Ράσελ Χάουαρντ: Βρίσκω αστεία για να φωτίσω σκοτεινές πτυχές

«Ένα αστείο είναι ένα πολύ σοβαρό πράγμα», έλεγε ο σατιρικός ποιητής Τσαρλς Τσόρτσιλ στη συλλογή του με τίτλο «Το Φάντασμα». Και η σοβαρότητά του πηγάζει ακριβώς από τον ρόλο του ως ένας ψυχολογικός μηχανισμός της κοινωνίας, ως μια ιδανική μέθοδος για την επεξεργασία θεμάτων ταμπού και την εκτόνωση της πίεσης μας. Το χιούμορ αναλύει την ανθρώπινη συμπεριφορά, έχει σαφή αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία, στηλιτεύει τα κακώς κείμενα μέσα από την αναγνώριση και διακωμώδηση μοτίβων και τάσεων. Ως εκ τούτου, ο πραγματικά σπουδαίος κωμικός, όπως ο Ράσελ Χάουαρντ που θα επισκεφτεί τον προσεχή Μάιο την Αθήνα, είναι αυτός που έχει βαθιά αντίληψη της κοινωνικής πραγματικότητας, όπως επίσης και τα μεθοδολογικά εργαλεία ώστε να κατακρίνει αυτή την πραγματικότητα ουσιαστικά και σε βάθος. Κάτι το οποίο γίνεται μέσα από σκετς και ατάκες που πολλές φορές συνιστούν πολύ πιο δριμεία κριτική, από την απλή αναφορά ενός προβλήματος. Η βρετανική κωμωδία είναι το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της προσέγγισης. Με τη σπουδαία κληρονομιά της να χαρακτηρίζεται από το σουρεαλισμό, την επίγνωση ή μη της ταξικής συνείδησης, καθώς και την εκμετάλλευση του πλούτου της αγγλικής γλώσσας.

Ένας από τους καλύτερους Βρετανούς κωμικούς της γενιάς του, ο Ράσελ Χάουαρντ έχει συνδυάσει με τον καλύτερο τρόπο τα προσωπικά του ερεθίσματα με τη μεγάλη παράδοση της χώρας στο χιουμοριστικό περιεχόμενο. Ευτύχησε να μπει στο χώρο από πολύ νεαρή ηλικία και με συμμάχους το «βιτριολικό» χιούμορ του και την παραστατικότητά του επί σκηνής, έγινε γρήγορα ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της βιομηχανίας. Οι περιοδείες του ανά την υφήλιο προσελκύουν χιλιάδες κόσμου, ενώ φυσικά έχει εμφανιστεί και στις μεγαλύτερες αίθουσες της Αγγλίας, όπως η O2 Arena και άλλες. Το μεγάλο breakthrough έγινε για τον Ράσελ Χάουαρντ όταν το 2005 συμμετείχε στο φημισμένο Edinburgh Festival Fringe, όπου καλλιτέχνες και performers από όλο τον κόσμο ανεβαίνουν σε σκηνές σε όλο το Εδιμβούργο, παρουσιάζοντας παραστάσεις για κάθε γούστο. Έκτοτε, ο κωμικός έχει κερδίσει πλήθος βραβείων, ενώ διατηρεί μια πολύ επιτυχημένη τηλεοπτική καριέρα, με τις εκπομπές «Russell Howard's Good News» και «The Russell Howard Hour» να έχουν γράψει τη δική τους ξεχωριστή ιστορία.

