- CITY GUIDE
- PODCAST
-
24°
Λογοκρισία βιβλίων στις ΗΠΑ: Όταν η λογοτεχνία πολιτικοποιείται
Σε μία εποχή όπου κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής έχει πολιτικοποιηθεί, πώς μπορεί να διεκδικήσει η λογοτεχνία την θέση της ως μορφή τέχνης και αληθινά ελεύθερης έκφρασης;
![Λογοκρισία βιβλίων στις ΗΠΑ: Όταν η λογοτεχνία πολιτικοποιείται Βιβλίο που καίγεται](/images/1074x600/jpg/files/2022-10-12/burning-books.jpg)
Η λογοκρισία και η απαγόρευση λογοτεχνικών έργων στην Αμερική.
Χωρίς προηγούμενο φαίνεται πως είναι η λογοκρισία και η απαγόρευση λογοτεχνικών βιβλίων στα σχολεία και τις βιβλιοθήκες της Αμερικής, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα που δημοσίευσε στα τέλη Σεπτεμβρίου ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός “PEN”. Ο οργανισμός, που εργάζεται για την προάσπιση της ελευθερίας της έκφρασης στις Ηνωμένες Πολιτείες και παγκοσμίως, αναφέρει στην φετινή του έκθεση πως μόνο κατά την περσινή σχολική χρονιά απαγορεύτηκαν συνολικά 1.648 τίτλοι βιβλίων σε 5,000 σχολεία από 32 Πολιτείες. Μάλιστα, ο πραγματικός αριθμός ενδέχεται να είναι αρκετά μεγαλύτερος, αφού στην έκθεση αναφέρονται οι καταγεγραμμένες περιπτώσεις που καταγγέλθηκαν από εκπαιδευτικά ιδρύματα και ιδιώτες.
Εξίσου ανησυχητικά είναι και τα στοιχεία που δόθηκαν στην δημοσιότητα από την Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθηκών, σύμφωνα με τα οποία μόνο το 2021 ελέγχθηκαν ως ακατάλληλοι και προκλητικοί 729 τίτλοι βιβλίων σε δημόσιες βιβλιοθήκες, μέσα από οργανωμένες προσπάθειες λογοκρισίας από πολιτικές ομάδες και ακτιβιστικές ενώσεις. Βασικό κίνητρο για τις πρωτοβουλίες αφαίρεσης τίτλων από τις σχολικές βιβλιοθήκες και τα προγράμματα σπουδών είναι οι θεματικές σχετικές με ζητήματα φυλής, ρατσιστικών πρακτικών του παρελθόντος ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Η καθαυτή λογοκρισία ή απαγόρευση λογοτεχνικών έργων δεν αποτελεί βεβαίως κάτι το νέο στο τοπίο της αμερικανικής εκπαίδευσης. Περιπτώσεις καταγγελιών και παραπόνων υπήρχαν και τις προηγούμενες δεκαετίες, με την διαφορά όμως ότι στην πλειονότητά τους γίνονταν μεμονωμένα από γονείς και κηδεμόνες, οι οποίοι δεν ήθελαν το παιδί τους να έρθει σε επαφή με κάποιον συγκεκριμένο τίτλο, τον οποίο θεωρούσαν «άσεμνο» ή «ακατάλληλο».
Μιλώντας στον Guardian, η Διευθύνουσα Σύμβουλος του οργανισμού “PEN”, Suzanne Nossel, τονίζει ότι οι σημερινές περιπτώσεις λογοκρισίας είναι πολύ διαφορετικές σε σχέση με του παρελθόντος. Τα ευρήματα της έκθεσης καταδεικνύουν, σύμφωνα με την Nossel, πως πλέον τα σχολεία είναι αντιμέτωπα με συντονισμένες και οργανωμένες εκστρατείες ακτιβιστικών ομάδων, ιδεολογικά στρατευμένων, με πόρους και πολιτικούς-κομματικούς δεσμούς. Κοντά στο 40% αυτών των απαγορεύσεων δεν αποσκοπούν απλώς στην απαγόρευση ενός μεμονωμένου τίτλου, αλλά στοχεύουν στην καθολική αναμόρφωση του προγράμματος σπουδών, ανασυγκροτώντας ολιστικά την διδασκαλία στις σχολικές αίθουσες, μέσα από περιορισμούς που επιβάλλονται από πολιτικές πιέσεις ακόμη και για αλλαγές στην σχετική νομοθεσία της εκάστοτε Πολιτείας. Τα σχολεία καταλήγουν έτσι να είναι πεδία διαμάχης πολιτικών συγκρούσεων και ιδεολογικά φορτισμένων αντιπαραθέσεων, αφήνοντας τους μαθητές εκτεθειμένους σε ένα πρόγραμμα σπουδών το οποίο εν τέλει δεν στοχεύει στο καλύτερο διδακτικό αποτέλεσμα, αλλά αφήνεται έρμαιο στην βούληση πολιτικών δρώντων με την μεγαλύτερη επιρροή και τις ισχυρότερες διασυνδέσεις.
