Απόπειρες για τη ζωή της: Το ανατρεπτικό έργο του Μάρτιν Κριμπ στο Θέατρο Θησείον

Η θεατρική ομάδα «À Vendre» ταξιδεύει στην Αθήνα για να παρουσιάσει για 4 παραστάσεις το έργο του Μάρτιν Κριμπ «Απόπειρες για τη ζωή της», σε μετάφραση και δραματουργία Κύρου Παπαβασιλείου και σκηνοθεσία της Μαρίας Βαρνακκίδου. Το έργο που καθιέρωσε τον Βρετανό συγγραφέα στο διεθνές στερέωμα, αντιπροσωπευτικό δείγμα του ρεύματος «in-yer-face theatre», ανεβαίνει 28 χρόνια μετά την πρώτη του παρουσίαση και φαίνεται πιο επίκαιρο από ποτέ. 

Συνέντευξη με την ομάδα «À Vendre» για την παράσταση «Απόπειρες για τη ζωή της»

Μπορείτε να μας συστηθείτε και να μας πείτε για την «À Vendre». Πότε και με ποιο σκεπτικό ιδρύθηκε, ποιο θέατρο σας ενδιαφέρει και γιατί;

Κύρος: Η ομάδα ιδρύθηκε γύρω στο 2013, μετά την παράσταση «Παρεξήγηση της γλυκείας χώρας Κύπρου», όπου είχαμε συνεργαστεί με τον Γιώργο Βαλαή. Αρχικά μας ενδιέφερε το devised και Documentary theatre. Στην πορεία αφήσαμε πίσω το documentary theatre και ασχοληθήκαμε με δικά μας κείμενα ή κείμενα άλλων συγγραφέων.

Το όνομα είναι παρμένο από το ποίημα του Ρεμπώ, το Solde (Εκποίηση). Γιατί το επιλέξατε;
«À vendre» στα γαλλικά σημαίνει «πωλείται». Αναφέρεται στο ποίημα «Solde» (Εκποίηση) του Ρεμπώ. Πρόκειται για μια ειρωνική, σχεδόν απελπισμένη προσευχή, να μη φτάσει ποτέ η στιγμή που όλα θα έχουν πωληθεί: «Πωλείται κάθε Σώμα, κάθε φωνή, ο τεράστιος αδιαμφισβήτητος πλούτος, ό,τι δεν πρόκειται να πουληθεί ποτέ. Οι πωλητές δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα την εκποίηση! Οι ταξιδιώτες δεν είναι ανάγκη να ορίσουνε την προμήθειά τους από τόσο νωρίς». Λειτουργούμε σε ένα κόσμο όπου κάθε αγαθό γίνεται αντικείμενο προς συναλλαγή και πώληση. Η τέχνη, η πίστη, η ανθρώπινη επαφή, κλπ. — όλα έχουν αποκτήσει εμπορική αξία. Ο Ρεμπώ διαισθάνθηκε έγκαιρα πως η παλιά αθωότητα έχει πλέον χαθεί, πως η επέλαση του καταναλωτισμού και του καπιταλισμού είναι αναπόφευκτη. Η θεματολογία και η ματιά των έργων μας -είτε πρόκειται για δικά μας κείμενα είτε για κείμενα άλλων δημιουργών- έχουν πάντα ως πλαίσιο αυτό το ποίημα. Το ερμηνεύουμε ως μια ειρωνική ελπίδα: ότι, ίσως, κάτι τελικά να έχει απομείνει απούλητο. 

Ποιο στοιχείο του έργο «Απόπειρες για τη ζωή της» του διάσημου αντισυμβατικού Βρετανού Μάρτιν Κριμπ σας κέντρισε περισσότερο ώστε να το ανεβάσετε;

Μαρία: Αυτό που με κέντρισε στο έργο του Μάρτιν Κριμπ είναι ο τρόπος που καταργεί την κλασική έννοια του χαρακτήρα και της αφήγησης. Η Άννυ δεν είναι ένας σταθερός χαρακτήρας, αλλά μια σειρά από εκδοχές της, όπως την περιγράφουν οι άλλοι. Είναι ένα αποσπασματικό κείμενο γεμάτο διαφορετικές αφηγήσεις για μια γυναίκα που δεν την βλέπουμε ποτέ επί σκηνής. Μέσα από αυτή την αποδόμηση της ταυτότητας, το έργο αποκτά έναν έντονα πολιτικό και υπαρξιακό χαρακτήρα.
Ένας ακόμα βασικός λόγος που ήθελα να το ανεβάσω είναι ότι η δομή του μου θύμισε τη μεθοδολογία του θεάτρου επινόησης (devised theatre), τη μέθοδο που επιλέγω να χρησιμοποιώ στη δουλειά μου, καθώς βασίζεται στη συνεργασία, τον πειραματισμό και τη συλλογική δημιουργία.