Κάνοντας πρεμιέρα τον Σεπτέμβριο του 2017, η «Ώρα του Russell Howard» ξεχωρίζει εκτός των άλλων και για τους εκλεκτούς καλεσμένους της. Σημαντικά ονόματα της επικαιρότητας και των τεχνών, καθώς και συνάδελφοι κωμικοί του Χάουαρντ, κάθονται απέναντί του σε απολαυστικές συνομιλίες που απέχουν κατά πολύ από μια τυπική συνέντευξη. Οι προσκεκλημένοι του νιώθουν άνετα από την πρώτη στιγμή και συμμετέχουν στην περιπαικτική διάθεση του οικοδεσπότη τους, προβάλλοντας έτσι και οι ίδιοι τη χιουμοριστική τους πλευρά, την ίδια στιγμή που ο λόγος τους γίνεται ιδιαίτερα εξομολογητικός. Ο Ράσελ Χάουαρντ έχει φιλοξενήσει δεκάδες ονόματα όλα αυτά τα χρόνια, ωστόσο υπάρχουν συναντήσεις που ξεχώρισαν και αποτελούν θέμα συζήτησης μέχρι σήμερα. Όπως αυτή με τη γνωστή Σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ, η οποία φανέρωσε ένα διαφορετικό και αρκετά προσιτό πρόσωπο, σε σχέση με το συνήθως αυστηρό και μαχητικό προφίλ της. Αντίστοιχα και η συνάντηση με τον κωμικό και «μέντορα» του Χάουαρντ, John Oliver, σε μια απολαυστική συνομιλία-βάλσαμο για τους θεατές, στις δύσκολες ημέρες της πανδημίας του Covid. Ο διασημότερος καλεσμένος του όμως είναι σίγουρα ο Αμερικανός ηθοποιός Μάθιου ΜακΚόναχι, ο οποίος μοιράστηκε την αγάπη του για την κωμωδία και το stand up comedy, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Με ενδιαφέρει το stand up comedy διότι ως ηθοποιός, η “ωμή” έκφραση μου περνάει από τέσσερα φίλτρα πριν βγει στην οθόνη. Κάνω το σενάριο κάποιου άλλου, με σκηνοθετεί κάποιος άλλος, με καταγράφει στην κάμερα κάποιος άλλος, με μοντάρει κάποιος άλλος πριν το βάλει σε μια κάψουλα και τοποθετηθεί τελικά στην οθόνη σου. Αυτά είναι τέσσερα φίλτρα από την αρχική μου έκφραση. Αυτός λοιπόν είναι ο στόχος. Πού πηγαίνετε όπου δεν υπάρχει φίλτρο; Αυτό είναι stand up!».

Ράσελ Χάουαρντ: Ο βρετανός κωμικός μιλάει στην Athens Voice πριν την παράστασή του στο Θέατρο Βέμπο

Στις 3 Μαΐου 2025, το αθηναϊκό κοινό θα έχει την ευκαιρία να απολαύσει τον Ράσελ Χάουαρντ από κοντά, στο Θέατρο Βέμπο στο Μεταξουργείο. Λίγους μήνες πριν από αυτό το ιδιαίτερο σόου, ο κωμικός μίλησε στην Athens Voice, μετατρέποντας τη συνέντευξη σε μια απολαυστική συνομιλία απρόβλεπτης οικειότητας, γεμάτη από γέλια, μνήμες και ουσιαστικές παρεμβάσεις. Το ξεκίνημά του και η σημασία της κωμωδίας για την οικογένεια του, οι πρώτες επιρροές του, τα σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της Μεγάλης Βρετανίας, καθώς και η αγαπημένη του Λίβερπουλ, θέματα που συνδυάστηκαν ιδανικά σε μια συζήτηση που έρεε και που μας κάνουν να ανυπομονούμε για την επίσκεψη του Ράσελ Χάουαρντ, όσο ενθουσιωδώς δηλώνει και αυτός!

«Ερωτεύτηκα το stand up comedy όταν ήμουν 14 ετών. Ο πατέρας μου παρακολουθούσε ένα σόου του Billy Connolly και πραγματικά δεν τον είχα ξαναδεί να αντιδρά έτσι, χτυπιόταν κυριολεκτικά από το γέλιο. Και έμοιαζε τόσο “ελεύθερος” και σκέφτηκα πως θα γούσταρα απίστευτα να το κάνω αυτό. Έβλεπα τι επίδραση μπορεί να έχει. Άρχισα τότε να παρακολουθώ και εγώ τον Connolly, καθώς και να “καταβροχθίζω” αποσπάσματα γνωστών Βρετανών κωμικών όπως Lee Evans, Frank Skinner και Eddie Izzard. Στη συνέχεια άρχισα να γράφω δικά μου αστεία στον υπολογιστή, αλλά δε μιλούσα σε κανέναν για αυτά. Όταν λοιπόν έγινα 18 ετών, βρήκα μια σημείωση σε τοπικό μέσο καταχωρήσεων που μιλούσε για ένα event όπου νέοι κωμικοί μπορούν να δοκιμάσουν την τύχη τους, χωρίς πληρωμή. Και λέω “Ω θεέ μου, εδώ είμαστε”. Όταν τελείωσα, ένιωθα πως είχα βρει την αποστολή στη ζωή μου. Ήμουν 18 ετών και απόλυτα σίγουρος πως αυτό ήταν που ήθελα να κάνω από εκεί και πέρα» εξηγεί για την πρώτη του επαφή με το stand up comedy.

