Ρίκι Μπαρντέτ: Ο καθηγητής αστικών σπουδών του London School of Economics μιλάει στο podcast «Αθήνα 2050 - Το μέλλον της πόλης σήμερα» του Κώστα Μπακογιάννη
Πώς θα μοιάζει η Αθήνα το 2050;
Στη σειρά podcast «Αθήνα 2050: Το μέλλον της πόλης σήμερα», ο Κώστας Μπακογιάννης ανοίγει μικρόφωνο σε έναν άνθρωπο που έχει αφιερώσει τη ζωή του στο να καταλαβαίνει πώς αναπνέουν οι πόλεις. Ο Ρίκι Μπαρντέτ, καθηγητής αστικών σπουδών στο LSE, διευθυντής του LSE Cities και δημιουργός του «Urban Age Project», μιλά για την ταυτότητα της Αθήνας, τα δυνατά της σημεία και τις παγίδες της.
Όχι με θεωρητική διάθεση, αλλά με το βλέμμα ενός ανθρώπου που βλέπει το μέλλον όχι σαν ουτοπία αλλά σαν αποτέλεσμα σωστού σχεδιασμού.
«Δεν υπάρχει τέλεια πόλη», λέει ο Ρίκι Μπαρντέτ. «Στην πραγματικότητα, μια τέλεια πόλη θα ήταν απίστευτα βαρετή. Οι πιο ενδιαφέρουσες πόλεις είναι εκείνες που έχουν πολυπλοκότητα, ποικιλομορφία, το απροσδόκητο – και η Αθήνα ανήκει σ' αυτές».
Δεν είναι τύπος του γραφείου. Ο Μπαρντέτ έχει ήδη δουλέψει για την Αθήνα, συμμετέχοντας το 2021 στην ομάδα Urban Age που σχεδίαζε πώς η πόλη θα μπορούσε να γίνει πιο πράσινη, πιο συνδεδεμένη, πιο δίκαιη.
Η Αθήνα, εξηγεί, είναι «μια πόλη φωλιασμένη ανάμεσα σε λόφους και θάλασσα». Μια πόλη με ιστορική κληρονομιά που θα τη ζήλευαν πολλές μητροπόλεις. «Η λέξη "φωλιασμένη" είναι η σωστή», λέει. «Νιώθεις σαν να βρίσκεσαι εκεί απ’ όπου ξεκίνησε ο πολιτισμός. Αυτή η αίσθηση, το λευκό, το μπλε και το πράσινο είναι μοναδική».
Αλλά είναι και μια πόλη που πρέπει να ξανασχεδιαστεί γύρω από την καθημερινότητά της.
Ο Μπαρντέτ μιλά για τη «ζωντανή ανθρώπινη κλίμακα» της Αθήνας, που επιτρέπει να τη διασχίσεις με τα πόδια, να τη ζήσεις στο ύψος του βλέμματος. «Η Αθήνα είναι εξαιρετικά περπατήσιμη», σημειώνει, «αρκεί να επενδύσουμε σε καλύτερες δημόσιες συγκοινωνίες και να περιορίσουμε την εξάρτηση από το αυτοκίνητο».
Η Αθήνα είναι η δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Ευρώπης μετά το Παρίσι κι αυτό, όπως λέει, είναι δίκοπο μαχαίρι. Από τη μία, φέρνει ενέργεια και κοινωνικότητα. Από την άλλη, πίεση, θόρυβο και έλλειψη πρασίνου. Η λύση; Βιώσιμη κινητικότητα. Περισσότερο περπάτημα, περισσότερα ποδήλατα, δημόσιες συγκοινωνίες που δουλεύουν και δημόσιοι χώροι που δεν χρειάζονται «πρόσκληση» για να μπεις.
«Το μεγαλύτερο λάθος των τελευταίων δεκαετιών ήταν ότι σχεδιάζαμε τους δημόσιους χώρους για τα αυτοκίνητα αντί για τους ανθρώπους», επισημαίνει. «Η Αθήνα έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα: είναι φιλική προς τον πεζό, αρκεί να επενδύσει στα πεζοδρόμιά της και να δώσει προτεραιότητα στον δημόσιο χώρο».
Για τον Μπαρντέτ, ο δημόσιος χώρος δεν είναι πολυτέλεια. Είναι το πεδίο όπου χτίζεται η δημοκρατία. «Ο δρόμος είναι η κοινότητα», λέει. «Είναι το μέρος όπου συναντάς ανθρώπους που δεν γνωρίζεις, κι αυτό είναι θεμελιώδες για μια ανοιχτή κοινωνία». Η Αθήνα, όπως την περιγράφει, είναι «μία από τις πιο πορώδεις πόλεις που γνωρίζω – τίποτα δεν είναι αποκομμένο, όλα συνδέονται».
Κι ύστερα έρχεται το δύσκολο ερώτημα: πώς διαχειρίζεσαι την ένταση ανάμεσα στο παλιό και το νέο;
«Δεν χρειάζεται να διαλέξεις ανάμεσα στην ιστορία και τον εκσυγχρονισμό», απαντά. «Η Αθήνα έχει ένα DNA πάνω στο οποίο μπορούν να χτιστούν τόσα πολλά».
Η τεχνολογία, λέει, μπορεί να γίνει σύμμαχος.
«Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να ενισχύσει τη δημοκρατία και να κάνει τους πολίτες να νιώσουν ότι είναι μέρος της πόλης. Αλλά δεν θα μειώσει ποτέ την ανάγκη να συναντιόμαστε πρόσωπο με πρόσωπο. Το αντίθετο – θα κάνει τον δημόσιο χώρο ακόμα πιο πολύτιμο».
Στο τέλος, μένει μια ιδέα απλή και τολμηρή μαζί: οι πόλεις που αντέχουν είναι αυτές που φροντίζουν τους ανθρώπους τους.
«Μπορείς να αντιμετωπίσεις την πόλη σαν έναν ζωντανό οργανισμό», λέει ο Burdett. «Να εντοπίσεις ποια μέρη λειτουργούν και ποια χρειάζονται βελτίωση. Αυτό είναι το νόημα της ανθεκτικότητας».
15°