Ο Μάρτιν Κριμπ, γνωστός για το "in-yer-face theatre" και την αντισυμβατική προσέγγιση της γραφής του, γράφει έργα που αμφισβητούν τις παραδοσιακές μορφές του θεάτρου. Ακολουθήσατε τον ίδιο δρόμο και στην παράσταση και πόσο δύσκολο ήταν αυτό; 

Μαρία:Η αντισυμβατική γραφή του Κριμπ είναι οικεία για την ομάδα μας. Μια ωραία πρόκληση, όμως, ήταν να καθοδηγήσουμε τους ηθοποιούς να νιώσουν άνετα με αυτή και να την κάνουν δική τους, ενώ παράλληλα να φέρουμε το κοινό πιο κοντά σε αυτό το είδος θεάτρου. Μέσα από τη γραφή του στο συγκεκριμένο έργο, ο συγγραφέας αμφισβητεί την έννοια της ταυτότητας και αφήνει χώρο για πειραματισμό. Εμείς εμπνευστήκαμε από αυτή τη φόρμα και εκμεταλλευτήκαμε το «παιχνίδι» με την οπτική του άλλου, θέλοντας να το μεταφέρουμε στη σκηνή με έναν ελεύθερο, συλλογικό και βαθιά πολιτικό τρόπο. Στην παράστασή μας, όπως και στο έργο, ο θεατής δεν είναι απλός παρατηρητής — καλείται να συμμετέχει, να αμφισβητήσει, να δει αλλιώς τον εαυτό του και τον κόσμο γύρω του.

Ο στόχος μου ήταν να νιώσουν όλοι οι ηθοποιοί ασφαλείς μέσα σε έναν κοινό σκηνικό κόσμο, όπου το κείμενο δεν θα λέγεται απλώς, αλλά θα υπάρχει μέσα τους -ανεξάρτητα από την ιστορία που κάθε φορά αφηγούνται.

Το «Απόπειρες για τη ζωή της» είναι ένα έργο που αγγίζει τον ακραίο πειραματισμό σε μορφή και περιεχόμενο. Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε σε μια παράσταση που δεν ακολουθεί την παραδοσιακή αφηγηματική δομή, στην σκηνοθεσία και καθοδήγηση των ηθοποιών και πώς τις ξεπεράσατε;

Μαρία:Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να δημιουργήσουμε έναν κοινό κόσμο, μια κοινή γλώσσα για όλους τους συντελεστές. Το πειραματικό στοιχείο του έργου δεν με δυσκόλεψε, γιατί με την ομάδα À Vendre δουλεύουμε κυρίως με τη μέθοδο του θεάτρου επινόησης (devised theatre) – όπου συνήθως ξεκινάμε από μια ιδέα και όχι από ένα έτοιμο κείμενο. Μέσα από συνεργασία και αυτοσχεδιασμούς, χτίζουμε τις σκηνές και τις εικόνες. Έτσι κι εδώ: το έργο αποτελείται από 17 σκηνές και δουλέψαμε για ενάμιση μήνα πάνω σε κάθε μία ξεχωριστά, με αυτοσχεδιασμούς, για να κατανοήσουμε βαθύτερα τι λέει το κείμενο και πώς αποδίδεται. Στην αρχή, οι ηθοποιοί δεν ήξεραν ούτε τι θα πουν, ούτε πού θα τοποθετηθεί η δράση. Ο στόχος μου ήταν να νιώσουν όλοι ασφαλείς μέσα σε έναν κοινό σκηνικό κόσμο, όπου το κείμενο δεν θα λέγεται απλώς, αλλά θα υπάρχει μέσα τους - ανεξάρτητα από την ιστορία που κάθε φορά αφηγούνται.

Το έργο αμφισβητεί τις έννοιες της προσωπικότητας, της πραγματικότητας και της φήμης, μας θέτει ερωτήματα όπως το ποιος είναι τελικά ο «πραγματικός» εαυτός και πώς οι άλλοι τον «κατασκευάζουν» μέσω των αντιλήψεων τους. Αυτή η ανάγκη των σύγχρονων ανθρώπων να κατασκευάζουν εικόνες για τους άλλους αλλά και για τον εαυτό τους, θεωρείτε ότι είναι η «μάστιγα»της εποχής;

Κύρος: Όχι, δεν θεωρώ ότι είναι μάστιγα της εποχής. Αυτό υπήρχε πάντα. Πάντα φτιάχναμε μια εικόνα, μια μάσκα πίσω από την οποία λειτουργούσαμε. Απλά τώρα επικοινωνούμε με εικόνες πολύ περισσότερο από ό,τι με τον λόγο. Μάστιγα είναι ο φασισμός, ο πόλεμος, η πείνα και η αυτόβουλη ή ετερόβουλη εξαθλίωση. Μάστιγα είναι να θέλουμε βεβαιότητες και απολυτότητες σε ένα κόσμο που διαρκώς αλλάζει.

Ποιο πιστεύετε ότι είναι το πιο σημαντικό μήνυμα που το έργο προσπαθεί να περάσει στο κοινό; Τι θα θέλατε δηλαδή ιδανικά να νιώσουν και τι να σκεφτούν οι θεατές φεύγοντας από την παράστασή σας; 

Μαρία:Στην παράστασή μας, δεν σκοπεύουμε να δώσουμε ένα ξεκάθαρο μήνυμα, αλλά να προκαλέσουμε τον θεατή να σκεφτεί, να νιώσει, να αναρωτηθεί και να αμφισβητήσει τη δική του αντίληψη για τη ζωή, τις σχέσεις και την ταυτότητα. Θέλουμε να αφήσουμε τον θεατή με σκέψεις και συναισθήματα που θα τον ακολουθούν και μετά την παράσταση, ωθώντας τον να συνεχίσει την προσωπική του απόπειρα κατανόησης της ανθρώπινης ύπαρξης.

Δείτε περισσότερα για την παράσταση στον city guide της Athens Voice