Σε μία εποχή όπου κάθε πτυχή της δημόσιας ζωής έχει πολιτικοποιηθεί, πώς μπορεί να διεκδικήσει η λογοτεχνία την θέση της ως μορφή τέχνης και αληθινά ελεύθερης έκφρασης, ιδιαίτερα στην συνείδηση των νεότερων γενεών; Από το παράδειγμα της Αμερικής γίνεται φανερό πως τα βιβλία αποτελούν πλέον ένα εργαλειοποιημένο μέσο για την προάσπιση ιδεολογικών στάσεων και πολιτικών αφηγημάτων. Από την μία πλευρά, οι αριστερές δικαιωματιστικές οργανώσεις εχθρεύονται διαχρονικούς κλασικούς τίτλους ως «προσβλητικούς» ή «προβληματικούς» για το σήμερα, διότι αποτυπώνουν αντιλήψεις και συμπεριφορές περασμένων εποχών. Ταυτόχρονα, οι υπερσυντηρητικοί κύκλοι στρέφονται ενάντια σε βιβλία με θεματικές που θεωρούν «επικίνδυνες», όπως είναι το σεξ ή τα ζητήματα των φύλων, ικανές να διαφθείρουν τα παιδιά και τους εφήβους και να τους ωθήσουν τελικώς σε παραστρατημένες ηθικές διαδρομές.
Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα ενώ αρκετές έρευνες τα τελευταία χρόνια προειδοποιούν πως τα σημερινά παιδιά και έφηβοι ενδιαφέρονται για το διάβασμα ως μορφή ψυχαγωγίας λιγότερο από ποτέ άλλοτε, με τα περισσότερα να αφιερώνουν ελάχιστο ή και καθόλου χρόνο στην ανάγνωση για ψυχαγωγικούς λόγους, και όχι στα πλαίσια κάποιου σχολικού μαθήματος. Στην εποχή των ψηφιακών μέσων, όταν το κάθε παιδί είναι κάτοχος ενός smartphone με πρόσβαση σε κάθε είδους πληροφορία και ερέθισμα, βασικό προκείμενο για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων θα έπρεπε να είναι όχι μόνο η εκ νέου καθιέρωση της λογοτεχνίας ως πνευματικού ερεθίσματος και ψυχαγωγικής απόδρασης, αλλά και η προάσπιση των καθαρά τεχνικών της ωφελειών. Η κατανόηση κειμένου έχει ίσως καταστεί σήμερα η μεγαλύτερη πρόκληση για την ορθή διδασκαλία λογοτεχνικών έργων, μέσα από την οποία τα σύνθετα νοήματα και ο μακροπερίοδος λόγος είναι σε θέση να θρέψουν την κριτική ικανότητα. Η τελευταία βάλλεται δίχως αμφιβολία από την κατακλυσμιαία πληροφόρηση που προσφέρεται από όλα τα διαθέσιμα μέσα. Η υπερπληροφόρηση όχι απλώς δεν αφήνει χώρο για ψύχραιμο στοχασμό ή πολυεπίπεδους συλλογισμούς, αλλά υπερφορτώνει με άχρηστο υλικό την παλέτα ερεθισμάτων των οποίων τα παιδιά και οι νέοι αποτελούν σήμερα κύριους δέκτες, χωρίς να έχουν τα εφόδια να την επεξεργαστούν και να την διηθήσουν.
