Δεν είμαι φυσικός. Πόσο μάλλον κβαντικός φυσικός! Θα ήθελα πολύ να είμαι. Ίσως τότε να μπορούσα να απαντήσω σε ερωτήματα του τύπου τι είναι χρόνος, πώς τον μετράμε, πώς τον βιώνουμε.
Σαν Life Coach έρχομαι καθημερινά αντιμέτωπη με τέτοια ερωτήματα, μιας και οι περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν το τώρα μέσα από γεγονότα του παρελθόντος τα οποία έχουν διαμορφώσει τις πεποιθήσεις, τις αξίες, τους χαρακτήρες τους. Άλλοι πάλι ζούνε με το άγχος του μέλλοντος, στην πραγματικότητα προεξοφλώντας το.
Κι όμως, «ο χρόνος δεν έχει καμία ανεξάρτητη ύπαρξη πέρα από τη σειρά των εκδηλώσεων με τις οποίες τον μετράμε». Τουλάχιστον έτσι γράφει ο Α. Αϊνστάιν στο βιβλίο του «Σχετικότητα». Ο Αϊνστάιν πίστευε σε μια αδιαίρετη στερεά πραγματικότητα η οποία του ήταν τόσο σαφής, ώστε να απορρίπτει εντελώς το διαχωρισμό που βιώνουμε ως «τη στιγμή του τώρα». Πίστευε ότι δεν υπάρχει πραγματικός διαχωρισμός μεταξύ του παρελθόντος και του παρόντος, ότι υπάρχει μόνο μία αδιαίρετη ύπαρξη. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, πόσο νόημα έχει να αναλύουμε διαρκώς το παρελθόν μας ή να προσπαθούμε να προβλέψουμε και να προδιαγράψουμε το μέλλον μας; Αν όλα είναι το «τώρα», πόση απίστευτη δύναμη μπορεί να έχει αυτή η στιγμή, αυτό το λεπτό, αυτή η ώρα; Και πόσο σημαντικό είναι να εστιάσουμε σε αυτό που «είναι» αντί σε αυτό που «ήταν», «θα είναι» η «θα μπορούσε να είναι».
Τον Αϊνστάιν ακολούθησε στην ιστορία ο ένας άλλος νομπελίστας φυσικός, ο Ρ. Φάινμαντου, του οποίου η αντιπάθεια προς τις αφηρημένες εκφράσεις της κβαντομηχανικής τον οδήγησε αρχικά σε μια παραστατική, δική του διατύπωση γνωστή ως «το Σύνολο των Ιστοριών», η οποία, στον απλοϊκό βαθμό που μπορώ να την κατανοήσω, μου αρέσει πολύ. Η κάθε κβαντική διαδικασία περιγράφεται ως σύνολο όλων των πιθανών δρόμων, ως άθροισμα όλων των δυνατών ιστοριών που συνδέουν δύο διαφορετικές καταστάσεις ενός σωματιδίου. Με απλά λόγια: η πιθανότητα ενός γεγονότος προσδιορίζεται αθροίζοντας όλες τις πιθανές ιστορίες αυτού του γεγονότος.
Αυτή είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα φιλοσοφική προσέγγιση η οποία, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να βρει εφαρμογή και στην καθημερινότητάς μας.
Ας απενοχοποιήσουμε λοιπόν το παρελθόν και ας απαλευθερώσουμε το μέλλον από το βάρος με το οποίο το φορτώνουμε. Εδώ που είμαστε, το κάθε μας «τώρα» είναι ταυτόχρονα το αποτέλεσμα από κάθε τι που θα μπορούσαμε να κάνουμε και μία από τις εναλλακτικές αφετηρίες, η καλύτερη (!) για κάθε τι που θα κάνουμε.
Για μένα, όπως και για όλους εμάς τους κοινούς, μη νομπελίστες θνητούς, ο χρόνος είναι σχετικός. Δεν μπορούμε να αποδείξουμε πώς και γιατί, αλλά όταν περνάμε ωραία, όταν βιώνουμε κάτι που αγαπάμε ολοκρηρωτικά, βυθισμένοι μέσα σ’ αυτό, μια ζωή μπορεί να διαρκέσει μια στιγμή, ο χρόνος να πάψει να υπάρχει. Αντίθετα, όταν περνάμε άσχημα και βιώνουμε καταστάσεις που δεν μας γεμίζουν και μας αποξενώνουν, τότε μια στιγμή μπορεί να μας φανεί αιώνια.
Άρα, το συμπέρασμα του Άντονι Ρόμπινς μοιάζει σωστό: «Ο χρόνος είναι συναίσθημα, συγκίνηση. Πώς αλλιώς γνωρίζουμε πόσος χρόνος πέρασε, αν όχι από τα συναισθήματα που μας χάρισε;»
«Μέτρον βίου το καλόν ου το του χρόνου μήκος» έγραψε ο Πλούταρχος, δηλαδή «Η αξία της ζωής μετριέται με την ωραιότητά της και όχι με το μήκος της».
12°
