Αντώνης Φωνιαδάκης: Το Unseen είναι εσωτερικό, το Boléro εκρηκτικό

O Αντώνης Φωνιαδάκης ανεβάζει στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση ένα δίπτυχο σε μουσική του Μορίς Ραβέλ. Πρόκειται για μια παραγωγή του Ολύμπια- Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου «Μαρία Κάλλας», η οποία μεταφέρθηκε για τεχνικούς λόγους. Το πρώτο μέρος, το «Unseen», βασίζεται σε μουσική για πιάνο του συνθέτη, ενώ το δεύτερο, το εμβληματικό «boléro», ο χορογράφος επιλέγει να το ανεβάσει χρησιμοποιώντας τραμπολίνο επί σκηνής. 

Αντώνης Φωνιαδάκης: Συνέντευξη με αφορμή το έργο του «Unseen-boléro» 

— Γιατί αποφασίσατε να κάνετε ένα δίπτυχο αφιέρωμα στον Ραβέλ; Βλέποντας κάποια στιγμιότυπα από τις πρόβες, διακρίνω μια διαφορά στη δυναμική της μουσικής ανάμεσα στο Unseen και το boléro. Το πρώτο είναι πιο ατμοσφαιρικό και σκοτεινό θα λέγαμε και το δεύτερο, ένα εμβληματικό κομμάτι, είναι πολύ δυναμικό. Γιατί επιλέξατε τόσο διαφορετικές μεταξύ τους δυναμικές;

Ναι, υπάρχει αυτή η διαφορά στη δυναμική. Από τη μια, το boléro είναι μια πομπώδης παρτιτούρα που ο ρυθμός της μάλιστα κλιμακώνεται καθώς επαναλαμβάνεται, ενώ θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει ένα εκρηκτικό στοιχείο στην όλη μελωδία. Από την άλλη, το Unseen μουσικά είναι ένα έργο το οποίο είναι βασισμένο σε συνθέσεις για πιάνο του Ραβέλ. Άρα, μιλάμε για μια ατμόσφαιρα πολύ πιο νωχελική και πολύ πιο μίνιμαλ από αυτή του boléro, έχει ένα ηχόχρωμα πιο ήρεμο και νοσταλγικό.

Διαπνέεται από μια εσωτερικότητα και μια διάθεση ενδοσκόπησης, μέσα από την οποία ο συνθέτης μάς μεταφέρει τα συναισθήματά του και κυρίως εκείνο της μοναξιάς. Η μοναξιά, όπως την αντιλαμβάνεται ο Ραβέλ και όπως την έχω βιώσει κι εγώ, αντηχεί μέσα από την παράσταση αυτή, προσκαλώντας το κοινό να νιώσει την ευαισθησία που κρύβεται πίσω από κάθε μελωδία. Αλλά παρ' όλα αυτά δεν πάει να πει ότι το έργο αυτό κάθε αυτό είναι πιο ήρεμο από το boléro γιατί οι δράσεις γενικά είναι πιο αναπάντεχες στο Unseen από ό,τι φαίνεται μουσικά. 

— Και γιατί επιλέξατε να τα βάλετε μαζί ως ένα δίπτυχο; Ξεκινάτε με το το πιο αργό και ατμοσφαιρικό πρώτο μέρος, το Unseen και ση συνέχεια έρχεται το δυναμικό boléro...

Ναι, ακριβώς. Η σειρά είναι αυτή που προαναφέρατε. Ήθελα να τα βάλω μαζί γιατί πρόκειται για μια πολύ όμορφη αντίστιξη και χορογραφικά αλλά και από άποψη μουσικού ενδιαφέροντος. Με τα δυο αυτά έργα, τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, βλέπουμε δυο αλλιώτικες γραφές του συνθέτη, που προσφέρονται η καθεμιά με το δικό της τρόπο, ώστε να έχουμε ως αποτέλεσμα μια χορογραφική δράση που αναλογεί στην εσωτερικότητα και στη δυναμική του κάθε έργου ξεχωριστά.

