Σίκινος: Στην Ακρόπολη των Κυκλάδων

Τα ερείπια των ιστορικών μνημείων όχι μόνο συνδέουν το παρελθόν μας με το παρόν αλλά μας δίνουν τη γνώση που χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε την αρμονική συνέχεια του πολιτισμού μας. Τη γνώση που χρειαζόμαστε για να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας. Η αναστήλωση της Επισκοπής στη Σίκινο εξασφαλίζει ακριβώς αυτή τη γνώση. Της αδιάλειπτης συνέχειας του πολιτισμού μας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

Για μισό αιώνα περίπου το μνημείο βρισκόταν εγκαταλελειμμένο, μέχρι που το ανήσυχο πνεύμα και η κοφτερή ματιά των νέων που δούλευαν στο πρόγραμμα Μονοπάτια Πολιτισμού της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) διέκρινε ότι δεν πρόκειται για ένα μισογκρεμισμένο οίκημα αλλά για κάτι πολύ αξιόλογο. Ενημέρωσαν την ΕΛΛΕΤ και τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους.

«Το Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής της ΕΛΛΕΤ, επιβεβαιώνοντας τη σημασία του μνημείου, επικοινώνησε αμέσως με τον Προϊστάμενο της Εφορίας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, κύριο Δημήτρη Αθανασούλη, που το περιέλαβε στις προτεραιότητες του […] και με την υψηλής ποιότητας δουλειά της Εφορίας Αρχαιοτήτων το μνημείο αποκαταστάθηκε» θα πει η Πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, Λυδία Καρρά. Η ΕΛΛΕΤ εξασφάλισε τα χρήματα για τις απαραίτητες στατικές και γεωτεχνικές μελέτες, με την γενναιόδωρη χορηγία του Θανάση και της Μαρίνας Μαρτίνου, και ο Δήμαρχος Σικίνου, Βασίλης Μαράκης, με τον ενθουσιασμό και την δυναμικότητα που τον χαρακτηρίζει, κινητοποίησε δημόσιους πόρους για τις απαιτητικές εργασίες αποκατάστασης. «Η Σίκινος μέσω της Επισκοπής μπαίνει στον παγκόσμιο χάρτη πολιτιστικών μνημείων» θα πει ο κ. Μαράκης στην εκδήλωση βράβευσης της αποκατάστασης του μνημείου από την EUROPA NOSTRA.

17 αιώνες ιστορίας αφηγείται η Επισκοπή

«Ανοιχτή και προσβάσιμη πλέον η Επισκοπή μάς καλεί να ανακαλύψουμε τις μνήμες και τις ιστορίες που εμπεριέχει» θα πει ο Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης. «Μας προκαλεί να διακρίνουμε το αρχικό εντυπωσιακό ταφικό ηρώο, που χτίστηκε γύρω στο έτος 200 μ.Χ, μέσα στη νεκρόπολη της αρχαίας πόλης της Σικίνου» λέει ο κ. Αθανασούλης για το αρχαίο μαυσωλείο των ρωμαϊκών χρόνων.

«Στους παλίμψηστους τοίχους του θα διαβάσουμε το έμμετρο επίγραμμα για την όμορφη αρχόντισσα Νεικώ και την αθάνατη ψυχή της» εξηγεί ο κ. Αθανασούλης για την επιγραφή που αποκάλυψε ότι πρόκειται για ταφικό μνημείο.

Ο τάφος, σφραγισμένος ερμητικά μέσα στην τοιχοποιία, βρέθηκε ασύλητος και τα δεσμά και οι κακώσεις στο σκελετό της νεκρής, η πίσσα και το θειάφι πάνω στα στήθη της προδίδουν ένα σπάνιο παράδειγμα νεκροφοβικού ενταφιασμού. «Ήταν άραγε δεισιδαιμονία για την κατάσταση της άτυχης γυναίκας που υπαγόρευσε αυτή την μεταχείριση; Ήταν σίγουρα η αγάπη που οδήγησε τους οικείους της να την υμνήσουν στο επίγραμμα και να μεταθέσουν τη μνήμη της, από την φυλακισμένη σορό της, στο περικαλλές ηρώο της Νεικώς που μεταμορφώθηκε σε νησίδα μνήμης» λέει ο κ. Αθανασούλης.

