Στην Καθημερινή της Κυριακής, ο Ευάγγελος Βενιζέλος γράφει για τα τρία στερεότυπα περί χρέους , την «άγρια «αντιμνημονιακή» μυθολογία» αλλά και το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης.
Το άρθρο ως έχει:
Στο ζήτημα του δημοσίου χρέους οικοδομήθηκε η πιο άγρια «αντιμνημονιακή» μυθολογία. Διαμορφώθηκαν τρία στερεότυπα:
Το πρώτο είναι ότι ο λαός υποβάλλεται σε θυσίες λόγω του μεγάλου και μη βιώσιμου χρέους. Όμως τα σκληρά δημοσιονομικά μέτρα είχαν ως βασικό στόχο να καλυφθεί το τεράστιο πρωτογενές έλλειμμα που το 2009 έφτασε το 13,8% του σημερινού ΑΕΠ, τα 24,7 δισ. ευρώ. Το κενό έκλεισε χάρη στις θυσίες του λαού, ενώ χάρη στην αναδιάρθρωση του 2012, η χώρα, που πλήρωσε το 2010 για τόκους περίπου 14 δισ. ευρώ, το 2015 πληρώνει μόνο 5,5 δισ., δηλαδή σχεδόν το 1/3.
Το δεύτερο στερεότυπο είναι ότι η παρέμβαση του 2012 στο χρέος ήταν δήθεν καταστροφική για τα ασφαλιστικά ταμεία, που έχασαν 25 δισ. από τα αποθεματικά τους και συνολικά από αδιάφορη έως βλαπτική για τη χώρα! Ο κ. Τσίπρας μιλάει διαρκώς για απώλεια δήθεν 25 δισ. από τα αποθεματικά των Ταμείων. Με το PSI, για λόγους νομικούς και λογιστικούς, 14 (και όχι 25) δισ. ευρώ μεταφέρθηκαν από τα Tαμεία που ανήκουν στη γενική κυβέρνηση στην κεντρική κυβέρνηση για να είναι ασφαλές το «κούρεμα» των ομολόγων που κατείχαν αλλοδαπά Ταμεία. Τα 14 δισ. έχουν περιέλθει στο Δημόσιο που είναι χρηματοδότης και εγγυητής των Ταμείων.
Μόνο το 2012 το κράτος επιχορήγησε τα Ταμεία με 17 δισ. και συνολικά την περίοδο 2012-15 με περίπου 68 δισ. Το 2012, λόγω PSI, τα Ταμεία έλαβαν σε ρευστό 4,5 δισ., δηλαδή ποσό ισοδύναμο με αποδόσεις έξι ετών (περίπου 700 εκατ. ετησίως) του χαρτοφυλακίου των 14 δισ. Το ΙΚΑ (που αντιστοιχεί σε παραπάνω από το μισό του συνολικού ασφαλιστικού συστήματος) με το ρευστό που έλαβε αγόρασε σε χαμηλή τιμή ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου και αποκατέστησε το χαρτοφυλάκιό του στο 130%, ενώ άλλα Ταμεία αρνήθηκαν να κάνουν το ίδιο, βλάπτοντας τους ασφαλισμένους τους.
Η παρέμβαση του 2012 στο χρέος περιλαμβάνει ονομαστικό «κούρεμα» 126 δισ. ευρώ και επιπλέον αναδιάρθρωση με μείωση επιτοκίων, μεγάλη περίοδο χάριτος και μεγάλη επέκταση της περιόδου αποπληρωμής, που συνοψίζεται σε συνολική μείωση του χρέους κατά 180 δισ. ευρώ, δηλαδή 100% του σημερινού ΑΕΠ, σε καθαρή παρούσα αξία. Η ετήσια έκθεση του ESM για το 2014, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες ημέρες, τονίζει ότι μόνο λόγω των βελτιώσεων στους όρους του δανείου που λάβαμε από τον EFSF τον Φεβρουάριο του 2012 επωφεληθήκαμε με μείωση χρέους ίση με το 49% του ΑΕΠ 2013, δηλαδή με 100 δισ., σε παρούσα αξία.
Η παρέμβαση στο χρέος που έγινε το 2012 ήταν η μεγαλύτερη στη διεθνή οικονομική ιστορία. Αυτό με γκαιμπελική συστηματικότητα προσπάθησε να το διαστρέψει η αντιμνημονιακή προπαγάνδα. Η παρέμβαση του 2012 συνοδεύθηκε από δέσμευση του Eurogroup ότι θα γίνει και νέα παρέμβαση μόλις επιτευχθούν σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα ώστε να διασφαλίζεται η μακροχρόνια βιωσιμότητα του χρέους.
Δυστυχώς, λόγω του χαμένου πενταμήνου του 2015, επιστρέψαμε σε πρωτογενή ελλείμματα και προέκυψε ανάγκη νέας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών.
