Ένα στυγερό έγκλημα κατά των Εβραίων που μετά από χρόνια αποδείχτηκε πως δεν το διέπραξαν οι Γερμανοί, αλλά οι καθολικοί Πολωνοί, γείτονες των Εβραίων, πραγματεύεται «Η τάξη μας» του Tadeusz Slobodzianek. Ο Γιάννης Καλαβριανός, σκηνοθέτης της παράστασης, μας διηγείται την ιστορία από την αρχή.
«Μπορεί ο καθένας να λέει την Ιστορία όπως τον βολεύει;
Η Πολωνία υπήρξε για αιώνες εστία της μεγαλύτερης και της πλέον σημαντικής εβραϊκής κοινότητας στον κόσμο, καθώς υπήρχε θρησκευτική ανοχή και κοινωνική αυτονομία. Ήδη από το 1205 που ιδρύθηκε το Βασίλειο της Πολωνίας, μέχρι και το 1569, οπότε συστάθηκε η πολωνο-λιθουανική κοινοπολιτεία, η Πολωνία, γνωστή ως ο “Παράδεισος για τους Εβραίους”, αποτέλεσε καταφύγιο διωγμένων και εξορισμένων ευρωπαϊκών εβραϊκών κοινοτήτων (περίπου τα ¾ των Εβραίων όλου του κόσμου ζούσε στην Πολωνία τον 16ο αι.)
Η πόλη του Γεντβάμπνε ιδρύθηκε το 1736, σε μια κοιλάδα που σχηματίζεται από τη συμβολή δύο ποταμών, παρόλο που ως οικισμός υπήρχε ήδη για τουλάχιστον τριακόσια χρόνια. Σύμφωνα με την απογραφή του 1931, ο πληθυσμός της πόλης έφτανε τους 2.167 κατοίκους, εκ των οποίων πάνω από το 60% δήλωναν Εβραίοι.
1939: Η Γερμανία εισβάλλει στην Πολωνία και ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος ξεκινά.
10 Ιουλίου 1941: Όλοι οι Εβραίοι κάτοικοι του Γιεντβάμπνε συγκεντρώνονται με τη βία στην κεντρική πλατεία της πόλης. Έπειτα οδηγούνται σε ένα στάβλο και εκεί δολοφονούνται. Ο στάβλος πυρπολείται. Η επίσημη αφήγηση της ιστορίας αποδίδει το έγκλημα στους Γερμανούς κατακτητές.
Ένα μνημείο ανεγείρεται στην πόλη για να το θυμίζει.Η μνήμη, οι συμβολισμοί της και η δημιουργία μέσω αυτών ενός συλλογικού, εθνικού μαρτυρολογίου υπήρξαν πρωτεύοντα και απαραίτητα εργαλεία για την κατανόησή της ευρωπαϊκής κοινωνίας και ειδικότερα της ιδιάζουσας πολωνικής μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 60 σχεδόν χρόνια μετά, η συλλογική μνήμη και η το αποτύπωμα των γεγονότων ανατράπηκαν.
1997: Η κινηματογραφίστρια Agnieszka Arnold γίνεται η πρώτη καλλιτέχνιδα που προσεγγίζει την ιστορία της σφαγής των Εβραίων του Γιεντβάμπνε, όταν γυρίζει το ντοκιμαντέρ με τίτλο “Γείτονες”.
2000: Ο ιστορικός Jan Tomasz Gross γράφει το βιβλίο “Γείτονες”, επηρεασμένος από το ντοκιμαντέρ της Arnold.
2008: Ο θεατρικός συγγραφέας Tadeusz Slobodzianek βασίζεται στο βιβλίο του Gross και γράφει το θεατρικό έργο “Η τάξη μας”, που σημειώνει παγκόσμια επιτυχία.
Το ντοκιμαντέρ της Άρνολντ και το βιβλίο του Γιαν Τόμας Γκρος, σοκάρουν την κοινή γνώμη της Πολωνίας όσο τίποτε κατά τον προηγούμενο μισό αιώνα. Γιατί; Διότι ο Γκρος έδειξε βάσει ντοκουμέντων ότι το έγκλημα κατά των Εβραίων δεν έγινε από τους Γερμανούς, αλλά από τους καθολικούς Πολωνούς και ότι δεν διαπράχθηκε πίσω από αγκαθωτά σύρματα σε κάποιο στρατόπεδο εξόντωσης ή κάποια φυλακή, αλλά σε μια μικρή, συνηθισμένη κωμόπολη, όπου όλοι γνωρίζονταν μεταξύ τους, συναντιούνταν καθημερινά και ζούσαν μαζί για αιώνες.