«Ξεκίνησε βέβαια ως χόμπι. Όπως όταν έπαιζα ποδόσφαιρο στα 11 μου και αντίστοιχα σκέφτηκα πως θα ήθελα να ακολουθήσω τον συγκεκριμένο δρόμο. Ήταν το ίδιο και με την κωμωδία. Αλλά όταν τελείωσα το πανεπιστήμιο μπορούσα να πληρώνω το ενοίκιο μου ως κωμικός. Ήμουν 22 ετών και σκεφτόμουν πως μπορώ να έχω τα προς το ζην κάνοντας αυτό που αγαπώ. Δεν θα μπορούσα να είμαι πιο ευτυχισμένος. Ένιωσα πως βρίσκομαι στην κορυφή του κόσμου και ταυτόχρονα τόσο αντισυμβατικός!» προσθέτει ο Ράσελ Χάουαρντ.

«Υποθέτω πως αν δεν ήμουν κωμικός θα ήμουν ένας γκρινιάρης υπάλληλος γραφείου ή ένας πολύ απογοητευμένος δάσκαλος. Καθώς θα δυσκολευόμουν να κάνω τη δουλειά μου, νομίζοντας πως η ώρα διδασκαλίας ήταν ώρα για αστεία. Μοιάζω με τον αδερφό μου σε αυτό. Δεν είναι κωμικός αλλά τρελαίνεται για κοινωνικές μαζώξεις. Μου θυμίζει εμένα στα 15 μου όταν ήθελα πολύ να κάνω τους γύρω μου να χαχανίζουν. Αν ποτέ αποχωρήσω από την κωμωδία θα προσπαθήσω να γίνω προπονητής ποδοσφαίρου» απαντά για το τι άλλο θα μπορούσε να κάνει αν βρισκόταν εκτός του κωμικού σύμπαντος το οποίο επέλεξε.

«Πέρα από τους κωμικούς που ανέφερα, αγαπώ πολύ τον Daniel Kitson ο οποίος είναι θα έλεγα πως είναι ο J. D. Salinger της κωμωδίας. Είναι ένας πολυεπίπεδος κωμικός που λέει ιστορίες, παίζει με το κοινό, αυτοσχεδιάζει, είναι ο “Μέσι” του stand up. Όταν ήμουν 21 ετών είχα περιοδεύσει με αυτόν και τον John Oliver. Πολύ μεγάλες επιρροές και οι δύο. Ήμουν μαθητευόμενος ουσιαστικά καθώς έκανα το δικό μου εικοσάλεπτο set και μετά τους απολάμβανα επί το έργον. Ο Oliver έχει έναν εκπληκτικό τρόπο να μιλάει για τα πιο σοβαρά θέματα, εντάσσοντας μέσα σε αυτά κάποια εξαιρετικά μικρά αστεία. Έπαιρνε την κωμωδία πολύ στα σοβαρά και αυτό είχε μεγάλη επίδραση πάνω μου. Όταν βλέπεις δύο τόσο σκληρά εργαζόμενους και ταλαντούχους κωμικούς, πείθεσαι αμέσως ότι δεν υπάρχουν ημίμετρα και πρέπει να δοθείς εξ ολοκλήρου σε αυτό που κάνεις. Μου αρέσει πολύ ο Bill Burr. Μου αρέσει που δεν αφήνει περιθώρια να αμφισβητήσεις τα λεγόμενα του σε κάποιο θέμα. Μπορεί να ακούγεται ακραία αριστερός έως ακραία δεξιός, ή εντελώς κεντρώος. Αλλά όσα λέει είναι αυθεντικά. Γυρνώντας στον σπουδαίο Billy Connolly, είναι φοβερό το ότι ποτέ δεν φαινόταν να αναμασά το υλικό του και οι σκέψεις εναλλάσσονταν με ευκολία. Στην ακμή του έκανε μέχρι και τρεις ώρες πρόγραμμα!».

