«Είναι υποχρεωτικό να το αγοράσουμε, κύριε;»

Το εφέ υπήρχε σε όλες σχεδόν τις παλιές –κακές- ταινίες: Κάθε φορά που ο ήρωας ήταν έτοιμος να θυμηθεί κάτι από τα παλιά, η κάμερα πλησίαζε αποφασιστικά στο πρόσωπό του, η εικόνα θόλωνε και ακουγόταν ένας μελωδικός ήχος άρπας. Μετά η οθόνη καθάριζε, η άρπα έσβηνε και αυτό ήταν! Το φλας μπακ είχε ξεκινήσει. Κάπως έτσι ένιωσα κι εγώ προχτές, όταν έπεσα τυχαία πάνω στο σάιτ της αδελφότητος θεολόγων «Ο Σωτήρ».

Η αδελφότητα ιδρύθηκε το 1960 και, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα, έχει ως σκοπό τον πνευματικό καταρτισμό των Ορθοδόξων χριστιανών. Για την πραγμάτωση του σκοπού αυτού οργανώνει ομιλίες ορθόδοξης χριστιανικής οικοδομής (;) και προβαίνει στην έκδοση βιβλίων και περιοδικών. Εκδίδει το δεκαπενθήμερο περιοδικό Ο ΣΩΤΗΡ, ειδικά δε για τη νεότητα το μηνιαίο περιοδικό ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΝΙΚΗ.

Με το που διάβασα τον τίτλο «Προς την Νίκη» μεταφέρθηκα νοερά στην αίθουσα του δημοτικού σχολείου όπου φοιτούσα πριν από τριαντατόσα χρόνια. Ήταν όλα εκεί: Ο πράσινος πίνακας, η αντήχηση της τάξης, οι παλιοί συμμαθητές... Ξαφνικά, η πόρτα ανοίγει και ένας σκυθρωπός άντρας μπαίνει φουριόζος. Τον γνωρίζω, μας επισκέπτεται μια φορά το μήνα. Είναι ο διευθυντής του διπλανού σχολείου. Φοράει όπως πάντα ένα καφετί κουστούμι και τα μαλλιά του γυαλίζουν από την μπριγιαντίνη. Δίχως να πει κουβέντα στην δασκάλα μας, φωνάζει ένα παιδί και του δίνει ένα πάκο περιοδικά για να τα μοιράσει στα θρανία.

«Βγήκε το νέο τεύχος του Προς τη Νίκη», μας λέει θριαμβευτικά. «Όποιος δεν έχει μαζί του χρήματα, να τα φέρει αύριο».

Η Μαρία στο μπροστινό θρανίο σηκώνει δειλά το χέρι της.

«Κύριε, είναι υποχρεωτικό να το αγοράσουμε;»

Ο διευθυντής του διπλανού σχολείου γυρίζει αργά και την καρφώνει με το βλέμμα του.

«Πώς σε λένε εσένα παιδί μου;» τη ρωτάει ενώ ταυτόχρονα βγάζει από την τσέπη το μπλοκάκι του. «Όποιος δεν θέλει να αγοράσει, να μου πει το όνομά του να το σημειώσω», συμπληρώνει και μια απροσδιόριστη απειλή πλανιέται πάνω από τα κεφάλια μας.

Φυσικά σπεύδουμε όλοι να αγοράσουμε –ακόμη και η Μαρία. Ο διευθυντής μας χαιρετά και φεύγει βιαστικός. Πρέπει να προλάβει να περάσει από όλες τις τάξεις, απ’ όλα τα τμήματα, ίσως και από όλα τα σχολεία της περιοχής.

