Ο Θεόδωρος Κουρεντζής, ένας από τους πιο σημαντικούς μαέστρους της παγκόσμιας σκηνής, τώρα δοκιμάζει τις δυνάμεις του και στην ποίηση, με τη συλλογή Ανώτερη όλων το καλοκαίρι
Δεν έχει υπάρξει ούτε μία εμφάνιση του Θεόδωρου Κουρεντζή στην Ελλάδα που να μην έχει γίνει sold out μέσα σε μερικές ώρες. Δεν έχει υπάρξει ούτε μία εμφάνισή του που να μην έχει καταχειροκροτηθεί. Και δίκαια: πρόκειται για έναν εξαιρετικό μαέστρο με πολύ μεγάλο βάθος σε κάθε του ανάγνωση. Επιπλέον, πρόκειται για έναν μαέστρο με ελληνική καταγωγή, που μάλιστα έχει ένα πολύ ιδιαίτερο στιλ – στοιχεία που μπορούν να φέρουν νέους ανθρώπους σε χώρους όπως το Ηρώδειο ή το Μέγαρο Μουσικής.
Οι φωνές κριτικής στον Κουρεντζή αφορούν κυρίως τη στάση του απέναντι στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όπου δεν πήρε θέση. Όμως, οι κοινωνικοπολιτικές τοποθετήσεις, που έχουν –ενδεχομένως– πολύ μεγάλη σημασία ως προς την κρίση μας για ένα πρόσωπο, δεν έχουν καμία απολύτως σημασία ως προς την κρίση μας για το έργο του. Το έχω ξαναγράψει, και νομίζω ότι είναι το πιο ακραίο παράδειγμα: Θα αδικούσε πριν απ’ όλα εμάς τους ίδιους αν αρνούμασταν την αξία της ποίησης ενός Έζρα Πάουντ επειδή υποστήριξε θερμά τον Μουσολίνι και τον Χίτλερ.
Η νεωτερικότητα στην ερμηνεία είναι αυτή που διευρύνει τα όρια ακόμα και του ίδιου του έργου, αποτελεί δηλαδή απόλυτο ζητούμενο. Στον τομέα αυτόν ο Κουρεντζής διαπρέπει. Όμως, δεν θα μπορούσε να μην παρατηρήσει ένας όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικός ακροατής ότι η δουλειά του με το σύνολο Musica Aeterna είναι σε αρκετά σημεία ανώτερη από τη δουλειά του με το σύνολο Utopia. Επιπλέον, στον τομέα του ρεπερτορίου, ενώ ο Πέρσελ ή ο Χέντελ του Κουρεντζή είναι αναμφισβήτητα άψογοι, στον Μπετόβεν ή στον Μάλερ του ενδέχεται να υπάρχουν (όπως και έχουν υπάρξει) ενστάσεις. Τέλος, δεν μπορεί παρά να αναγνωρίσει κανείς την απόλυτα εύστοχη ανάγνωσή του σε οτιδήποτε έχει γραφτεί στον 20ό και τον 21ο αιώνα, καθώς και στην παράδοση της Ρωσίας, που γνωρίζει καλά. Αναφέρω ως παράδειγμα την εκπληκτική του «Παθητική» του Τσαϊκόφσκι.
Οτιδήποτε κι αν πούμε σήμερα πάνω σ’ αυτά τα ζητήματα, δεν μπορεί να είναι τελικό. Το έργο ενός μαέστρου κρίνεται στο πέρασμα του χρόνου, σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα και μετά τον θάνατό του, πράγμα που συμβαίνει πολύ συχνά στην κλασική μουσική. Μπορεί να περάσουν πολλά χρόνια μέχρι να εκτιμηθούν ψύχραιμα οι οπτικές ή οι ερμηνείες ενός μαέστρου. Να φανεί η παράδοση που αυτός δημιούργησε. Όπως ακριβώς συμβαίνει και στην ποίηση.
Η πρώτη συλλογή του Θεόδωρου Κουρεντζή, «Ανώτερη όλων το καλοκαίρι» (εκδ. Ίκαρος), διαβάζεται απνευστί. Κι αυτό γιατί, όπως η νεωτερικότητα της μουσικής του ανάγνωσης έρχεται να συνδεθεί με κλασικά έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου, έτσι και η νεωτερική του γραφή, διάστικτη από επιρροές του Πάουλ Τσέλαν, έρχεται να συνδεθεί με μια θρησκευτική, ορθόδοξη κατανομή του υλικού, μια δομή που παραπέμπει ταυτόχρονα στο κείμενο και στον ήχο.
Με έντονες σιωπές αλλά και συχνές αποσυνδέσεις του σημαίνοντος από το σημαινόμενο, της ηχητικής εικόνας, της λέξης δηλαδή από το νόημά της, ο Κουρεντζής καταφέρνει να αιχμαλωτίσει τον αναγνώστη του, με τον ίδιο ακαριαίο τρόπο που το πετυχαίνει και στις συναυλίες του. «Αν είναι η αγάπη / το μαύρο σώμα που φορείς / Αν είναι η αγάπη / το άσπρο / Αν είναι η αγάπη / που φύσηξε το δάκρυ στον γκρεμό / Αν είναι η αγάπη / που έδυ σου το κάλλος κι / εβουβάθη»…
Ο Ρολάν Μπαρτ θεωρούσε ότι μόλις το ποίημα συναντήσει τον αναγνώστη, ο ποιητής πεθαίνει κι ο αναγνώστης δίνει τη δική του αυθαίρετη ερμηνεία. Έτσι, «Ανώτερη όλων το καλοκαίρι» σημαίνει για μένα «Εποχή ανώτερη όλων, το καλοκαίρι». Το αν η ποίησή του Θεόδωρου Κουρεντζή, αλλά και οι αναγνώσεις που επιχειρεί στα έργα με τα οποία καταπιάνεται, θα αντέξουν στον χρόνο μόνο το μακρινό μέλλον μπορεί να μας το πει. Ως τότε, ο καθένας μας είναι ελεύθερος να τα εκτιμήσει όπως αγαπά…
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
13°
