Ο αρχιτέκτονας Victor Laloux σχεδίασε έναν σιδηροδρομικό σταθμό. Εγκαινιάστηκε στις 14 Ιουλίου του 1900 για την παγκόσμια έκθεση και επέτρεψε σε ταξιδιώτες από τη νοτιοδυτική Γαλλία να φτάσουν στην πρωτεύουσα. Στο κτίριο υπήρχε ένα πολυτελές ξενοδοχείο και μια μεγάλη αίθουσα υποδοχής. Ο εκσυγχρονισμός των τρένων το οδήγησε σε μαρασμό. Οι πλατφόρμες του ήταν πολύ μικρές για τα καινούρια, μακρύτερα ηλεκτρικά τρένα. Τελικά εγκαταλείφθηκε. Αλλά τι θα μπορούσε να γίνει με αυτό το κενό κέλυφος; To 1977 η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε να μετατρέψει το κτίριο σε μουσείο και το 1986 έγιναν τα εγκαίνια. Αγαπητοί, καλώς ήρθατε στο Musée d'Orsay.
Musée d'Orsay
Η ασυνήθιστη ιστορία του μουσείου που βρίσκεται στο κέντρο του Παρισιού, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα, απέναντι από τους κήπους Tuileries, ίσως και να το κάνει τόσο αγαπητό. Είναι ένα έργο τέχνης από μόνο του. Το τεράστιο ρολόι που κάποτε έδειχνε την ώρα στους ταξιδιώτες, η ατμόσφαιρα που αποπνέει ένα ταξίδι αναχώρησης ή επιστροφής, οι ήχοι από τις ράγες του τρένου, τα σφυρίγματα του σταθμάρχη, τα μπαούλα που σέρνονταν στους διαδρόμους, οι αποχαιρετισμοί, τα καλωσορίσματα οι ήχοι και τα χρώματα αγκαλιάζουν ακόμη σφιχτά τον χώρο. Και οι προσδοκίες. Έχουν ποτίσει τους πανύψηλους τοίχους χαρίζοντας τους μιαν άλλη αύρα.
Το 1900 ένα δεκαοχτάχρονο αγόρι έφτασε στο σταθμό του Orsay με μια και μοναδική προσδοκία. Να γίνει ζωγράφος. Κι έγινε ο Πικάσο.
Το Musée d'Orsay και το Εθνικό Μουσείο Picasso στο Παρίσι οργάνωσαν μια εξαιρετική έκθεση αφιερωμένη στις περιόδους μπλε και ροζ του Πάμπλο Πικάσο που προτείνει μια νέα ερμηνεία στα χρόνια 1900-1906, μια κρίσιμη περίοδο στην καριέρα του καλλιτέχνη, που μέχρι σήμερα δεν καλύπτεται στο σύνολό της από ένα γαλλικό μουσείο.
Ο Ισπανός ήταν ένα θαύμα, μόνο που δεν το ήξερε ακόμη. Προσπαθούσε να βρει την καλλιτεχνική του ταυτότητα. Έσερνε ακόμη «βαρίδια» πάνω του. Ήθελε να ευχαριστήσει τον πατέρα του, καθηγητή σχεδίου που έτρεφε όνειρα ακαδημαϊκής καριέρας για τον γιο του. Έπρεπε να αποτινάξει τις επιρροές στα έργα του από παλιότερους ζωγράφους, όπως ο Santiago Rusinol και οRamon Casas. Κι ήταν το Παρίσι που θα διαμόρφωνε το ύφος του. Η πόλη. Μια ζωντανή καλλιτεχνική σκηνή. Οι ζωγράφοι της γενιάς του τρέφουν έναν βαθύ θαυμασμό για το έργο του Van Gogh, ο νεαρός από τη Μάλαγα λίγους μήνες μετά την άφιξή του στο Παρίσι θα αναγεννηθεί. Ο καμβάς του θα αποχαιρετήσει τα ακαδημαϊκά σχέδια. Θα γεμίσει με «μπαλώματα» καθαρού χρώματος.