— Το boléro το έχετε ξανανεβάσει. Σας ενδιαφέρει γενικώς ο Ραβέλ;

Η πρώτη μου επαφή με τον Ραβέλ ήταν το boléro, που το έχω ανεβάσει άλλη μια φορά, με μια διαφορετική αντιμετώπιση. Άλλωστε, πρόκειται για ένα εμβληματικό κομμάτι και αποτελεί πάντα ένα υλικό που ελκύει το ενδιαφέρον των χορογράφων. Η δεύτερή μου επαφή με τον συνθέτη είναι αυτά τα πιανιστικά του κομμάτια στο Unseen. 

— Στο συγκεκριμένο ανέβασμα του boléro χρησιμοποιείτε τραμπολίνο επί σκηνής. Γιατί το επιλέξατε;

Γιατί είναι ένα στοιχείο που το θεωρώ πολύ προκλητικό για τη χορογραφία αλλά και για τη δράση. Το boléro ως μουσικό κομμάτι το διαπερνάει ένας κάθετος παλμός της επανάληψης. Το τραμπολίνο έχει μια μεμβράνη η οποία είναι ασταθής και πάλλεται και θεώρησα ότι αυτή η μεμβράνη που πάλλεται συνεχόμενα μπορεί να έχει μια παράλληλη επαφή με το μουσικό μοτίβο.

Τέλος, επέλεξα το τραμπολίνο και για το «αλλόκοτο» της δράσης. Θεωρώ ότι προσθέτει μια περίεργη ατμοσφαιρική ομορφιά στο σκηνικό. Οι κινήσεις των χορευτών ξεκινούν με μικρές και ελεγχόμενες εκρήξεις και εξελίσσονται δυναμικά, αποτυπώνοντας την αίσθηση της συνεχούς ανόδου και πτώσης στο τραμπολίνο ως έναν τελετουργικό κύκλο που αντικατοπτρίζει τη μουσική τελετουργία του Ραβέλ. 

— Οι χορευτές που θα δούμε στο δίπτυχο είναι άτομα με τα οποία συνεργάζεστε χρόνια;

Ναι, κατά κανόνα έγω επιλέγω τους χορευτές για τις παραστάσεις μου. Συνηθίζω να δουλεύω με ανθρώπους που έχω ξανασυνεργαστεί. Μου αρέσει να ξαναβρίσκομαι με άτομα που γνωρίζω και να δουλεύουμε σε διαφορετικά projects. Από την άλλη, δίνω πάντα ευκαιρίες και σε παιδιά που δεν γνωρίζω, ώστε να μπορέσω να εμπλουτίσω τον κύκλο μου. 

— Φοιτήσατε με υποτροφία στη σχολή του Μορίς Μπεζάρ. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία κοντά σε έναν τόσο μεγάλο δάσκαλο; Ποιες ήταν οι αρχές που διδαχτήκατε ως χορευτής και μεταδίδετε στις ομάδες σας ως χορογράφος;

Η σχολή του Μορίς Μπεζάρ υπήρξε για μένα μια πρωτόγνωρη εμπειρία καθώς ήταν και η πρώτη μου μεγάλη εμπειρία εκτός Ελλάδος. Θεωρώ πως όλες οι εμπειρίες που αποκτούμε όταν βρισκόμαστε σε εκπαιδευτικό επίπεδο μας διαμορφώνουν σημαντικά. Παρ' όλα αυτά, δεν πάει να πει ότι μας οριστικοποιούν ως καλλιτέχνες.