Το Γιεντβάμπνε είναι το νέο είδος ολοκαυτώματος: η δολοφονία γείτονα από γείτονα.Η δολοφονία ανθρώπου από άνθρωπο παραμένει πάντα εκτός του όποιου λογικού συστήματος αξιών. Το γεγονός πως θύτες και θύματα γνωρίζοντας και ζούσαν μαζί, την κάνει ακόμη πιο σκληρή και ακατανόητη.
Η “Τάξη μας” είναι ένα από τα πιο καλογραμμένα σύγχρονα ευρωπαϊκά έργα, έχει βραβευθεί με το Μεγάλο Λογοτεχνικό Βραβείο της Πολωνίας και κάνει μεγάλη καριέρα στα ευρωπαϊκά θέατρα. Ο συγγραφέας προχωρά στην ανασύσταση της ιστορίας, μέσα από τη δράση 10 συμμαθητών.
Το σχολείο είναι ο κατεξοχήν χώρος διακίνησης των ιδεών και οργάνωσης του μετέπειτα συστήματος αξιών του ανθρώπου. Η ερμηνεία των γεγονότων μέσα από τα μάτια παλιών συμμαθητών βαθαίνει την εμπειρία και απογυμνώνει ακόμη περισσότερο το παράλογο της δολοφονίας.
Είναι πάντα πολύ δύσκολο να παραδεχτείς πως ο δικός σου άνθρωπος έχει κάνει το κακό. Άλλωστε όλη η λογική της δημιουργίας των ομάδων βασίζεται στο κλασικό δίπολο των καλών δικών μας και των κακών άλλων.
Σε ακραίες συνθήκες ζωής, όπως τον πόλεμο, όπου η λογική καταλύεται, όλοι μπορούμε να αντιδράσουμε ανεξέλεγκτα. Μετά από κάθε τέτοια συνθήκη, δεν υπάρχουν νικητές και χαμένοι. Αυτό μας λέει το έργο. Οι δολοφόνοι δεν έζησαν όμορφες και ήσυχες ζωές, αλλά τυραννήθηκαν για πάντα από τις ενοχές τους. Το μεγάλο στοίχημα είναι να είμαστε πιο γρήγοροι από τον κακό μας εαυτό και να τον υποτάσσουμε.
Στην παράσταση παίρνουν μέρος 10 ηθοποιοί. Δεν υπάρχουν πρώτοι και δεύτεροι ρόλοι, όλοι μαζί μπαίνουν στη σκηνή, όλοι μαζί λένε την ιστορία, ζωντανεύουν τα περιστατικά, αλληλοσυμπληρώνονται και αποχωρούν πάλι όλοι μαζί στο τέλος της. Δεν είναι μια παράσταση για σολίστες, αλλά για ορχήστρα. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη δήλωση που μπορώ να καταθέσω αυτή τη στιγμή. Πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να νικήσουμε τον κακό μας εαυτό».
INFO: 17 & 18.6 / Πειραιώς 260 Η. Εισιτήρια από €5. Εκπτώσεις για φοιτητές, καλλιτέχνες, παιδιά, άνω των 65, μικρά και μεγάλα γκρουπ. Περισσότερες πληροφορίες στο: tickets.greekfestival.gr/more-info. Online αγορά εισιτηρίων στο www.greekfestival.gr μέσω πιστωτικής κάρτας και στο viva.gr. Όχι κρατήσεις. Τηλεφωνική αγορά εισιτηρίων:Γίνεται με χρέωση πιστωτικής κάρτας.Τηλεφωνικό Κέντρο: 2103272000.
Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου: Δευτ.-Πέμ. 9.00-19.00, Παρ.- Σάβ. 9.00-21.00 (Σε ημέρες παραστάσεων, μία ώρα πριν από την προβλεπόμενη έναρξή τους, τα Εκδοτήρια των συγκεκριμένων θεάτρων εξυπηρετούν μόνο την παράσταση της ημέρας).
Λοιποί χώροι
Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων και ανοίγουν δύο ώρες πριν την ώρα έναρξης των παραστάσεων.
Εξυπηρετούν μόνο την παράσταση της ημέρας.
Εισιτήρια μπορείτε να προμηθευτείτε και από τα καταστήματα Public, Reload και Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης.
Τι μας είπε για τα ιστορικά γεγονότα και τη σχέση τους με το σήμερα, τους ακίνητους ταξιδιώτες και την παράσταση «Ματαρόα στον ορίζοντα» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ
12°
