Διονύσης Σαββόπουλος: Διαβάζοντας το βιβλίο του «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη.
Περίμενα με μεγάλη αγωνία το βιβλίο του Διονύση Σαββόπουλου. Και είναι από τα λίγα βιβλία –οι δίσκοι είναι αρκετοί– που αγόρασα την πρώτη μέρα κυκλοφορίας του. Και το «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» έδειξε ότι δεν αγάπησα τυχαία τον Διονύση Σαββόπουλο.
Διονύσης Σαββόπουλος - «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα»: Τα στοιχεία που μπορείς να βρεις στο βιβλίο του
Ο Διονύσης Σαββόπουλος με καθόρισε. Κι όχι μόνο εμένα αλλά ολόκληρη τη γενιά μου. Και όχι μόνο τα τραγούδια του αλλά και η αφηγηματικότητά του. Ένα είδος προφορικότητας που το εισέπραττες στους στίχους, ακόμη κι όταν τους τραγουδούσε. Το εισέπραττες στις συναυλίες, όταν μοιραζόταν τις ιστορίες του, στο «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι», την τηλεοπτική του εκπομπή όταν συνομιλούσε με τους καλεσμένους του, στα παραμύθια – στα 4 cd της «Μυθολογίας», ακόμη και στον ελάχιστο-μέγιστο «Σταύρο και κυρ-Σταύρο». Το εισπράττεις και στο βιβλίο αυτό που δεν έχει γράψει αλλά έχει υπαγορεύσει, όπως σημειώνει σε κάποιο σημείο.
Ξέρω ότι οι πολιτικές του παρεμβάσεις έχουν ξενερώσει πολλούς από τους ακροατές της γενιάς μου. Στο βιβλίο δεν αναφέρεται πολύ σε τέτοια ζητήματα κι όπου αναφέρεται το κάνει στα ρηχά. Αλλά ποτέ δεν αναγνώρισα τον Διονύση Σαββόπουλο ως πολιτικό καθοδηγητή μου, ως μουσικό τον αγάπησα. Από τα αριστερά μέχρι τα ελληνορθόδοξα κι ύστερα μέχρι τα δεξιά, ο «πολιτικός» Σαββόπουλος πιθανότατα πάντα ρηχός ήταν – κι ας με συγχωρέσουν όσοι τον έπαιρναν σοβαρά είτε παλαιότερα είτε σήμερα.
Προφανώς, ο Δημήτρης Γκιώνης είχε καταλάβει πόσο γρήγορα και πόσο εύκολα άλλαζαν οι οπτικές του Σαββόπουλου και σε μια συνέντευξη του 1975 για το Τετράδιο –που συνεξέδιδε ο Γκιώνης μαζί με τον Φώντα Λάδη από το 1974 μέχρι το 1976–, τον ρωτάει: «Τι αλλαγές παρατηρείς ο ίδιος στον εαυτό σου τα τελευταία χρόνια, από τότε που άρχισες να γίνεσαι γνωστός ως σήμερα;» Και απαντάει ο Νιόνιος, όλο ειλικρίνεια: «Παρατηρώ βέβαια αρκετές αλλαγές, μάλιστα βλέπω τον παλαιό μου εαυτό καμιά φορά στον δρόμο και δεν τον χαιρετάω».
Η προσωπική μου άποψη είναι ότι ακούμε έναν καλλιτέχνη για το έργο του κι όχι για τις ιδέες του, όποιες κι αν είναι αυτές. Όσοι σταμάτησαν να ακούνε Σαββόπουλο όταν έκανε τη δεξιά στροφή, υποθέτω ότι σταμάτησαν να ακούνε και Smiths όταν ο Morrissey άρχισε να φλερτάρει με τις ιδέες του Farage, και Sex Pistols όταν ο Lydon έλεγε τα τρελά του. Όσο για τον τομέα της λογοτεχνίας, δεν διάβασαν ποτέ ούτε Φερντινάντ Σελίν, ούτε Έζρα Πάουντ, ούτε Κνουτ Χάμσουν. Και αναφέρω τρία ονόματα συγγραφέων που δεν έκαναν απλώς δεξιά στροφή. Αγκάλιασαν τον φασισμό!
