«Ημέρα κυρίου» και «Επαρχία»: Είδαμε τις παραστάσεις των Γιάννη Τσίρου και Μιχάλη Βιρβιδάκη στο θέατρο Σταθμός και στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων αντίστοιχα.
Σε δύο διαφορετικούς κόσμους βρέθηκα διαδοχικά την περασμένη εβδομάδα, αυτούς που έφτιαξαν δύο Έλληνες θεατρικοί συγγραφείς: ο Γιάννης Τσίρος με το έργο του «Ημέρα κυρίου» (στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη) και ο Μιχάλης Βιρβιδάκης με τη δικιά του «Επαρχία» (στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα). Και οι δύο έστησαν τους χαρακτήρες τους σε δύο κόσμους, δύο διαφορετικούς κόσμους της ελληνικής κοινωνίας, και προσπάθησαν να «διαβάσουν» συμπεριφορές, αντιλήψεις, στάσεις ζωής και συμπεριφοράς, πρότυπα, όνειρα και «ιδανικά». Ο πρώτος, ο Γιάννης Τσίρος, μας καλεί σ’ ένα σπίτι οι ένοικοι του οποίου έχουν ιδιαίτερα υψηλό εισόδημα, έχουν security και οικιακή βοηθό, αλλά μάλλον δεν πρόκειται για παραδοσιακούς μεγαλοαστούς και σίγουρα δεν πρόκειται για ευτυχισμένους. Ο δεύτερος, ο Μιχάλης Βιρβιδάκης, στήνει την ιστορία του σε μια επαρχιακή πόλη, όπου διάφορα πρόσωπα, από όλα τα στρώματα της κοινωνίας, είτε ασφυκτιούν, είτε συνθλίβονται, είτε κυριαρχούν, είτε επιλέγουν την παραβατική συμπεριφορά.
«Ημέρα κυρίου» του Γιάννη Τσίρουστο θέατρο Σταθμός
Με έναν ακόμη ελκτικό και δίσημο τίτλο, όπως στα περισσότερα έργα του, ο Γιάννης Τσίρος μας καλεί μια Κυριακή στην αυλή ενός εύπορου σπιτιού, κάπου στην Αττική. Στη σκηνή του θεάτρου Σταθμός, το ζευγάρι των ενοίκων χαλαρώνει δίπλα στην πισίνα και επιχειρεί να επικοινωνήσει. Ο σύζυγος, ο κύριος Ματθαίου (Μάξιμος Μουμούρης) είναι χαμένος στο κινητό του, η σύζυγος, η Ιούλια (Φαίη Ξυλά) αφουγκράζεται τους καβγάδες των νέων γειτόνων. Η προσπάθεια επικοινωνίας τους δυναμιτίζεται πολύ γρήγορα και οι ατάκες γίνονται γρήγορα ψυχρές και ειρωνικές, ενώ αρχίζουν να διαφαίνονται όσα αγχώνουν ή χαρακτηρίζουν την περιφρουρημένη ευζωία τους (φοβία για επιθέσεις, ανασφάλεια, αποξένωση, μελαγχολία, τέλμα…). Στο σπίτι βρίσκονται η Λένα, η οικιακή βοηθός (Αναστασία Παντούση) και ο υπεύθυνος ασφαλείας, ο Άρης (Βασίλης Αθανασόπουλος). Δύο νέοι εργαζόμενοι άνθρωποι που επίσης εικονοποιούν δύο διαφορετικές κοινωνικές κατηγορίες. Ο σεκιουριτάς υποπτεύεται τους ξένους για μια επίθεση που έγινε στο σπίτι («μ’ όλους αυτούς που μαζευτήκανε στη χώρα», λέει, παραπέμποντας στην εύκολη στοχοποίηση όσων δεν έχουν την ελληνική ιθαγένεια), η δε οικιακή βοηθός είναι σκληρή, απόλυτη, απρόσιτη και είναι φανερό ότι έχει έναν βαθύ θυμό που είναι έτοιμος να εκτονωθεί ανά πάσα στιγμή, ενώ σιγά σιγά γίνεται φανερό ότι κάτι κρύβει. Η Ιουλία είναι ο μόνος άνθρωπος με ρωγμές, με ευαισθησίες, με αναζητήσεις, («ό,τι χάνουμε σε ηθική μας επιστρέφει πίσω σε αλαζονεία») και μ’ ένα μεγάλο τραύμα που χάσκει.
Αυτό είναι το σύμπαν στο έργο του Γιάννη Τσίρου: ένα έργο που έχει ρυθμό, έχει σασπένς, χιούμορ, έκπληξη και τέσσερις διακριτούς χαρακτήρες που εκφράζουν –υπαινικτικά και χωρίς ίχνος διδακτισμού– αντιλήψεις και στάσεις ζωής, οι οποίες είναι ορατές ή κυρίαρχες γύρω μας. Δημιουργεί δηλαδή μια μικροκοινωνία, που παραπέμπει ευθέως στη μεγάλη εικόνα. Είναι ένα πλήρες έργο, παρότι θα μπορούσε να πει κανείς ότι ακολουθεί το πλαίσιο που αγαπά ο Γιάννης Τσίρος στα έργα του. Ο Μάνος Καρατζογιάννης είχε αυτό το έργο ως αρχικό και βασικό υλικό και επέλεξε τέσσερις ηθοποιούς που λειτούργησαν πολύ καλά μεταξύ τους στη σκηνή, αλλά και αποτύπωσαν εύστοχα τους χαρακτήρες που κλήθηκαν να υποδυθούν. Σε πολύ καλή στιγμή και ο Μάξιμος Μουμούρης και η Φαίη Ξυλά, ενώ ενδιαφέρουσες ήταν οι ερμηνείες των δύο νεότερων ηθοποιών (Αναστασία Παντούση, στην πρώτη της θεατρική εμφάνιση, και Βασίλης Αθανασόπουλος).
