Την πρώτη μεταθανάτια έκθεση του Λουκά Σαμαρά φιλοξενεί από τις 25 Σεπτεμβρίου η γκαλερί Intermission στον Πειραιά, σε συνεργασία με την Pace Gallery, εκπρόσωπο του πρωτοποριακού καλλιτέχνη για περισσότερα από εξήντα χρόνια
Γεννημένος στην Καστοριά το 1936, ο Λουκάς Σαμαράς μετανάστευσε το 1948 μαζί με την οικογένειά του στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου δημιούργησε ένα πρωτοποριακό σύνολο έργων, που εκτείνεται από τη γλυπτική, τη φωτογραφία και τη ζωγραφική ως τα ψηφιακά μέσα και την «τέχνη που φοριέται».
Με έργα συχνά αυτοβιογραφικά, που εστιάζουν επίμονα στο ανθρώπινο σώμα και την ψυχή, η δουλειά του Σαμαρά είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθεί. Τα θέματα της «ταυτότητας», της «αυτοαπεικόνισης» και της «αυτό-εξερεύνησης», που τον απασχόλησαν από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, τον απομάκρυναν από τα ρεύματα του Αφηρημένου Εξπρεσιονισμού και της Ποπ Αρτ, που εκείνη την εποχή βρίσκονταν στο επίκεντρο των καλλιτεχνικών συζητήσεων.
Με την Pace Gallery –που εκπροσώπησε τον καλλιτέχνη για σχεδόν εξήντα χρόνια– να διοργανώνει φέτος μια σειρά από αναδρομικές εκθέσεις για να γιορτάσει την δική της 65η της επέτειο, σε συνεργασία με τον εκθεσιακό χώρο The Intermission, στις 25 Σεπτεμβρίου θα παρουσιαστεί στον Πειραιά η πρώτη μεταθανάτια έκθεση του Σαμαρά στην Ελλάδα, είκοσι χρόνια μετά την τελευταία του έκθεση στη γενέτειρά του.
Η έκθεση αυτή, με τίτλο «Lucas Samaras: Master of the Uncanny», περιλαμβάνει έργα που δημιουργήθηκαν μεταξύ των δεκαετιών 1960 και 2010, ανάμεσά τους και γλυπτά-κοσμήματα, τα οποία εκτίθενται σπάνια. Θα παρουσιαστούν χαρακτηριστικά δείγματα από τις επεξεργασμένες φωτογραφίες του, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960 και τις αρχές της δεκαετίας του 1970 –οι σειρές «Auto Polaroids» και «Photo-Transformations»– μαζί με μια επιλογή από τα έντονα χρωματικά «Mosaic Paintings», τα υφασμάτινα «Reconstructions» και έργα παστέλ σε χαρτί. Επίσης, θα εκτεθούν γλυπτά και έργα από τη σειρά «Box», καθώς και άλλα «μεταμορφωμένα» χρηστικά αντικείμενα.
Στη διάρκεια της πολυετούς καριέρας του, ο Σαμαράς διερεύνησε σε βάθος τις έννοιες της ταυτότητας, της μνήμης και της μεταμόρφωσης, χρησιμοποιώντας συχνά το ίδιο του το σώμα ως θέμα. Κεντρικό ρόλο στη διαμόρφωση του ξεχωριστού του ύφους έπαιξε και η συμμετοχή του στα «Happenings» του καθηγητή του στο Rutgers University, Άλαν Κάπροου, μια υβριδική μορφή τέχνης που συνδύαζε εγκαταστάσεις, performance και άλλα μέσα, η οποία αναδείχθηκε στο Λόουερ Ιστ Σάιντ της Νέας Υόρκης κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1950 και τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Ο Σαμαράς υιοθέτησε αυτή τη διεπιστημονική προσέγγιση για να χαράξει μια μοναδική πορεία, πράγμα που τον ανέδειξε ως μία από τις σημαντικότερες φιγούρες της avant-garde σκηνής της πόλης, στα μέσα του 20ού αιώνα.
