεύεται ποικιλοτρόπως): όλα έχουν …ημερομηνία λήξης .

Αυγά

Είναι δύσκολο να καταλάβεις από την όψη αν το αυγό είναι φρέσκο ή όχι. Τα αυγά που δεν είναι φρέσκα πάντως, επιπλέουν όταν τα βάλεις σε ένα μπολ με νερό. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως αν δεν είναι φρέσκο δεν μπορείς να το φας. Τα αυγά συνήθως διατηρούνται για 3 έως και 5 εβδομάδες αφού τα αγοράσεις, και μπορούν να αντέξουν ακόμη περισσότερο αν τα έχεις στο ψυγείο.  Θα διαπιστώσεις πάντως πως ένα αυγό έχει χαλάσει και είναι ακατάλληλο για φάγωμα, μόνο όταν το σπάσεις. «Ασφαλέστερο» σημάδι, η μυρωδιά (καθόλου ευχάριστη). Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να πετάξεις και όλη την παρτίδα.

Γάλα

Γενικά το γάλα μπορείς να το πιεις ακόμη κι αν έχουν περάσει 4-5 μέρες μετά την ημερομηνία λήξης, αν και καλό είναι να το μυρίσεις πρώτα πριν γεμίσεις το ποτήρι. Αν μυρίζει περίεργα, αν το χρώμα του σου φαίνεται να έχει αλλάξει ή αν παρατηρείς αλλαγμένη έστω και ελάχιστα την υφή του, να έχει πήξει λίγο ή να έχουν δημιουργηθεί «κρεμώδη» κομματάκια, άδειασε το στον νεροχύτη. Η σωστή του συντήρηση στο ψυγείο πάντως, θα διατηρήσει το γάλα σου περισσότερες μέρες. Προτίμησε να το φυλάς σε ένα από τα ράφια του ψυγείου και όχι στην πόρτα, γιατί στην πόρτα οι διακυμάνσεις της θερμοκρασίας είναι συχνότερες και εντονότερες.

Τυρί

Η διάρκεια ζωής του τυριού εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τον τύπο του. Για τα περισσότερα τρόφιμα, όταν παρατηρείς πως σε κάποια σημεία τους έχουν αρχίσει να μουχλιάζουν, σημαίνει πως πρέπει να τα πετάξεις, όμως δεν ισχύει το ίδιο για τα τυριά (στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον). Με εξαίρεση το ροκφόρ, όταν αρχίζουν τα τυριά σου σε κάποια σημεία ή στις άκρες τους να μουχλιάζουν ή να κιτρινίζουν, δεν σημαίνει πως χάλασαν, απλά θα καθαρίσεις εκείνο το σημείο και θα φας χωρίς φόβο το υπόλοιπο. Πρόσεξε όμως τα τριμμένα τυριά, δεν ισχύει το ίδιο. Αν δεις πως έχουν αρχίσει να πιάνουν μούχλα, θα πρέπει να πετάξεις όλο το σακουλάκι. Τα πιο στεγνά τυριά διατηρούνται συνήθως περισσότερο, αφού έχουν και λιγότερη υγρασία στο εσωτερικό τους. Γενικά, αν η όψη και η μυρωδιά του τυριού σου σε ικανοποιεί, μπορείς και να το φας. Μπορεί η γεύση τους να γίνεται «εντονότερη» όσο περνούν οι μέρες, όμως μην προβληματιστείς ιδιαίτερα. Αν όμως, η πρώτη μπουκιά σου αφήσει μια αίσθηση «μυρμηγκιάσματος» στη γλώσσα, μια δυσάρεστη αψάδα, μην συνεχίσεις να τρως. Πέταξε το τυρί.

Το χθεσινό φαγητό

Τα «αποφάγια» θα πρέπει να καταναλώνονται σχετικά γρήγορα, ενώ πρέπει πάντα να τα φυλάς στο ψυγείο. Ο πιο ασφαλής χρόνος να μείνουν σε θερμοκρασία δωματίου είναι μέχρι και 2 ώρες (αν τα έχεις ξεχάσει στον πάγκο της κουζίνας, πέταξέ τα, μην τα βάλεις στο ψυγείο!) Η ψύξη των τροφίμων αναστέλλει την ανάπτυξη βακτηρίων, έτσι είναι αρκετά ασφαλές να τρως το χθεσινό φαγητό που φρόντισες να φυλάξεις έγκαιρα στο ψυγείο. Αν πάλι έχεις γεμίσει το ψυγείο ταπεράκια με διάφορα από προηγούμενες μέρες, κάνε «εκκαθάριση» χωρίς δεύτερη σκέψη. Τα «χθεσινά» φαγητά διατηρούνται το πολύ μέχρι τρεις μέρες στο ψυγείο. Μετά, πρέπει να τα ξεφορτωθείς.