Les deux Frères», 1906
«Les bleus de l'abîme»: Το αγόρι ζωγραφίζει με λύσσα και ταχύτητα λες και δεν υπάρχει αύριο. Έρχεται και φεύγει από τη Γαλλία, κάνει παρέα με ριζοσπαστικούς καλλιτέχνες, αναρχικούς, συγγραφείς, ποιητές κι έχει έναν φίλο. Έναν συμπατριώτη. Τον Κάρλο Κασαχέμα. Είχαν συναντηθεί στη Βαρκελώνη, στο καφέ El Quatre Gats.
Μένουν μαζί στη Μονμάρτη για δυο μήνες, ρουφάνε τη ζωή και την πόλη. Σαν καλός φίλος παρηγορεί τον Κασαχέμα, που βιώνει έντονα μια ερωτική απόρριψη. Η Ζερμέν Πισό δεν αντέχει τη ζήλια του. Τον έδιωξε. Αποπειράθηκε να σκοτώσει τη φιλενάδα του. Δεν τα κατάφερε και αυτοπυροβολήθηκε τον Φεβρουάριο του 1901. Ο Πικάσο ήταν στη Μαδρίτη. Πόνος και θλίψη. Το μπλε και η απώλεια του φίλου γίνονται ένα. Ζωγραφίζει την «Ανάληψη». Ο Κασαχέμα απεικονίζεται με τα χέρια τεντωμένα να κατευθύνεται στον ουρανό πάνω σε λευκό άλογο κι εκεί τον περιμένουν τρεις πόρνες. To μόνο που φορούν είναι χρωματιστές κάλτσες. Έχει θυμό και θλίψη. Χλευάζει τον κόσμο όλο και κλείνεται ξανά στο καβούκι του. Ζει φτωχικά. Δουλεύει.
«La Mort de Casagemas»
«Yo Picasso», Paris, 1901
Το αγόρι ενσωματώνει στον καμβά τον φόβο, την απώλεια, τη μοναξιά, την κατάθλιψη. Μονοχρωμία. Λιτότητα. Αρμονία. Πόρνες, άστεγοι, μέθυσοι, επαίτες, χλωμά αποστεωμένα πρόσωπα αποτυπώνονται στα έργα του. Ζωγραφίζει έναν κόσμο θλιβερό που ζει στο περιθώριο. Φτώχεια κι ερημιά. Χρώματα ψυχρά κι απόκοσμα. Κι ένα ποτό που ταυτίστηκε με την μποέμικη κουλτούρα και με το κίνημα της παρακμής. Αψέντι. Το Δραστικό. Το φτηνό. Διαθέσιμο παντού. Μπλε παντού. Και καμιά φορά και λίγο πράσινο. Μια επίσκεψη στη φυλακή του Σεν Λαζάρ τον καθηλώνει. Οι φυλακισμένες ήταν μητέρες που είχαν δικαίωμα να κρατούν τα μωρά τους στη φυλακή. Οι δεσμοφύλακες ήταν μοναχές. Το αγόρι κάνει χαρακτικά, γλυπτά, σκίτσα. Ό,τι μπορεί. Υπογράφει τα έργα του με το όνομα της μάνας του. Πικάσο. Επιστρέφει κι απομονώνεται στη Βαρκελώνη. Εκεί ολοκληρώνει πολλά έργα της μπλε περιόδου που είναι δουλεμένα πολύ προσεκτικά. Έχει φτιάξει αριστουργήματα και δεν το ξέρει ακόμη. Έφτιαξε τη Ζωή, ένα έργο εμβληματικό, αινιγματικό.
«Autoportrait», Paris, hiver 1901
Κι όταν γυρνά στο Παρίσι το 1904 βρίσκει τη Μονμάρτη γεμάτη από ακροβάτες, γελωτοποιούς, πλανόδια μπουλούκια ηθοποιών. Όλοι τους ζωγραφίζουν. Το τσίρκο τον εμπνέει. Κι ο αρλεκίνος. Κατάγεται από τη δαιμονική φιγούρα του μεσαιωνικού Χελεκάιν, του αρχηγού των νεκρών, ένα σκοτεινό πνεύμα που φυλάει τα δυο βασίλεια. Των ζωντανών και των νεκρών. Είναι μια μεταβατική φιγούρα. Αρλεκίνος ο αθώος; Ο δαίμονας; Ο σάτυρος; Η γοητεία που ασκεί στον Πικάσο «ο υπηρέτης» της Commedia dell’ Arte ήταν καταλυτική. Θα τον αποτυπώσει, θα ταυτιστεί μαζί του. Θα εγκατασταθεί μόνιμα στο Παρίσι με τον φίλο του Sebastià Junyeri Vidal.
