Πες μου μια λέξη! Το έργο του Μπράιαν Φρίελ έρχεται στο Φουαγιέ του Θεάτρου Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, σε μετάφραση Έλενας Λαναρά και σε σκηνοθεσία Ευδόκιμου Τσολακίδη
Το «Πες μου μια λέξη!» (πρωτότυπος τίτλος «Give me your answer, do!» είναι ίσως το πιο συναισθηματικά φορτισμένο έργο του Ιρλανδού Μπράιαν Φρίελ. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1997 και μέχρι σήμερα αντηχεί τα σχόλια του συγγραφέα για τη φύση της τέχνης, της δημιουργικότητας και των σχέσεων.
Ο Τομ, ένας συγγραφέας με μεγάλο δυναμικό αλλά περιορισμένη απήχηση ετοιμάζεται να πουλήσει το σύνολο του έργου του σε μία Αμερικανική βιβλιοθήκη –προοπτική που υπόσχεται οικονομική ασφάλεια αλλά θέτει ερωτήματα για την αξία και το πραγματικό νόημα της δουλειάς του. Η σύζυγός του, Ντέιζι, κάτω από την πίεση της ανέχειας αλλά και του συναισθηματικού φορτίου της κατατονικής κόρης τους που ζει σε ίδρυμα, έχει καταφύγει στο ποτό. Μέσα από αλληλεπιδράσεις με φίλους, συγγραφείς, συγγενείς και εκδότες, αναπτύσσεται ένα πολυεπίπεδο αφήγημα γύρω από την σχέση της τέχνης και του εμπορίου, το ειδικό βάρος της αγάπης και της θυσίας και, πάνω απ΄όλα, την ισοπεδωτική –ή ίσως λυτρωτική- δύναμη της αβεβαιότητας.
Μπορεί η τέχνη να μείνει αγνή και ανεπηρέαστη από την εμπορική επιταγή; Μπορεί το δημιουργικό ιδεώδες να αντιπαρέλθει την άχαρη, στυγνή πραγματικότητα; Και η έμπνευση; Ο Τομ ήταν κάποτε παθιασμένος συγγραφέας. Τώρα νιώθει ότι έχει στερέψει. Από τι τροφοδοτείται η δημιουργικότητα; Μπορεί να συμπλεύσει με την ανάγκη για επιβίωση και την επιθυμία για επιβεβαίωση και καταξίωση; Εντέλει, το αποτύπωμα ενός δημιουργού είναι ισοδύναμο της νομισματικής αξίας του έργου του; Όταν εξαργυρώνεις την τέχνη διατηρεί αλώβητη την αρχική της αξία ή συρρικνώνεται; Ποια η έννοια της επιτυχίας και ποιο το τίμημά της; Και ακόμη, βασίζονται οι σχέσεις στην αγάπη ή στις κοινές ενοχές; Τελικά, ποια απάντηση είναι προτιμότερη –το ναι ή το όχι; Ή, πιο σωστά, χρειαζόμαστε απαντήσεις και τελικές ετυμηγορίες;
Ναι, ο Φρίελ θέτει πάρα πολλά ερωτήματα. Και το έργο του είχε την καλή τύχη να πέσει στα χέρια του σκηνοθέτη Ευδόκιμου Τσολακίδη, ενός ανθρώπου που δεν φοβάται τα ερωτηματικά, δεν φοβάται τα ανοιχτά ενδεχόμενα, γνωρίζει πώς να κινείται δημιουργικά στο πλαίσιο των αμφιβολιών, να αντλεί έμπνευση από την αβεβαιότητα – να μην την αντιμετωπίζει σαν πρόβλημα ή απειλή αλλά σαν πανόραμα ανεξάντλητων δυνατοτήτων.