Ωμό κρέας

Αν υπάρχει ένα τρόφιμο του οποίου την ημερομηνία λήξης πρέπει να τηρήσεις κατά «αριθμό», αυτό είναι το κρέας. Τα περισσότερα κρέατα, τα ψάρια και τα πουλερικά πρέπει να μένουν στο ψυγείο για δυο ημέρες το πολύ (τα πιο χοντρά κομμένα κομμάτια μπορούν να διατηρηθούν έως και πέντε ημέρες). Αν δεν σχεδιάζεις να μαγειρέψεις αυτά τα τρόφιμα μέσα στις επόμενες δυο ημέρες από την αγορά τους, θα τα βάλεις στην κατάψυξη. Τα περισσότερα κρέατα διατηρούνται στην κατάψυξη ακόμη και μήνες.

Μέλι

Το μέλι φημίζεται για τη «μακροβιότητά» του. Καθώς έχει πολύ λίγη υγρασία, οι συνήθεις «ύποπτοι» - και επικίνδυνοι - μικροοργανισμοί δεν μπορούν να αναπτυχθούν και να ζήσουν για πολύ μέσα στο μέλι, έτσι αυτό δεν πρόκειται να σου χαλάσει. Δεν θα αφήνεις βέβαια το βάζο ανοιχτό στον πάγκο της κουζίνας ή σε περιβάλλον με αυξημένη υγρασία. Φρόντισε να κλείνεις καλά το καπάκι του και να φυλάς το μέλι σου σε μέρος δροσερό και στεγνό. 

Χυμοί

Οι περισσότεροι χυμοί φρούτων είναι όξινοι άρα είναι δύσκολο για τα βακτήρια να αναπτυχθούν. Αυτό σημαίνει πως οι φρέσκοι χυμοί φρούτων μπορούν να καταναλωθούν και μετά την ημερομηνία λήξης τους. Οι χυμοί λαχανικών από την άλλη, είναι πιο πιθανό να είναι ακατάλληλοι προς κατανάλωση μετά την ημερομηνία λήξης, αν και μπορεί να διατηρηθούν περισσότερο όταν στη σύστασή τους περιέχουν και χυμό φρούτων. Οι χυμοί που δεν έχουν φτιαχτεί από φρέσκα φρούτα, συνήθως περιέχουν μεγάλες ποσότητες ζάχαρης, η οποία λειτουργεί ως συντηρητικό. Αν ο φρέσκος μηλίτης μπορεί να διατηρηθεί για περίπου μια εβδομάδα μετά την ημερομηνία λήξης, ο τυποποιημένος χυμός μήλου θα διατηρηθεί μέχρι και 3 μήνες. Οι χυμοί που έχουν χαλάσει έχουν μια έντονη ξινή γεύση και μυρωδιά και μπορεί να έχουν και σημάδια μούχλας. 

Κονσέρβες

Αν και στα τρόφιμα σε κονσέρβα αναγράφεται πάντα ημερομηνία λήξης, αυτή υπάρχει για «τυπικούς» θα μπορούσες να πεις λόγους. Ενώ προϊόντα όξινα, όπως τα ντοματάκια κονσέρβα, διατηρούνται για ενάμιση χρόνο το πολύ, τα περισσότερα κονσερβοποιημένα προϊόντα (ακόμη και το κρέας) μπορούν να διατηρηθούν για ακόμη περισσότερα χρόνια. Για μεγαλύτερη σιγουριά πάντως, φρόντισε να φυλάς τις κονσέρβες σε δροσερά, σκιερά μέρη. Το υγρό και ζεστό περιβάλλον θα μειώσει κατά πολύ τη διάρκεια ζωής τους, τη γεύση και την ποιότητά τους, τόσο που η αναγραφόμενη ημερομηνία λήξης θα είναι απλά μια οικτρή παραπλάνηση.  

Ζυμαρικά

Η διάρκεια ζωής των ζυμαρικών εξαρτάται από τον τρόπο παρασκευής τους. Αν έχεις φρέσκα, χειροποίητα ζυμαρικά, θα διατηρηθούν το πολύ για 4 με 5 ημέρες, αφού περιέχουν αυγά. Τα τυποποιημένα ζυμαρικά από την άλλη, δεν περιέχουν αυγό και έτσι μπορούν να διατηρηθούν ακόμη και ένα χρόνο μετά την ημερομηνία λήξης, ενώ αν παραμείνουν κλειστά στην αρχική τους συσκευασία θα είναι ασφαλή για ακόμη περισσότερο. 

