Όταν ο Μίκης Θεοδωράκης έγινε φιγούρα του θεάτρου σκιών

Έσπαγα το μυαλό μου για να βρω μια λύση. Ο Μάνος Χατζιδάκις μου είχε αναθέσει να κάνω «κάτι με τον Ευγένιο Σπαθάρη». Είχα αποφασίσει να κάνω μια αρχαία τραγωδία και μια κωμωδία του Αριστοφάνη. Και καλά, την αρχαία τραγωδία την είχα βρει, θα ήταν η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι». Ποια θα ήταν όμως η κωμωδία; Κατέληξα στους «Βατράχους» γιατί σκέφτηκα ότι θα ήταν εντυπωσιακό το χορικό των Βατράχων πάνω στο μπερντέ, είχε σκηνές στον Κάτω Κόσμο που πάει ο Διόνυσος για να βρει έναν γνήσιο ποιητή και τέλος είχε τον διαγωνισμό ανάμεσα στον Αισχύλο και τον Ευριπίδη. Άρχισα να δουλεύω τη διασκευή, ο Διόνυσος έγινε σιορ Διονύσιος, ο Ξανθίας που τον συνοδεύει έγινε Καραγκιόζης, ο Ηρακλής έγινε Σταύρακας και ούτω καθεξής. Όταν όμως έφτασα στους δύο τραγικούς, τον Αισχύλο και τον Ευριπίδη, τα βρήκα σκούρα. Στο πρωτότυπο, οι δύο τραγικοί λένε αποσπάσματα από τα έργα τους, τα βάζουν σε μια ζυγαριά και τα ζυγίζουν και νικητής αναδεικνύεται ο Αισχύλος. Στην αρχαιότητα, που ήξεραν απέξω τα έργα των τραγικών, αυτό είχε νόημα. Όμως στη σημερινή εποχή ποια θα ήταν η αντιστοιχία;

Στην αρχή σκέφτηκα να είναι δύο μεγάλοι ποιητές, ο Σολωμός και ο Σικελιανός ή ο Παλαμάς και ο Καβάφης. Δεν ήταν άσχημη ιδέα, αλλά δεν έδενε με τους άλλους ήρωες του Θεάτρου Σκιών.

Και τότε μου ήρθε η επιφοίτηση. Θα ήταν οι δύο μεγάλοι μας συνθέτες, ο Χατζιδάκις και ο Θεοδωράκης! Όλος ο κόσμος ήξερε τα τραγούδια τους και, επειδή είχαν καλλιεργήσει και μια αντιπαλότητα μεταξύ τους, υπήρχαν πολλοί που ήταν φανατικοί Χατζιδακικοί και άλλοι φανατικοί Θεοδωρακικοί. Ο διαγωνισμός μεταξύ των δύο θα είχε ενδιαφέρον. Έτσι, ο Θεοδωράκης, που είναι επικός, έγινε Αισχυλάκης και ο Χατζιδάκις, που είναι πιο μελαγχολικός, έγινε Ευριπιδάκης! Το είπα στον Ευγένιο Σπαθάρη, το είπα και στον Δημήτρη Λέκκα που θα έγραφε τη μουσική, ενθουσιάστηκαν και οι δύο. Άρχισα να γράφω τη διασκευή, ο Σπαθάρης έφτιαξε τις φιγούρες, ο Λέκκας έγραψε τη μουσική, αλλά στην ηχογράφηση αντιμετωπίσαμε ένα μεγάλο πρόβλημα. Ποιος θα έκανε τις χαρακτηριστικές φωνές των δύο συνθετών; Προσπάθησε ο Σπαθάρης, προσπάθησε ο Νίκος Δημητράτος που τραγούδαγε όλα τα τραγούδια, να κάνουν τη φωνή του Χατζιδάκι, έβγαινε χάλια. Τελικά τον έπαιξε ο Δημήτρης Λέκκας. Όσο για τη φωνή του Θεοδωράκη, μετά από παρακάλια, την έκανε ο Αχιλλέας Θεοφίλου.

Η παράσταση παίχτηκε για πρώτη φορά, στο Φιλοπρόοδο Όμιλο Υμηττού. Ο Χατζιδάκις ήταν εκεί και, παρόλο που στο τέλος νικάει ο Αισχυλάκης, είπε ότι ήταν το πιο μαγικό πράγμα που είχε δει. Τον Θεοδωράκη τον είχα καλέσει, μου είπε ότι θα έρθει, αλλά δεν ήρθε τελικά. Του έστειλα την ηχογράφηση και μερικές μέρες αργότερα του τηλεφώνησα. «Πώς σας φάνηκε;» τον ρώτησα. «Ωραίο είναι, γέλασα πολύ, αλλά εμένα γιατί με λέτε Σκυλάκη;» με ρώτησε λίγο πειραγμένος. «Όχι, δεν ακούσατε καλά, δεν λέει Σκυλάκης, λέει Αισχυλάκης!» του εξήγησα. «Αν είναι έτσι, αλλάζει το πράγμα. Να πεις στον Μάνο πως, αν το ανεβάσει σε παράσταση και παίξει ο ίδιος, θα έρθω κι εγώ να κάνω τον... Σκυλάκη». Φαντάζεστε τι θα γινόταν, αν παιζόταν στο θέατρο, αυτή η παράσταση, με αυτή τη διανομή!

Όλα αυτά συνέβησαν πριν 45 περίπου χρόνια. Μετά τον θάνατο του Χατζιδάκι, πολλοί μας ζήτησαν να παίξουμε το έργο, δεν το κάναμε όμως, γιατί θα ήταν το λιγότερο άκομψο να έχει πεθάνει ο Μάνος, ο Μίκης να ζει και εμείς να τους εμφανίζουμε και τους δυο στον Κάτω Κόσμο. Εν τω μεταξύ, έφυγε και ο μέγας Ευγένιος Σπαθάρης και ο τραγουδιστής μας, ο μοναδικός Νίκος Δημητράτος. Τώρα, που ο Μίκης Θεοδωράκης πέρασε κι αυτός στον κόσμο των σκιών, ήρθε η στιγμή να ακουστεί ξανά αυτή η ηχογράφηση με ένα Podcast αφιερωμένο στον Μίκη Θεοδωράκη. Γιατί  ήταν κι αυτός μια κολόνα που κράταγε το οικοδόμημα που λέγεται Ελληνικός Πολιτισμός.