Ο Μορίς Μπεζάρ ήταν ένας πολύ φιλοσοφημένος άνθρωπος. Το σημαντικότερό του προσόν ήταν ότι είχε μια φοβερή διαίσθηση να μπορεί να καταλαβαίνει εξ αρχής ποιο είναι το ιδιαίτερο ταλέντο του κάθε παιδιού και να το σπρώχνει να το καλλιεργήσει ακόμη περισσότερο. Οπότε ναι, η σχολή αυτή μου έδωσε μια πολύ όμορφη δυναμική στην αρχή της καριέρας μου. Αλλά από εκεί και πέρα εξελίχθηκα πολύ. Άλλωστε, οι περιπέτειες καλλιτεχνικής αναζήτησης δεν σταματούν ποτέ. 

— Ποια είναι η έδρα σας; Η Ελλάδα ή η Γαλλία;
Η Γαλλία είναι η έδρα μου αλλά έχω πάντα και την επαφή με την Ελλάδα. Είναι για μένα ένα πολύ όμορφο δίπολο θα έλεγα, Γαλλία-Ελλάδα. Ωστόσο, ταξιδεύω πάρα πολύ ανά τον κόσμο για τις παραστάσεις και είμαι συνεχώς στον δρόμο. Όποτε θέλω να ξεκουραστώ, θα γυρίσω σίγουρα για λίγο στο Παρίσι ή κάποιες φορές εδώ στην Αθήνα. 

Η δημιουργική διαδικασία ορίζεται από μία εσωτερική ανάγκη κάθε φορά να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε σε κάθε περίπτωση, σε κάθε μοναδική συνθήκη κάτω από την οποία δουλεύουμε. 

— Έχετε συνεργαστεί με πάρα πολλούς μεγάλους χορευτές, μεγάλα ιδρύματα στο εξωτερικό κυρίως, αλλά και στην Ελλάδα. Υπάρχουν κάποιες συνεργασίες που σας έχουν σημαδεύει, που σας θέλετε να αναφέρετε που θεωρείτε ότι μπορεί να ήταν πολύ σημαντικές στη μετέπειτα πορεία σας;

Όχι, δεν θα ήθελα να αναφέρω κάποια συγκεκριμένη. Όλες είναι πολύ σημαντικές. Θεωρώ άλλωστε ότι κάθε συνεργασία είναι ένα πετραδάκι στην καριέρα ενός ανθρώπου. Οπότε δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια έναντι κάποιας άλλης. Κάποιες δουλειές μπορεί να μου προσέφεραν μεγαλύτερη προβολή και αναγνώριση. Ωστόσο, θεωρώ ότι η δημιουργική διαδικασία δεν ορίζεται από μεγέθη ή από στάτους. Ορίζεται από μία εσωτερική ανάγκη κάθε φορά να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε σε κάθε περίπτωση, σε κάθε μοναδική συνθήκη κάτω από την οποία δουλεύουμε.

— Από τη μακρά και λαμπρή καριέρα σας ως χορευτής και ως χορογράφος στη συνέχεια, θα μπορούσατε να μας πείτε ποιες είναι αυτές οι αρχές που ορίζουν έναν καλό χορευτή;

Ένας καλός χορευτής πάνω απ' όλα πρέπει να επιμένει να χορεύει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να φέρει το καλύτερο αποτέλεσμα επί σκηνής. Ωστόσο, αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι ένας καλός χορευτής δεν επαναπαύεται ούτε σε ταλέντο ούτε σε «δάφνες». Αντιθέτως είναι ένας φοβερός εργάτης, ο οποίος επαναπροσδιορίζεται κάθε φορά σχεδόν από το μηδέν.

Επίσης, ένας καλός χορευτής οριοθετείται από μια σημαντική συνεργασία ή από μια ωραία επαγγελματική συνεύρεση. Επομένως, είναι ένα συνονθύλευμα πολλών παραγόντων το τι χαρακτηρίζει κάποιον καλό χορευτή. Τα χαρακτηριστικά όμως που άμα του λείπουν θα δυσκολευτεί στην πορεία του είναι: πάθος, αυτοπεποίθηση, πειθαρχία και πολλή θέληση.