Αργότερα τον 8ο αιώνα μ.Χ. το ρωμαϊκό μαυσωλείο μετατρέπεται σε χριστιανικό ναό. «Στους δύσκολους αιώνες της εικονομαχίας, το κτίριο από την λατρεία της Νεικώς περνάει στη λατρεία της Παναγίας ενώ τον 17ο αιώνα, η Επισκοπή ανακαινίζεται πάλι εκ βάθρων, αποκτά τρούλο και ξυλόγλυπτο τέμπλο, ενώ την ίδια στιγμή καθαρίζεται από τις βυζαντινές επεμβάσεις για να προβληθεί το αρχαίο κλέος της εμφατικότερα».  

Η επέμβαση της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο μνημείο έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να περνά απαρατήρητη η βαριά αποκατάσταση ενώ παράλληλα φωτίζονται όλες οι φάσεις της ιστορίας του. «Η Νεικώ και η Παναγιά, οι γραπτοί ρωμαϊκοί μαίανδροι και ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης συνυπάρχουν αρμονικά μέσα σε αυτό το πολιτιστικό αμάγαλμα, με το οποίο οι Σικινιώτες προίκισαν το ελληνικό αρχιπέλαγος» καταλήγει ο κ. Αθανασούλης αποδίδοντας το μνημείο στους πολίτες της Σικίνου παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Το βραβείο της EUROPA NOSTRA και η κληρονομιά του Κώστα Καρρά

Τα λόγια με την προτροπή του Ιδρυτή της ΕΛΛΕΤ, αείμνηστου Κώστα Καρρά, για την σημασία που έχει η ανάδειξη του μνημείου της Επισκοπής από τη EUROPA NOSTRA θύμισε στην έναρξη της ομιλίας της η Γενική Γραμματέας, Sneska Quaedvlieg-Mihailovic. «Η Επισκοπή είναι τόσο μοναδικό μνημείο για την Ευρώπη μας και η αποκατάσταση τόσο εξαιρετική που αυτό το πρότζεκτ πρέπει να είναι στην κορυφή των υποψηφιοτήτων για το Βραβείο Ευρωπαϊκής Κληρονομιάς» είχε πει ο Έλληνας ευπατρίδης Κώστας Καρράς, στους ομολόγους του στη europa nostra.

«Σήμερα ο Κώστας Καρράς θα ήταν τόσο υπερήφανος για την χώρα του. Γι’ αυτό η EUROPA NOSTRA και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδίδουν στην Ελλάδα όχι ένα αλλά δυο βραβεία. Το ένα για την εξαιρετική αποκατάσταση της Επισκοπής και το άλλο για να τιμήσουμε τον Κώστα Καρρά που άφησε έντονο το αποτύπωμα της προσφοράς τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη» είπε παραδίδοντας το βραβείο έμπλεη συναισθημάτων η κ. Sneska Quaedvlieg-Mihailovic.

Ωστόσο, αν ζούσε σήμερα ο κ. Καρράς, θα είχε έντονη ανησυχία για το μοντέλο της ανάπτυξης που στο εξής θα έχει η Σίκινος αφού η Επισκοπή θα καταστήσει το νησί ελκυστικό προορισμό…

Όποιος αναζητά τη γαλήνη θα τη βρει στη Σίκινο. Θα βρει επίσης την περιπέτεια στη φύση του νησιού, την αυθεντική νησιώτικη διασκέδαση, την ανθρωπογενή ομορφιά της χώρας και του κάστρου και τώρα με το μνημείο της Επισκοπής τη γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού του νησιού. Θα βρει όλα αυτά που οι Σικινιώτες φρόντισαν και διαφύλαξαν μέσα στους αιώνες. Το περιβάλλον τους και τον πολιτισμό. Ωστόσο για να εξακολουθήσει το νησί να έχει ένα αξέχαστο παρελθόν και ένα βιώσιμο μέλλον θα πρέπει να το προστατεύσουμε. Να μείνει το νησί της άγονης γραμμής που έχει να δώσει μόνο ομορφιά και γαλήνη. Αγαπήστε το νησί, αιχμαλωτίστε τη θέα, ενθουσιαστείτε με τις μυρουδιές του, γευτείτε την αλμύρα, αφουγκραστείτε και αφήστε πίσω σας μόνο το αποτύπωμα των γυμνών ποδιών σας στην άμμο…