Το τρίτο στερεότυπο ήταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα αναλάβει μονομερείς πρωτοβουλίες για το χρέος, θα ζητήσει διεθνή διάσκεψη για το «κούρεμα» και την αναδιάρθρωσή του και δεν θα εξυπηρετήσει ούτε θα εξοφλήσει το «επονείδιστο» χρέος για το οποίο συγκρότησε τη δική της «επιτροπή αλήθειας» η ΠτΒ με τις ευλογίες του κ. Τσίπρα. Επονείδιστο όμως χρέος είναι –σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία– αυτό που έχει συναφθεί από δικτατορικές κυβερνήσεις, προς ίδιον όφελος των δικτατόρων, εν γνώσει των δανειστών!
Το τρίτο στερεότυπο μετριάστηκε τους τελευταίους μήνες, καθώς στόχος έγινε μια συμφωνία που δεν θα περιέχει απλώς δέσμευση για πρόσθετες παραμετρικές αλλαγές, όπως αυτή του 2012, αλλά κάτι πολύ πιο χειροπιαστό και θα καθιστά επιτέλους βιώσιμο το χρέος.
Το αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης το είδαμε. Στη συμφωνία της 12.7 προβλέπεται ρητώς ότι αποκλείεται οποιοδήποτε ονομαστικό «κούρεμα» του χρέους, ότι η Ελλάδα δεσμεύεται να τιμήσει όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το δημόσιο χρέος έναντι όλων των πιστωτών, ότι θα επιδιωχθεί μείωση χρέους σε καθαρή παρούσα αξία μέσω παραμετρικών αλλαγών, όπως η παράταση της περιόδου χάριτος και της περιόδου αποπληρωμής, χωρίς δυστυχώς ρητή αναφορά και σε περαιτέρω μείωση των ήδη πολύ μικρών επιτοκίων του ευρωπαϊκού δανείου προς την Ελλάδα. Η παράγραφος περί χρέους στη συμφωνία της 12.7.2015 είναι λιγότερο καλή από τη διατύπωση του 2012, που δεν απέκλειε ρητώς το ονομαστικό «κούρεμα» και άφηνε ανοικτή την περαιτέρω μείωση επιτοκίων.
Στη αιτιολογική έκθεση του νόμου για την υιοθέτηση και την έναρξη εφαρμογής του αριστερού «Μνημονίου 3» τονίζεται ότι το χρέος, λόγω του νέου δανείου, συγκεντρώνεται ακόμη περισσότερο στα χέρια των εταίρων και του ESM, δηλαδή του επίσημου τομέα και όχι της αγοράς.
Καταρρέει έτσι η εμμονική κριτική πως το «κούρεμα» του χρέους που κατείχαν οι ιδιώτες και η μεταφορά του υπολοίπου στον επίσημο τομέα (Ευρωζώνη και ΔΝΤ) ήταν κάτι κακό γιατί δεν ισχύει πλέον το ελληνικό δίκαιο, δηλαδή το δίκαιο του οφειλέτη (πλην του δικαίου της αναγκαστικής εκτέλεσης, που είναι αυτό του τόπου της εκτέλεσης). Λες και υπάρχει δανειστής που να αφήνει στον οφειλέτη τον καθορισμό του νομικού πλαισίου.
Οι εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ μετά το δημοψήφισμα και το κλείσιμο των τραπεζών δίνουν απάντηση και στη ρητορεία περί βιωσιμότητας, καθώς αποτυπώνουν την αρνητική επίπτωση των τελευταίων εξελίξεων στη δυναμική του χρέους. Η κυβέρνηση ελπίζω να κατάλαβε ότι νομική προϋπόθεση για εκταμίευση δόσεων από το ΔΝΤ και για υπαγωγή σε πρόγραμμα του ESM είναι να χαρακτηρίζεται τεχνικά βιώσιμο το δημόσιο χρέος της ενδιαφερόμενης χώρας. Ότι κρίσιμο ζήτημα είναι η «εξυπηρετησιμότητα» του χρέους, με κριτήριο το ετήσιο ύψος των τόκων και χρεολυσίων και άρα των χρηματοδοτικών αναγκών, που δυστυχώς επιδεινώθηκαν δραματικά το τελευταίο εξάμηνο και ιδίως μετά την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος. Οτι τα δημόσια χρέη δεν εξοφλούνται αύριο, αλλά τα επόμενα σαράντα, πενήντα, εβδομήντα χρόνια και μειώνονται δραστικά μέσα από τους ρυθμούς ανάπτυξης και τον πληθωρισμό που έχουν σημασία μεγαλύτερη από τα πρωτογενή πλεονάσματα.
Για τον λόγο αυτό το χρέος πρέπει να αποτυπώνεται όχι μόνον ονομαστικά, αλλά και σε καθαρή παρούσα αξία.
Αν συνεπώς επιχειρήσει ο πρώην, πλέον, αντιμνημονιακός λόγος να κάνει ξανά το χρέος σημαία πολιτικής ευκαιρίας, οφείλει να γνωρίζει ότι εκτός από το δημόσιο χρέος ως οικονομικό μέγεθος, υπάρχει το δημόσιο χρέος αλήθειας ως πολιτικό και ιστορικό μέγεθος.
15°