«Arlequinassis», Paris, 1901
«Autoportrait», Paris, automne 1906
Νοικιάζουν ένα στούντιο στη Μονμάρτη σε ένα κτήριο που σύντομα θα ξανά βαφτιστεί Bateau-L’avoir. Εκεί συχνάζουν καλλιτέχνες, συγγραφείς όπως οι Guillaume Apollinaire και André Salmon. Έξω από την πόρτα έγραψε με μπλε στυλό: «Au rendez-vous des poètes».
Ο κύκλος των ποιητών-πρώτων θαυμαστών τον επηρεάζει. Κι εκείνο το φθινόπωρο το ροζ θα κυριαρχήσει στον καμβά. Και η ώχρα. Και μια μούσα-ερωμένη. Η πρώτη. Η Fernande Olivier που πόζαρε συχνά ως μοντέλο. Το πραγματικό της όνομα, Amélie Lang. Η σκοτεινή περίοδος τελείωσε. Θερμά γήινα χρώματα κυριαρχούν. Η χαρά, η ανεμελιά, το παιχνίδι βρίσκουν χώρο στον καμβά. Έφηβοι. Λάμψη. Ζωντάνια. Χώροι ανοιχτοί. Όχι πια μουντά, σκοτεινά καταθλιπτικά δωμάτια. Ζει. Αντίο, θλίψη.
«Les Adolescents» Gósol,printemps- été 1906
Μεταμόρφωση. Ο Πικάσο θα ζωγραφίσει το 1907 τις «Δεσποινίδες της Αβινιόν». Πέντε πόρνες σε οίκο ανοχής στην Αβινιόν. Προκαλεί και προσκαλεί το σύμπαν όλο να τον ακολουθήσει στην επανάσταση. Φως. Το αγόρι έγινε μύθος.
«L’ l'étreinte» Barcelona, printemps 1903
Ευτυχείτε, αγαπητοί.
Els Quatre Gats, cabaret. Ο ζωγράφος περνούσε εκεί μεγάλο μέρος του χρόνου του, όπως και όλη η «μποέμικη φυλή» της Βαρκελώνης εκείνο τον καιρό. Το Φεβρουάριο του 1900, ο Πικάσο εκθέτει στο ElsQuatre Gats για πρώτη φορά. Γέμισε το καμπαρέ με περίπου πεντακόσια σκίτσα, τα οποία είχε φτιάξει σε διάστημα μερικών εβδομάδων και ένα έργο το «Derniers Moments» το οποίο παρουσίασε λίγο αργότερα στο Παρίσι στην παγκόσμια έκθεση.
«La Lecture de la letter», Barcelona, 1899-1900
Παρίσι. Musée d'Orsay: Picasso. Bleu et Rose. 18 Σεπτεμβρίου 2018 - 6 Ιανουαρίου 2019
Η παρουσίαση αυτής της έκθεσης στο Musée d'Orsay καταδεικνύει την επιθυμία να συμπεριληφθεί ο νεαρός Πικάσο στην εποχή του και να επανεξετάσει το έργο του κάτω από το πρίσμα της συμμετοχής του στον δέκατο ένατο αιώνα. Η έκθεση είναι χωρισμένη σε δεκαέξι ενότητες, περιλαμβάνει 80 πίνακες, 150 σχέδια, 15 γλυπτά και 20 εκτυπώσεις.
Θα παρουσιαστεί και στο Fondation Beyeler στη Βασιλεία της Αυστρίας από τις 3 Φεβρουαρίου έως τις 26 Μαΐου του 2019.
«Jeanne», Paris, printemps- été, 1901
Γενικοί επιμελητές: Laurent Le Bon, πρόεδρος του Εθνικού Μουσείου Πικάσο-Παρίσι
Επίτροποι: Claire Bernardi, Musée d'Orsay
Stéphanie Molins, Musée national Picasso-Paris
Emilia Philippot, Musée national Picasso-Paris
16°