Δεν περιμένω από έναν καλλιτέχνη καθοδήγηση στις διανοητικές μου διεργασίες. Περιμένω όμως έντονα συναισθήματα. Περιμένω μια «Αισθηματική αγωγή», για να αναφέρω τον τίτλο που βάζει ο Γκιστάβ Φλωμπέρ στο βιβλίο του. Και ο Σαββόπουλος το έκανε. Με οδήγησε συναισθηματικά από τον πρώτο μέχρι τον τελευταίο του δίσκο. Μέχρι την τελευταία του συναυλία, εκείνη στο Μέγαρο. Μέχρι το βιβλίο αυτό που καταβρόχθισα και που είναι η πιο πρόσφατη κυκλοφορία του. Να τι γράφει απευθυνόμενος στην Άσπα, ύστερα από μια κρίση στη σχέση τους, μια σχέση που κρατάει σχεδόν 60 χρόνια: «Και ξαφνικά ξυπνώ ένα πρωί και μου έλειπες φρικτά! Μου έλειπαν τα μάτια σου, μου έλειπε η φωνή σου. Ήσουν στο Πήλιο. Άρπαξα ένα ταξί μπροστά απ’ την πλατεία κι ήρθα κατευθείαν επάνω. Τα είπαμε, τα ξομολογηθήκαμε, τρομάξαμε με τα ίδια μας τα λόγια, σπάσαμε ποτήρια, σπάσαμε πιάτα, σπάσαμε κι εμείς οι ίδιοι, κι ανοίξαμε τις ψυχές μας επιτέλους μαζί με τις μελανιές τους. Κι ύστερα, όπως απότομα τελειώνει η καταιγίδα, και η θάλασσα που τόση ώρα μαινόταν, βγάζει τώρα προβατάκια και ηρεμεί σιγά-σιγά, έτσι κι εμείς χαμηλώσαμε τα κεφαλάκια μας κι αμίλητοι και χαζούληδες πια γυρίσαμε στην Αθήνα». Γι’ αυτό και μόνο χρειάζομαι τον καλλιτέχνη: για να βρίσκει τον τρόπο να με συγκινεί για άλλη μια φορά με μια απλή παράγραφο. Την παράγραφο της προσωπικής του αλήθειας.
Στο «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα» μπορείς να βρεις πληροφορίες για κάποιους δίσκους και για κάποια τραγούδια. Μπορείς να βρεις στοιχεία που δεν γνώριζες. Μπορείς να βρεις τις σημερινές σαββοπουλικές απόψεις για μερικούς ομότεχνούς του. Απόψεις για τις συναυλίες του, από το Ολυμπιακό Στάδιο μέχρι σήμερα. Μπορείς να βρεις στοιχεία για την παιδική του ηλικία και τον προσωπικό του κόσμο, όπως διαμορφωνόταν μέσα στα χρόνια. Και τέλος, μπορείς να βρεις τους λόγους για τους οποίους δάκρυσες –κι ας διαφωνούσες με κάθε πολιτική άποψή του– ακούγοντας το «Γεννήθηκα στη Σαλονίκη» στην τελευταία του συναυλία. Τους λόγους για τους οποίους «ξέρεις απ’ έξω τη διαδρομή» μέσα σε ολόκληρη τη δισκογραφία του…
Με αφορμή το βιβλίο «Με τη δική σου ματιά μονάχα», η συγγραφέας μιλά αποκλειστικά στην Athens Voice για την πρόκληση να μετατρέψει την κρυφή ζωή της Μάιερ σε μια δυνατή μυθοπλαστική αφήγηση
Η συλλογή διηγημάτων «Οι Αόρατοι της Γης» είναι το αποτέλεσμα του δημιουργικού διαλόγου των συγγραφέων με ένα έργο της ομότιτλης έκθεσης της Σμαρώς Τζενανίδου
Ο συγγραφέας και μεταφραστής μιλά για το νέο του μεταφραστικό έργο, τη συλλογή του Γεωργιανού συγγραφέα Έρλομ Αχβλεντιάνι «Ο άντρας που έχασε τα λογικά του», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
15°
