«Γλωσσίδια» του Ανδρέα Παππά: Kείμενα που επιχειρούν να θίξουν ζητήματα που άπτονται πεδίων όπως η γλώσσα, η Ιστορία, η μετάφραση και η κίνηση των ιδεών (Εκδ. Πατάκη)
Τα «Γλωσσίδια» είναι ένα βιβλίο με χιούμορ και σεξ απίλ για το πώς χρησιμοποιούμε και κακοποιούμε την ελληνική γλώσσα. Όπως σημειώνει στον πρόλογο ο ακαδημαϊκός και ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας του ΕΚΠΑ Χριστόφορος Χαραλαμπάκης, ο τίτλος του βιβλίου «Γλωσσίδια» παραπέμπει σε ευσύνοπτες απόψεις για τη γλώσσα και τα προβλήματά της, με επίκεντρο αμφιλεγόμενες για τον φυσικό ομιλητή λέξεις και εκφράσεις. Παράλληλα, διαφαίνεται η κριτική ματιά του συγγραφέα, ο οποίος παρουσιάζει και σχολιάζει ποικίλα θέματα που αναφέρονται κατά κύριο λόγο στη λογοτεχνία, τη μετάφραση, την Ιστορία, τις καλές τέχνες.
Ο Ανδρέας Παππάς, μεταφραστής και δοκιμιογράφος, έχει μπει εδώ και πολλά χρόνια στα βαθιά νερά της γλώσσας και έχει αλιεύσει πολύτιμα «μαργαριτάρια», με τη θετική και την αρνητική σημασία του όρου. […] Ο συγγραφέας χαρακτηρίζει τον εαυτό του «γλωσσάνθρωπο» (κατά τον θεατράνθρωπο), «γλωσσολάγνο», «γλωσσομανή», «γλωσσοπερίεργο». Ως «μικροϊστοριολάγνος», ανακαλύπτει και σχολιάζει με εμβρίθεια επιμέρους ιστορικά γεγονότα, ελληνικά και ξένα, με χρήσιμα καταληκτικά συμπεράσματα. Σημαντικές είναι, μεταξύ άλλων, οι αναφορές στον Ιωάννη Α ́ Τσιμισκή, στη Μάχη των Χρυσών Σπιρουνιών, στη Μικρασιατική Καταστροφή. Οι ευθύβολες υποδείξεις του για άκομψες διατυπώσεις, «στραμπουληγμένα ελληνικά» και γλωσσικά σφάλματα είναι άκρως διδακτικές και ενέχουν πάντα λεπτή αίσθηση του χιούμορ. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα «πουπου(δ)ισμού»: «Από πανηγυρικό λόγο υπουργίνας, με την ευκαιρία της 28ης Οκτωβρίου: «Πυκνή (sic) συγκίνηση ανάμεσα στα βουνά που πολέμησαν με πατριωτισμό εναντίον του φασισμού» (ο λόγος για τους πεσόντες). Μπράβο στα βουνά! Και δεν τους το ’χα. Η αβάσταχτη βαρβαρότητα του πουπουδισμού και ο αναντικατάστατος ρόλος του «όπου».
Στα «Γλωσσίδια», ο Ανδρέας Παππάς επισημαίνει γραμματικά λάθη, βαρβαρισμούς και το χονδροειδές γλωσσικό ύφος που συνοδεύει τον δημοσιογραφικό λόγο, το ιδίωμα των υπερδημοτικιστών, καθώς κι εκείνο των βλαχοδημάρχων — όπως λέει (αδυσώπητα). Μέσα σε 320 σελίδες, μας υπενθυμίζει κακόηχα γλωσσικά κλισέ, παράδοξες συνήθειες γραφής και ομιλίας, παρανοήσεις που κληρονομούνται από γενιά σε γενιά —μα, γιατί λέμε το «κυρίως πιάτο» και όχι το «κύριο πιάτο» (main dish);;— και συνεχίζει κάνοντας κάποιες προτάσεις για διόρθωση, με σκοπό τη γλωσσική ευπρέπεια, την αρμονία. Αν και τονίζει ότι η γλώσσα «ως ζωντανός οργανισμός οφείλει να εντάσσει συνεχώς στο απόθεμά της καινούργιες λέξεις, χωρίς κόμπλεξ και χωρίς γεροντοκορισμούς ως προς την προέλευσή τους και τη μορφή τους. Αλλιώς θα αφυδατωθεί, θα σαφρακιάσει», θεωρεί, δικαίως, πολλές λέξεις απαράδεκτες. Και άλλες χαριτωμένες: π.χ. δηθενιά, ψαγμενιά, προχώ, πεσιματίας, πεφτάκιας, πέφτουλας, πεφτρόνι —που δείχνουν εκφραστική ζωντάνια και φαντασία.
Τα «Γλωσσίδια», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, είναι ένα βιβλίο χρήσιμο σε όλους μας και εξαιρετικά απολαυστικό ακόμα και για όσους δεν πολυενδιαφέρονται για τη γλώσσα. Τούτου λεχθέντος, ο Ανδρέας Παππάς δεν είναι ελληνολάτρης, ούτε καθαρολόγος που έχει ξεκινήσει σταυροφορία «να σώσει τα ελληνικά». Όπως γράφει, μερικές ελληνικές λέξεις που προτείνονται για να αντικαταστήσουν νεοεισαγόμενες αγγλικές, όπως χρηστώνυμο (username), διελευτήριο (password), εργομήγυρη (workshop), ακούγονται αστείες: έτσι κι αλλιώς, ο Ανδρέας Παππάς δεν αποφεύγει τα αστεία πράγματα και υπάρχουν σελίδες όπου ο αναγνώστης γελάει δυνατά: Lol δηλαδή.
14°