«Σαν κωμικό δε μου αρέσει η σιωπή από το κοινό. Όταν δηλαδή δεν την επιζητώ από αυτό. Όταν βέβαια είσαι στο κοινό και σκέφτεσαι τι λέει ο κωμικός είναι αλλιώς. Αλλά όταν είσαι στη σκηνή, η σιωπή σημαίνει ένα πράγμα. “Με μισούν, με μισούν, με μισούν!”. Αλλά όπως θα έλεγε ο Μπιλ Χικς, “Πάτα το γκάζι ρε φίλε”. Ένα σκηνικό που θυμάμαι έντονα ήταν σε ένα σόου στο Μπόρνμουθ της Αγγλίας. Ήμουν κοντά 19 ετών. Έρχεται λοιπόν ένας τύπος και προσπαθεί να μου δώσει γροθιά, γιατί νόμισε πως είχα κάνει σεξ με τη γυναίκα του. Εγώ ήμουν 19 χρονών αλλά έμοιαζα με 12! Έπρεπε να δείξω την ταυτότητά μου για να μπω μέσα στην παμπ για να κάνω την παράσταση! Μετά το σκηνικό συνέχισα απλά το σόου, σαφώς επηρεασμένος βέβαια. Τον τύπο τον απομάκρυναν και μαζί του έφυγε και μια κυρία την οποία ρωτάω ποια είναι και απαντάει “Η γυναίκα του”. Μπορούσες να το πεις, κυρία μου! Θα βοηθούσε...» διηγείται χαμογελώντας.

«Υπάρχουν περιπτώσεις όπου πριν από κάποια παράσταση μπορεί να είσαι πολύ στεναχωρημένος. Προφανώς αν έχει συμβεί κάτι τραγικό, δεν θα κάνεις την παράσταση. Χτύπα ξύλο, δε μου έχει τύχει μέχρι σήμερα. Ακόμα και αν είσαι στεναχωρημένος όμως, το γέλιο 2.000 ανθρώπων για τα αστεία σου δεν γίνεται να μη σε ανεβάζει. Είναι σαν ένα καταπραϋντικό ζεστό μπάνιο που διώχνει τη θλίψη. Εκτός αν θες να πετάξεις μια τοστιέρα μέσα που σημαίνει ότι μάλλον είσαι πολύ θλιμμένος... Οι καλύτεροι μου φίλοι είναι κωμικοί. Καμιά φορά όταν είμαι με κόσμο που δεν ασχολείται με την κωμωδία, “νορμάλ” κόσμο, καταλαβαίνω πόσο γ@μημένα περίεργος μπορεί να είμαι! Με τους κωμικούς φίλους τα πράγματα είναι αλλιώς, καθώς από τα πάντα μπορεί να προκύψει υλικό για τη δουλειά. Είναι ένα “ασφαλές” μέρος, μέχρι να ξαναβγείς έξω στον πραγματικό κόσμο» ξεκαθαρίζει.

«Αν είχα μεγαλώσει σε μια άλλη εποχή ίσως θα έκανα αστεία για τη Μάργκαρετ Θάτσερ, τη Νότια Αφρική, την τρέλα για το millenium και φυσικά την αγαπημένη μου Λίβερπουλ που ήταν εξαιρετική στα τέλη των 80s, όταν και άρχιζα να την υποστηρίζω. Πάω στοίχημα πως εκείνη την εποχή μιλούσαν για τα κινητά τηλέφωνα και το internet, πράγματα που δεν ήταν τόσο προφανή όσο σήμερα. Ουσιαστικά θα αξιολογούσαν την κουλτούρα της εποχής. Υπάρχει ένα ωραίο ρητό, νομίζω είναι του Μπομπ Ντίλαν, που λέει πως “Πρέπει να ζεις στην εποχή σου”. Ως κωμικός νιώθω πως υπάρχει αξία στο να δραστηριοποιούμαι αυτή τη συγκεκριμένη εποχή» απαντά για το χιούμορ και την περίοδο που ζούμε.