Με τεράστια πείρα στη διδασκαλία ηθοποιών (και με πιο πρόσφατο δείγμα σκηνοθετικής δουλειάς του το «ΛΑΒ» του Μάρει Σίσγκαλ στο Μικρό Παλλάς) διαθέτει σαν άνθρωπος και σαν δημιουργός την απαραίτητη ελευθερία που προϋποθέτει η καλλιτεχνική έκφραση. Δεν καθοδηγεί τους ηθοποιούς, δεν δίνει συντεταγμένες – αντ’ αυτού, δρομολογεί με τρόπο μαγικό μια διαδικασία μέσα από την οποία οι ίδιοι ανακαλύπτουν και εκφράζουν επί σκηνής τη δική τους εκδοχή της αλήθειας.
Ξέρει να ισορροπεί επάνω στη λεπτή γραμμή μεταξύ ρεαλισμού και θεατρικότητας, να δίνει έμφαση στη λιτότητα και φυσικότητα των ερμηνειών ώστε να αναδεικνύεται η συναισθηματική ένταση των χαρακτήρων. Και έχει τη μοναδική ικανότητα να θέτει τον ρυθμό εκείνο που θα κάνει τις παύσεις να αποκτήσουν νόημα εξίσου σημαντικό με τις λέξεις –να μετατρέπει τις σιωπές σε αφηγηματικό εργαλείο.
Σε αυτό ειδικά το έργο (το οποίο είχα τη μεγάλη χαρά να μεταφράσω), ο δεξιοτέχνης Φρίελ πραγματεύεται τη σημασία του λόγου και της σιωπής. Οι ήρωες μιλούν με λεπτές αποχρώσεις αναδεικνύοντας ότι συχνά όσα δεν λέγονται είναι εξίσου σημαντικά με όσα λέγονται. Παράλληλα, η σιωπηλή, κατατονική κόρη, λειτουργεί σαν σύμβολο της εσωτερικής απομόνωσης που μπορεί να βιώνουμε ακόμη και στις πιο στενές μας σχέσεις.
Στη σημερινή εποχή, όπου οι καλλιτέχνες συχνά καλούνται να προσαρμόσουν τη δημιουργικότητά τους στις απαιτήσεις της αγοράς, το «Πες μου μια Λέξη» είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Η συζήτηση γύρω από την εμπορευματοποίηση της τέχνης, τη φευγαλέα φύση της έμπνευσης, την ευθραυστότητα των σχέσεων και τις πιέσεις της επιβίωσης μας αφορά όλους –δημιουργούς της τέχνης και καταναλωτές της– εξίσου.
Το «Πες μου μια Λέξη» του Μπράιαν Φρίελ θα κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου στο Φουαγιέ του Θεάτρου Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Συμμετέχουν με αλφαβητική σειρά οι ηθοποιοί: Πελαγία Αγγελίδου, Θανάσης Δισλής, Έφη Δρόσου, Γιώργος Καύκας, Φαίη Κοκκινοπούλου, Θεοδώρα Λούκας, Κώστας Σαντάς, Γιάννης Τσάτσαρης.
Ο Θοδωρής Αμπαζής επιστρέφει στο Θέατρο Τέχνης και σκηνοθετεί το νέο έργο του Γρηγόρη Λιακόπουλου, δημιουργώντας μία ατμοσφαιρική παράσταση υπαρξιακής αγωνίας και υποδόριου χιούμορ
Με αφετηρία μια αληθινή ιστορία, με όχημα τη μέθοδο του θεάτρου ντοκιμαντέρ και με αναφορές στο φιλμ νουάρ και τις κωμωδίες του Αριστοφάνη, αναπτύσσεται στη σκηνή μια πολιτική αλληγορία
Οι Γιώργης Τσουρής, Τζούλια Διαμαντοπούλου, Νεφέλη Μαϊστράλη, Τάσος Ιορδανίδης και Άρης Ασπρούλης μας μιλούν για το πώς η ελληνική πένα βρίσκεται στο επίκεντρο της θεατρικής δημιουργίας
25°