Θόλωμα, άρπα και επιστροφή στο σήμερα και στην ιστοσελίδα της αδελφότητος Ο Σωτήρ. Ανακαλύπτω εντυπωσιασμένος ότι η έκδοση του Προς τη Νίκη συνεχίζεται ακατάπαυστα όλα αυτά τα χρόνια. Στο σάιτ υπάρχει μέχρι και το τεύχος Φεβρουαρίου 2014. Μπορεί κανείς να το διαβάσει και σε pdf. Ανοίγω ένα τυχαίο τεύχος. Το σήμα με την δαφνοστεφανωμένη σημαία και την σάλπιγγα, το καλλιγραφικό λογότυπο, η αισθητική της μεταξικής περιόδου… Όλα παραμένουν ίδια και απαράλλακτα. Στην ενότητα «Πολιούχοι Άγιοι» αυτόν τον μήνα φιλοξενείται ο Άγιος Τρύφων ο μεγαλομάρτυρας. Υπάρχουν ακόμη διδακτικές ιστορίες, κηρύγματα και νουθεσίες, αλλά και πειράματα, κρύα ανέκδοτα και συνταγές. Είναι ολοφάνερα ένα βαρετό ανάγνωσμα, αλλά την ίδια στιγμή εκπέμπει μια ηρεμία, μια κατευναστική αύρα. Καλά κάνουν και συνεχίζουν, σκέφτομαι με νοσταλγική διάθεση. Δικαίωμά τους είναι άλλωστε.

Όμως μου γεννιέται μια απορία. Τόσα έντυπα έχουν κλείσει τα τελευταία χρόνια. Τόσα περιοδικά έχουν φαλιρίσει, τόσοι άνθρωποι έχουν μείνει απλήρωτοι και δίχως δουλειά… Κι όμως, το Προς την Νίκη συνεχίζει, μήνας μπαίνει μήνας βγαίνει. Ποιο είναι, άραγε, το μυστικό αυτής της εκδοτικής επιτυχίας; Το μάτι μου πέφτει στην ταυτότητα του περιοδικού. Εκεί αναγράφονται καμιά δεκαριά αριθμοί και κάποιες χρονολογίες. Είναι οι άδειες που το Υπουργείο Παιδείας έχει χορηγήσει στο περιοδικό ώστε αυτό να μπορεί να διανέμεται στα σχολεία. Η πρώτη άδεια εκδόθηκε το 1961 και η τελευταία ανανέωση έγινε το 2005.

Με μια πρόχειρη έρευνα μαθαίνω ότι έχουν υπάρξει διαμαρτυρίες από γονείς και εκπαιδευτικούς. Με την ανοχή ορισμένων διευθυντών, λένε, ασκούνται πιέσεις στα παιδιά για να πάρουν το συγκεκριμένο περιοδικό. Φαίνεται λοιπόν ότι η αδελφότης «Ο Σωτήρ» εξακολουθεί να χρησιμοποιεί τις ίδιες τεχνικές μάρκετινγκ. Βέβαια τα πράγματα έχουν δυσκολέψει. Η διανομή δεν μπορεί να γίνει σε όλα τα σχολεία, αφού υπάρχουν αντιδράσεις. Όμως η πρόσβαση δεν έχει κλείσει και τα σχολεία συγκαταλέγονται μαζί με τα κατηχητικά και τις εκκλησίες, στους χώρους προώθησης. Μπορεί κανείς να βρει και άλλες πληροφορίες αν ψάξει. Μπορεί για παράδειγμα να διαβάσει για κάποιες ενδοεκκλησιαστικές διαμάχες. Κάποιοι λένε ότι η αδελφότης Σωτήρ είναι η συνέχεια της αδελφότητας Ζωή και την κατηγορούν ως ακραία και παραθρησκευτική. Κάποιοι άλλοι κατηγορούν τους πρώτους και πάει λέγοντας.

Λίγο πριν κλείσω τον υπολογιστή και πάω για ύπνο, πέφτω και σ’ ένα σάιτ δωδεκαθεϊστών 

«Γιατί στους χριστιανούς επιτρέπεται να διανέμουν περιοδικά;» αναρωτιέται θυμωμένος ένας δωδεκαθεϊστής.

«Να φτιάξουμε και εμείς ένα έντυπο για παιδιά και να πάμε να το μοιράσουμε στα σχολεία». Εξαιρετική ιδέα, σκέφτομαι. Και μετά να πάνε οι μουσουλμάνοι, οι βουδιστές, οι ανιμιστές... Για αυτό άλλωστε υπάρχουν τα σχολεία, έτσι δεν είναι;