Από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο Σαμαράς κατασκεύασε μια σειρά γλυπτών-κοσμημάτων, μερικά από τα οποία θα παρουσιαστούν και σε αυτή την έκθεση. Χρησιμοποιώντας κοτετσόσυρμα, το οποίο μορφοποιούσε, έβαφε και στη συνέχεια χύτευε σε συμπαγή χρυσό 22 καρατίων –αντιπαραβάλλοντας έτσι το ταπεινό υλικό του σύρματος με το ιστορικό βάρος του χρυσού–, ο καλλιτέχνης δημιούργησε έργα τέχνης που «φοριούνται», συνδυάζοντας διάκοσμο και αυστηρότητα, σε φόρμες που εφάπτονται με το σώμα. Οπτικά εντυπωσιακά, επιβλητικά και βαριά, τα κοσμήματα του Σαμαρά αντανακλούν τη μακροχρόνια ενασχόλησή του με την αισθητηριακή εμπειρία, τη μεταμόρφωση και τον φορτισμένο χώρο ανάμεσα στο αντικείμενο και τον θεατή του.
Μετά τον θάνατό του, τον Μάρτιο του 2024, το Ίδρυμα Dia Beacon στη Νέα Υόρκη παρουσίασε μια μεγάλης διάρκειας έκθεση αφιερωμένη στον καλλιτέχνη, η οποία άνοιξε τις πύλες της τον Σεπτέμβριο του 2024. Πρόκειται για την τελευταία έκθεση στην οποία συμμετείχε ενεργά ο ίδιος ο Σαμαράς και περιλαμβάνει τις σειρές «Cubes» και «Trapezoids» –έργα τα οποία δωρίστηκαν στη συλλογή του Dia το 2013 από τον καλλιτέχνη και παρουσιάζονται για πρώτη φορά μετά το ντεμπούτο τους στην Pace το 1994– μαζί με ένα από τα χαρακτηριστικά του δωμάτια με καθρέφτες, το «Doorway» (1966/2007). Νωρίτερα το 2025, ο «125 Newbury» (εκθεσιακός χώρος του ιδρυτή και προέδρου της Pace, Αρν Γκλίμτσερ, στη Νέα Υόρκη), παρουσίασε μια επιλογή από παστέλ, τα οποία δεν είχαν εκτεθεί ξανά. Τα έργα, που δημιούργησε ο Σαμαράς μέσα στη δεκαετία του 1960, εκτέθηκαν σε διάλογο με μια σειρά από παραστατικά χάλκινα γλυπτά των αρχών της δεκαετίας του 1980.
Ο εκθεσιακός χώρος σύγχρονης τέχνης The Intermission, που ίδρυσε τον Σεπτέμβριο του 2019 η Άρτεμις Μπαλτογιάννη στον Πειραιά, δεν εκπροσωπεί καλλιτέχνες, αλλά στηρίζει την υλοποίηση νέων παραγωγών έργων τέχνης μέσα από δυναμικές και δημιουργικές συνεργασίες. Αυτό το νέο μοντέλο επιτρέπει έναν ευέλικτο και αντισυμβατικό προγραμματισμό, που ανταποκρίνεται στις διαρκώς εναλλασσόμενες ανάγκες της καλλιτεχνικής κοινότητας. Οι εκθέσεις διεθνών γκαλερί που φιλοξενεί προσφέρουν μια προσωρινή παύση (intermission) από το κανονικό τους πρόγραμμα και παρουσιάζουν αναγνωρισμένους, καθιερωμένους αλλά και νέους καλλιτέχνες.
Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης έκθεσης με έργα του Ζαν-Μισέλ Μπασκιά στην Ελλάδα –σε συνεργασία με την παρισινή Galerie Enrico Navarra– η Intermission ενώνει τις δυνάμεις της για πρώτη φορά με την Pace Gallery, μία από τις κορυφαίες διεθνείς γκαλερί τέχνης, που εκπροσωπεί μερικούς από τους πλέον επιδραστικούς καλλιτέχνες του 20ού και του 21ου αιώνα, όπως τους Ζαν Ντιμπιφέ, Σαμ Γκίλιαμ, Ρόμπερτ Ιντιάνα, Ρόμπερτ Έργουιν, Ρόμπερτ Μάνγκολντ, Άγκνες Μάρτιν, Λουίζ Νίβελσον, Κένεθ Νόλαντ, Κλάες Όλντενμπουργκ, Τζόελ Σαπίρο, Αντόνι Τάπιες και Τζέιμς Τάρελ. Αυτή η αναδρομικού χαρακτήρα έκθεση του Ελληνοαμερικανού καλλιτέχνη συγκεντρώνει γλυπτά, φωτογραφικά και ζωγραφικά έργα, καθώς και μετέπειτα πειραματισμούς του Λουκά Σαμαρά με νέα μέσα –όπως, για παράδειγμα, η σειρά «Photofictions» (2003)–, που καλύπτουν το ευρύ και πολυμορφικό του έργο.
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
14°