Η αποϊδεολογικοποιημένη επιδίωξη για την κατάκτηση της πνευματικότητας μέσω του γραπτού λόγου από τις νεαρότερες ηλικίες κινδυνεύει να υποδαυλιστεί από τον τυφλό, επιφανειακό ακτιβισμό και την παρορμητική στράτευση των ενηλίκων σε σαφώς οριοθετημένα στρατόπεδα. Οι επικεφαλής αυτών των στρατοπέδων το μόνο που κάνουν στην πραγματικότητα είναι να κυνηγούν τα βραχυπρόθεσμα πολιτικά οφέλη που θα αποκομίσουν από τους κοντόφθαλμα φανατικούς ακολούθους τους. Ακόμη χειρότερα, σημερινές τάσεις όπως αυτή που μοιάζει να εδραιώνεται στην Αμερική, ίσως φτάσει να διαμορφώσει μερικώς και τα αναγνωστικά κριτήρια των ενήλικων αναγνωστών του αύριο. Ελλοχεύει δηλαδή ο κίνδυνος μελλοντικά η επιλογή των λογοτεχνικών έργων να γίνεται αποκλειστικά με βάση το τι θεωρεί ο καθένας σύμφυτο με τα δικά του πιστεύω, ή έστω «ιδεολογικά ακίνδυνο», και όχι με το αυτονόητο κριτήριο του εάν τελικά πρόκειται για μία καλή ή κακή ιστορία. Ίσως μία τέτοια πρόβλεψη να ακούγεται ακραία. Όμως, βλέποντας κανείς πού απονεμήθηκε το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας, ίσως να διαπιστώσει πως δεν δόθηκε στην καλύτερη ιστορία, αλλά σε εκείνη που ήταν πολιτικά η πιο ακίνδυνη.
ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ
![](/images/w400/3/jpg/files/2024-02-02/final-voice-choice4.jpg)
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ
ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ένα διήγημα για τα 100 χρόνια από τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Παρίσι το 1924
Ένα μυθιστόρημα φαντασίας για παιδιά, κόντρα στις προκαταλήψεις
Ένα μυθιστόρημα φτιαγμένο από εικόνες, φως, νερό, ειλικρίνεια, αγάπη — και καλοκαίρι
Μιλήσαμε με τον συγγραφέα για την πρώτη του συλλογή διηγημάτων
60 χρόνια από την κυκλοφορία ενός ιστορικού βιβλίου για τα ΜΜΕ
Μιλήσαμε μαζί της για το νέο της βιβλίο «In God we trust»
Για το βιβλιοφιλικό μυθιστόρημα του Χουάν Βιγιόρο που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Carnívora (μετάφραση Χριστίνα Φιλήμονος)
Διαβάστε το ποίημα από τη συλλογή «Κλαγγή των όπλων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Μάθε απο το παρελθόν σου, αγάπησε τον εαυτό σου, ζήσε τη ζωή που σου αξίζει
Γράφοντας για αυτά που έχουν σημασία, με τον πιο συναρπαστικό τρόπο
Μιλήσαμε με αφορμή το νέο της βιβλίο «Η φωνή στα χέρια της» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος
Βιβλία για ένα μακρύ, καυτό και διαβαστερό καλοκαίρι!
Τι τη συγκινεί, τι τη θυμώνει, τι νοσταλγεί στην καθημερινή της ζωή και τι της λείπει από το παρελθόν; Μιλήσαμε μαζί της με αφορμή το πρώτο της βιβλίο με ποιήματα
Πώς η επιμονή, η αφοσίωση στη δημιουργική σου φωνή και μια σειρά από ευφάνταστα σωματικά τελετουργικά μπορούν να δώσουν φτερά στην καλλιτεχνική δημιουργία
Διαβάστε δύο ποιήματα από τη νέα συλλογή που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η ψυχαναλύτρια Galit Atlas φωτίζει τη σκοτεινή επικράτεια του ασυνείδητου, αυτή που μας στοιχειώνει εν αγνοία μας
Τα λημέρια των συγγραφέων - πεζογράφων, ποιητών, δοκιμιογράφων. Γιατί γράφουν εκεί που γράφουν; Τι φετίχ έχουν; Πώς εμπνέονται σ’ αυτόν τον χώρο;
Tι μας ενδιαφέρει η πεισιθάνατη αναζήτηση ενός μετανάστη Ιρανού που μέσα σε όλα τα άλλα είναι και ορφανός από μητέρα, ενώ ο πατέρας του δουλεύει σε εκτροφείο ορνίθων;
Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.