Γιαούρτι

Η «ζωή» του εξαρτάται από το αν έχει ανοιχτεί το κεσεδάκι ή όχι. Αν το γιαούρτι παραμένει σφραγισμένο, μπορείς να το φας ακόμη και δυο βδομάδες μετά την αναγραφόμενη ημερομηνία λήξης (εάν διατηρείται στη σωστή θερμοκρασία ψύξης). Αν έχεις ανοίξει τη συσκευασία, θα πρέπει να το καταναλώσεις μέσα στις επόμενες 5 με 7 ημέρες (το αργότερο). Να προσέχεις πάντα αν υπάρχουν «σημάδια» μούχλας γιατί τότε θα πρέπει να το πετάξεις. Επίσης θα το πετάξεις αν το είχες αφήσει στον πάγκο της κουζίνας για περισσότερες από 2 ώρες.

Ψωμί

Αφού δεν βλέπεις ίχνη μούχλας μπορείς να το φας. Το ψωμί «κρατάει» πέντε με επτά ημέρες το πολύ, αν το φυλάς σε θερμοκρασία δωματίου σκεπασμένο με μια πετσέτα. Οι περισσότεροι βάζουν το ψωμί (συχνότερα το ψωμί για τοστ) στο ψυγείο, για να το διατηρήσουν περισσότερο καιρό. Πράγματι διατηρείται περισσότερο αλλά χάνει όλη την υγρασία και, φυσικά, τη γεύση του. Στην κατάψυξη μπορεί να διατηρηθεί για μερικούς μήνες.

Αλλαντικά

Πάριζες, μορταδέλες, προσούτα, μπέικον, θέλουν προσοχή, καραδοκεί το βακτήριο λιστέρια που μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και στις χαμηλές θερμοκρασίες του ψυγείου. Μπορεί να δείχνουν «αναλλοίωτα» και μετά την ημερομηνία λήξης, αλλά καλύτερα να μην πάρεις το ρίσκο. Μπορεί και πριν την ημερομηνία λήξης, ειδικά αν έχεις ανοίξει τη συσκευασία, να δεις αποτρεπτικά σημάδια. Εμπιστεύσου τις αισθήσεις σου. Όταν αρχίσουν να σου αφήνουν στα δάκτυλα μια δυσάρεστη «κολλώδη» αίσθηση μην τα φας. Και η μύτη σου επίσης δεν θα ικανοποιηθεί ιδιαίτερα. 

Παγωτό

Γιατί να χαλάει το παγωτό αφού βρίσκεται πάντα στην κατάψυξη; Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, τα βακτήρια εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και στα κατεψυγμένα, δεν σταματάει η ανάπτυξή τους, απλά επιβραδύνεται. Κάθε φορά που το παγωτό βγαίνει από την κατάψυξη, και το απειροελάχιστο λιώσιμό του μέχρι να το σερβίρεις ενθαρρύνει τα βακτήρια. Οπότε το αν είναι καλό ή όχι να καταναλωθεί μετά την ημερομηνία λήξης έχει κατά πολύ να κάνει με το αν έχει ανοιχτεί ή όχι. Το σφραγισμένο ακόμη παγωτό μπορεί να διατηρηθεί για τρεις με τέσσερις μήνες, αν το έχεις ανοίξει θα είναι καλό για έναν με δυο μήνες το πολύ. Θα τρώγεται αλλά ίσως η γεύση του δεν θα σε ενθουσιάζει τόσο όσο της πρώτης, «φρέσκιας» κουταλιάς.

Μπίρα

Η γεύση της μπίρας, σε αντίθεση με το κρασί, δεν γίνεται καλύτερη με τον καιρό. Υπάρχει λόγος που αναγράφεται ημερομηνία λήξης στα κουτιά και τα μπουκάλια της μπίρας. Η μπίρα διατηρεί τη «φρεσκάδα» της για λίγους μόνο μήνες μετά την εμφιάλωση. Μετά, η γεύση αρχίζει και αποδυναμώνεται, αν και κάποιες μπίρες, ειδικά εκείνες με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε αλκοόλ, διατηρούνται για περισσότερο καιρό. Αν πιεις μια παγωμένη μπίρα που έχει λήξει δεν θα πάθεις τίποτα, η γεύση της όμως, θα συνειδητοποιήσεις, δεν θα σου «κάθεται» με το ζουμερό χάμπουργκερ που κρατάς στο άλλο χέρι. 

Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στις 10/09/2017