«Επαρχία» του Μιχάλη Βιρβιδάκη στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων
Πολυπρόσωπο το έργο του Μιχάλη Βιρβιδάκη με πολλά άτομα –ευυπόληπτα ή μη– να κινούνται –στο προσκήνιο ή στο παρασκήνιο– σε μια επαρχιακή πόλη (παρότι δεν θεωρώ ότι οι χαρακτήρες του απαντώνται μόνο σε επαρχιακές πόλεις). Τρεις νέοι (Δημήτρης Αποστολόπουλος - ο «αντισυστημικός» αρχηγός, Απόστολος Καμιτσάκης, Τάσος Λέκκας) που αποφασίζουν να κάνουν το μεγάλο κόλπο και να ληστέψουν μια τράπεζα, ένας αστυνομικός (Ορέστης Τζιόβας) που κάνει τις λαμογιές του με στόχο να πιάσει την καλή, μια νεαρή γυναίκα (Γρηγορία Μεθενίτη) που ξεκίνησε να την εκδίδει η οικογένειά της από τα 14 και πλέον είναι ο μόνος δρόμος που ξέρει να βαδίζει, μια άλλη (Δήμητρα Βήττα) που αναζητεί κυνικά τον ιδανικό γάμο, ένας τοπικός βουλευτής (Νίκος Αρβανίτης) με δύο μέτρα και δύο σταθμά στη στάση ζωής του (δημόσια και ιδιωτική) – το κακό πρόσωπο του δημόσιου βίου και της εξουσίας. Γραμμένο σε σπονδυλωτές σκηνές (ποτέ δεν συναντιούνται όλοι οι χαρακτήρες επί σκηνής), ο Μιχάλης Βιρβδιάκης κάνει το αντίθετο από τον Γιάννη Τσίρο: απομονώνει τους χαρακτήρες μιας κοινωνίας, δεν περιγράφει την κοινωνία μέσω των χαρακτήρων. Και στέκεται μόνο στους αρνητικούς χαρακτήρες, σ’ εκείνους που φέρουν παθογένειες, σ’ εκείνους που δημιουργούν, εντέλει, τη μεγάλη παθογένεια –το τέλμα, τον ξερολισμό, τον λαϊκισμό, την ημιμάθεια, την καθήλωση: «Εγώ δεν θέλω τα χρήματα. Τον κίνδυνο θέλω», «Σεβασμός στον άνθρωπο», «Σήμερον ο απατεώνας είναι η εμπροσθοφυλακή του έθνους». Γι’ αυτό και είναι εξ αρχής διακριτές οι συμπεριφορές τους και οι αντιλήψεις τους, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν εκπλήξεις ή ανατροπές. Μόνες εξαιρέσεις ο Ίγκι (Τάσος Λέκκας) και η Όλα (Γρηγορία Μεθενίτη), που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν κάτι θετικό, κάτι γήινο, κάτι ευαίσθητο, κάτι που θα μπορούσε να τους πάει και αλλού. Ο σκηνοθέτης Γιώργος Σκεύας, που υπογράφει και τα σκηνικά και τα κοστούμια, όπως κάνει στις τελευταίες σκηνοθεσίες του, επιλέγει να προσεγγίσει αυτή τη σπονδυλωτή μορφή του έργου μ’ έναν τρόπο σχεδόν κινηματογραφικό. Σαν ταινίες μικρού μήκους, διαδοχικές, στήνει την παράσταση, σ’ ένα σκηνικό περιβάλλον γυμνό –παραπέμποντας στη συναισθηματική τους γύμνια-, με μόνα στοιχεία τη μηχανή του Ίγκι και τα κατεβασμένα ρολά, τα φορτωμένα με γκράφιτι. Επιλογή που έδωσε έναν άλλο ρυθμό στην παράσταση και ίσως επιμήκυνε τη διάρκεια ενός ήδη μεγάλου έργου.
Ο Τάσος Λέκκας δημιούργησε το πιο συμπαθητικό ρεμάλι, η Γρηγορία Μεθενίτη είχε αρχοντιά μέσα στον βούρκο της, ο Ορέστης Τζιόβας και ο Νίκος Αρβανίτης ερμήνευσαν καίρια τους χαρακτήρες που υποδύθηκαν, ενώ αξιοπρεπώς κινήθηκαν και οι Δημήτρης Αποστολόπουλος, Απόστολος Καμιτσάκης και Δήμητρα Βήττα.
Δύο σύγχρονα νεοελληνικά θεατρικά κείμενα. Δύο προσπάθειες ανάγνωσης της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας.
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για τις παραστάσεις στο City Guide της Athens Voice:
για την «Ημέρα κυρίου» στο θέατρο Σταθμός ΕΔΩ
για την «Επαρχία» στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων ΕΔΩ
Μια συζήτηση για το έργο «Ολική Άμεση Συλλογική Επικείμενη Επίγεια Σωτηρία», τις υπαρξιακές και κοινωνικές αφετηρίες που τροφοδοτούν το καλλιτεχνικό του όραμα, το θέατρο και την κοινωνία
Εκατό χιλιάδες ευρώ τώρα ή ένα εκατομμύριο σε δέκα χρόνια; Εσύ τι θα επέλεγες; Πόσο κοστίζουν οι αρχές μας; Μπορεί μια απλή ερώτηση να διαλύσει μια σχέση;
Το αλληγορικό παραμύθι του βραβευμένου Γιάννη Ξανθούλη είναι ένας ύμνος για την αγάπη, την ισότητα, την ελευθερία, τη διαφορετικότητα και τον σεβασμό στο περιβάλλον.
13°
