Η ελευθερία του Τύπου και ο πλουραλισμός δίνουν «υπαρξιακή μάχη» σε ολόκληρη την Ε.Ε. - Έκθεση της Ένωσης Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη
Ο πλουραλισμός των μέσων ενημέρωσης σε πολλά κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταπνίγεται όλο και περισσότερο λόγω της υψηλής συγκέντρωσης ιδιοκτησίας, ακόμη και σε χώρες με παραδοσιακά ελεύθερες αγορές μέσων, σύμφωνα με έκθεση που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η ελευθερία του Τύπου καταρρέει σε ολόκληρη την Ένωση.
Η έκθεση, που εκπονήθηκε από την Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) και βασίστηκε στο έργο 43 οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από 21 χώρες, ανέφερε ότι αρκετές κυβερνήσεις της Ε.Ε. επιτίθενται στην ελευθερία του Τύπου ή αποδυναμώνουν την ανεξαρτησία και τη ρύθμιση των μέσων ενημέρωσης.
Συγκέντρωση ιδιοκτησίας και παρεμβάσεις απειλούν τον πλουραλισμό των μέσων
«Αυτό δεν είναι έκπληξη», δήλωσε ο Τζόναθαν Ντέι, κύριος συντάκτης της έκθεσης. «Οι προσπάθειες των κυβερνήσεων να αποδυναμώσουν το κράτος δικαίου και τους δημοκρατικούς θεσμούς ξεκινούν σχεδόν πάντα με τον έλεγχο του τοπίου των μέσων ενημέρωσης».
Η έκθεση ανέδειξε ως ιδιαίτερη ανησυχία την υπερβολική συγκέντρωση ιδιοκτησίας στα μέσα σε χώρες όπως η Κροατία, η Γαλλία, η Ουγγαρία, οι Κάτω Χώρες, η Σλοβενία, η Ισπανία και η Σουηδία, όπου η ιδιοκτησία συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων υπερπλούσιων ιδιωτών.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την ανεπάρκεια διαφάνειας στην ιδιοκτησία των μέσων, με πολλά κράτη-μέλη να μην έχουν δημιουργήσει δημόσια προσβάσιμες βάσεις δεδομένων, όπως απαιτείται από τον EMFA, ο οποίος αναμένεται να τεθεί πλήρως σε ισχύ τον Αύγουστο.
Η Γαλλία αντιμετωπίζει «σημαντικές προκλήσεις στον πλουραλισμό των μέσων», αναφέρεται, με έμφαση στην εξαγορά του ομίλου Hachette από τον Βενσάν Μπολορέ και την τοποθέτηση στα εκδοτικά του συγκροτήματα στελεχών με ιδεολογική ταύτιση στις συντηρητικές απόψεις του δισεκατομμυριούχου.
Στην Ιταλία, αναφέρεται η σχεδιαζόμενη εξαγορά του ειδησεογραφικού πρακτορείου AGI από τον Όμιλο Αντζελούτσι (Antonio Angelucci), βουλευτή του ακροδεξιού κόμματος Λέγκα, ο οποίος ήδη κατέχει τις εφημερίδες IlGiornale, Libero και IlTempo.
Στη Σουηδία, ο εκδοτικός όμιλος Bonnier κατέχει το 43% όλων των συνδρομητικών πολυήμερων εφημερίδων, ενώ ο Schibsted κατέχει άλλες 13, συμπεριλαμβανομένων των Aftonbladet και SvenskaDagbladet. Στις Κάτω Χώρες, οι RTL Nederland και Talpa Network ελέγχουν πάνω από το 75% της τηλεοπτικής αγοράς.
Η διαδικτυακή αγορά μέσων στις Κάτω Χώρες κυριαρχείται από τις DPG Media, Mediahuis και RTL Nederland, με την πρώτη να σχεδιάζει την εξαγορά της τελευταίας – μια κίνηση που διερευνά η αρμόδια Αρχή Ανταγωνισμού.
Η συγκέντρωση ιδιοκτησίας μέσων και η κρατική παρέμβαση κορυφώνονται στην Ουγγαρία, όπου το Ίδρυμα Κεντρικών Ευρωπαϊκών Μέσων και Τύπου (Kesma), που διοικείται από υποστηρικτές του πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ελέγχει εκατοντάδες εταιρείες μέσων.
Ολιγάρχες προσκείμενοι στον Όρμπαν άρχισαν να αγοράζουν μεγάλα μέσα ενημέρωσης το 2010 και αργότερα τα «δώρισαν» στο Kesma, το οποίο από το 2018 λειτουργεί ως «κεντρικοποιημένος, φιλοκυβερνητικός μιντιακός κολοσσός» χρηματοδοτούμενος από κρατική διαφήμιση.
Πέραν της Ουγγαρίας, οι κυβερνήσεις ασκούν επιρροή στα μέσα και μέσω αδιαφανούς κατανομής κρατικής διαφήμισης ή ευνοιοκρατίας προς φιλοκυβερνητικά μέσα σε Βουλγαρία, Κροατία, Ελλάδα, Μάλτα, Σλοβενία και Ισπανία.
Τα δημόσια μέσα χαρακτηρίζονται ως «πλήρως ελεγχόμενα κυβερνητικά φερέφωνα» στην Ουγγαρία, ενώ κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση στη Σλοβακία, όπου νέοι νόμοι κατήργησαν εγγυήσεις για τη συντακτική ανεξαρτησία. Ευάλωτα είναι επίσης τα δημόσια μέσα σε Κροατία, Ελλάδα, Βουλγαρία και Ιταλία.
Η έκθεση διαπιστώνει ότι οι δημοσιογράφοι παραμένουν ευάλωτοι σε ρητορική μίσους και σωματικές επιθέσεις, δεχόμενοι βία από την αστυνομία το 2024 σε Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία και Ισπανία. Σε ορισμένες χώρες, οι γυναίκες δημοσιογράφοι στοχοποιούνται δυσανάλογα.
Οι καταχρηστικές αγωγές SLAPP (στρατηγικές αγωγές κατά της δημόσιας συμμετοχής) χαρακτηρίζονται ως «ενδεχόμενη υπαρξιακή απειλή» σε τουλάχιστον δώδεκα χώρες της Ε.Ε., με τον πρωθυπουργό της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, να έχει κινήσει μία τέτοια υπόθεση κατά δημοσιογράφου.
15°