«Το Εθνικό Σύστημα Υγείας, από το οποίο έχει προκύψει αρκετό υλικό για τη δουλειά μου, είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα για το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα πρέπει να το συνδέσω και με τον Νάιτζελ Φάρατζ, με τον οποίο επίσης έχω ασχοληθεί, αλλά και όλους αυτούς που έχουν αυτή τη σοβινιστική θέαση των πραγμάτων. Το αρχικό νόημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν το να σταματήσουν οι θηριωδίες του παρελθόντος. Το Εθνικό Σύστημα Υγείας προερχόταν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου η εργατική τάξη υπερασπίστηκε τη χώρα της. Μετά λοιπόν ζητούσαν να βελτιωθεί η κατάσταση στη χώρα την οποία έσωσαν. Υπήρξε κάτι σαν “αναδιανομή” των συνθηκών της υγείας. Μάλλον υπάρχει κόσμος που έχει ξεχάσει πόσο άσχημα μπορούν να γίνουν τα πράγματα και θέλουν να γυρίσουν στην εποχή που “η Βρετανία ήταν Βρετανία και κυρίευε τις θάλασσες”. Είναι παράλογο. Έτσι λοιπόν, είναι εύκολο να βρεις σφάλματα στο σύστημα υγείας, αλλά ο σκοπός του παραμένει ευγενής και φροντιστικός. Όταν π.χ. βλέπεις το αμερικανικό σύστημα υγείας, καταλαβαίνεις ότι ο κόσμος κάνει επιλογή για το αν θα ζήσει ή αν θα πεθάνει, αν μπορούν δηλαδή να το υποστηρίξουν οικονομικά. Είναι τρελό και υποτίθεται πως είναι η καλύτερη χώρα του κόσμου. Δεν μου είναι δύσκολο λοιπόν να ενδιαφερθώ για το θέμα και η δουλειά μου είναι να βρω αστεία ώστε να “φωτίσω” κάποιες σκοτεινές πτυχές του».

«Υπάρχουν φορές που δεν αγγίζω κάποιο θέμα, σκέφτομαι πως “δεν είμαι ακόμα εκεί”. Όχι απαραίτητα γιατί είναι προκλητικό το θέμα από μόνο του, ίσως δεν ένιωσα εγώ ακόμα αρκετά ώριμος για αυτό. Υπάρχουν στιγμές που γράφεις κάτι και επιστρέφεις σε αυτό αργότερα. Θα μπορούσα να πω ότι καμιά φορά μου αρέσει το “ξαναζεσταμένο φαγητό” (σ.σ.: “return to lit fireworks”)».

«Υποστηρίζω από μικρός τη Λίβερπουλ. Χαίρομαι πολύ που μαθαίνω πως στην Ελλάδα υπάρχουν από παλιά οπαδοί της ομάδας και όχι απλά εξαιτίας του Κώστα Τσιμίκα. Άκου λοιπόν κάτι να “κουφαθείς”. Κάποτε έπαιξα σε έναν φιλανθρωπικό αγώνα και είχα μπροστά μου τον Τζακ Γουίλσιρ, τον οποία προσπέρασα επειδή έκανα την “ντρίπλα του Μπίρτσλι” (σ.σ.: Πίτερ Μπίρτσλι, θρύλος της Λίβερπουλ και της Νιουκάστλ). Και μάλιστα υπήρχε τηλεοπτική μετάδοση οπότε το έχω ακόμα στο τηλέφωνό μου. Ήταν απίστευτο. Δεν περίμενα ότι θα καταλήξουμε να μιλάμε για τον Μπίρτσλι και χαίρομαι πολύ!»

«Θα έρθω στην Αθήνα κάποιες μέρες πριν από την παράσταση και θα περάσω πολύ χρόνο στο να σας παρακολουθώ και να μιλάω μαζί σας. Έχετε ένα ξεχωριστό πάθος εσείς οι Έλληνες. Θα πάω σίγουρα στο σύνδεσμο της Λίβερπουλ, κάτι που κάνω συχνά όταν ταξιδεύω στο εξωτερικό με τους αντίστοιχους συνδέσμους. Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά τους πανηγυρισμούς, όταν είχατε πάρει το Euro του 2004. Δεν μπορώ καν να φανταστώ πόσο παθιασμένα πανηγυρίζετε εσείς οι Έλληνες ένα γκολ. Θα ήθελα να το δω με αφορμή ένα γκολ της ομάδας μας!» λέει με πάθος πριν ολοκληρώσουμε τη συνομιλία μας. Δεν μπορώ καν να φανταστώ πόσο θα μάς κάνει να χαμογελάσουμε στην παράστασή του, σε λίγους μήνες στην Αθήνα. Αλλά ανυπομονώ.