Απόλλωνας Γλύκας & Ηλίας Σιψάς: «Μας ενδιαφέρει η τέχνη του αναπάντεχου»

Η γνωριμία τους κρατά κιόλας μια εικοσαετία, από το φροντιστήριο σχεδίου ζωγραφικής του Κολιζέρα. Τα βήματά τους, όμως, διασταυρώθηκαν και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, ενώ ο Ηλίας Σιψάς φοιτούσε στο εργαστήρι του Γιώργου Λάππα και ο Απόλλωνας Γλύκας στου Δημήτρη Σακελλίωνα.

«Και τα δυο αυτά εργαστήρια υπήρξαν πολύ ανοιχτά ως προς τον τρόπο έκφρασης και διαχείρισης υλικών και μέσων και η προσέγγισή τους προς το έργο τέχνης ήταν διαφωτιστική για τον καθένα μας αλλά και για την επαφή που διατηρήσαμε. Αυτό υπήρξε σημαντικό γιατί ενώ προερχόμαστε από αντίστροφες σπουδές, ο Ηλίας από τη γλυπτική και εγώ από τη φωτογραφία, στην παλέτα μας αυτό το δίπολο επικρατεί σταθερά», αναφέρει ο Απόλλωνας.

Οι πρακτικές του σκοτεινού θαλάμου για την φωτογραφία και η σχέση της επιφάνειας με έναν γλυπτικό χώρο έγιναν σημείο αναφοράς στις συζητήσεις τους, καλλιεργώντας ένα κοινό έδαφος στους πειραματισμούς τους. «Ενώ δεν δουλεύουμε κοινά έργα, αλλά αρκετές φορές κοινά πρότζεκτ, υπάρχει μια άνεση να κατανοούμε τις συνθήκες και τα ζητήματα που ο καθένας αντιμετωπίζει στη δημιουργία του και ίσως αυτό να έχει να κάνει με το πώς συνομιλούν και μπαίνουν σε τροχιά», σημειώνουν. Διόλου τυχαία, λοιπόν, η εικαστική «Συζυγία» τους που εκφράζεται αυτή την περίοδο (έως και τις 7 Ιανουαρίου 2024) σε μια αξιοπρόσεκτη έκθεση στο πάντα δραστήριο ΜΟΜus- Μουσείο Άλεξ Μυλωνά στο Θησείο.

Από τους πιο ενδιαφέροντες καλλιτέχνες της γενιάς τους, οι Γλύκας και Σιψάς μέσα από τις συνθέσεις τους «προτάσσουν μια πρωτότυπη αντίληψη θέασης, μετάπλασης και ερμηνείας της πραγματικότητας και της ανθρώπινης κατάστασης, εγείροντας ζητήματα υπαρξιακής και οντολογικής τάξεως», επισημαίνει εύστοχα ο επιμελητής της έκθεσης και προϊστάμενος στο Τμήμα Σύγχρονης Γλυπτικής του μουσείου, Γιάννης Μπόλης.

Φωτογραφίες απλές, τυχαίες και ανώνυμες, από αυτές που θα έβγαζε ο καθένας μας καταγράφοντας την καθημερινότητά του χωρίς καλλιτεχνικές αξιώσεις και προθέσεις, γίνονται ο άξονας της δουλειάς τους. Εικόνες που όμως «υπαινίσσονται και εμπεριέχουν πολύ περισσότερες και βαθύτερες νοηματικές αποχρώσεις απ’ όσες εμφανίζονται επάνω στο τυπωμένο χαρτί – νοηματικές αποχρώσεις για κοινωνικές συμβάσεις και συμπεριφορές, για έμφυλες ταυτότητες, για παγιωμένους ρόλους και στερεότυπα».

Καθένας τους, ωστόσο, προσεγγίζει και αξιοποιεί αυτό το υλικό με την δική του ιδιαίτερη οπτική. Τις μεγεθύνουν, τις επεξεργάζονται και τις τεμαχίζουν, εστιάζουν σε κάποιο συγκεκριμένο τμήμα τους και παρεμβαίνουν στην επιφάνειά τους, τις απογυμνώνουν από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον ή το ιστορικό τους συγκείμενο, τις ενσωματώνουν σε γλυπτικές κατασκευές που δομούνται με ποικίλα υλικά (μέταλλα, πηλό, γύψο, πέτρες, γυαλί, ξύλο, πλαστικό) διαμορφώνοντας μια νέα συνθήκη όπου το ενδόμυχο συνδιαλέγεται με το φανερό, το ατομικό με το συλλογικό, το ιδιωτικό με το δημόσιο.

Η νέα τους συνάντηση έρχεται σε συνέχεια της έκθεσης «SYZYGY Spatial cuts and Merging Objects» που πραγματοποίησαν στην Γκαλερί Nykyaika στην Φινλανδία το 2021, μετά από κάλεσμα του Sebastian Boulter και σε επιμέλεια του ίδιου και της Ζωής Κάλφα. Τότε, βέβαια, παρουσίασαν ένα μικρότερο σύνολο έργων, αρκετά από τα οποία υπάρχουν και στην τωρινή έκθεση. «Υπήρξε σημαντική συνεργασία για τον διάλογο που μπορούν να αρθρώσουν τόσο για μας όσο και για τον χώρο της Nykyaika, μιας και είναι μια περισσότερο φωτογραφική γκαλερί και δεν είναι συνηθισμένοι σε τέτοιου είδους συμπράξεις» αναφέρουν. Με την παρότρυνση του Γιάννη Μπόλη και την έγκριση από την Photobienalle Θεσσαλονίκης, είχαν τον χρόνο και την δυνατότητα να εξελίξουν περεταίρω αυτή την πρόταση.

Ο Απόλλωνας Γλύκας και ο Ηλίας Σιψάς για την έκθεση «Συζυγία. Στέρεο φως & άχρονη κίνηση»

Μιλήστε μας για την πρακτική σας να οικειοποιείστε τυχαίες, ανώνυμες φωτογραφίες. Από πού τις αντλείτε; Με ποιο σκεπτικό τις επιλέγετε και ποιος ο στόχος των παρεμβάσεών σας σ’ αυτές; Ποια είναι τα θέματα που θέλετε να αναδείξετε, η νέα συνθήκη που επιδιώκετε να δημιουργήσετε;

Εδώ ο τρόπος που συμβαίνει είναι διαφορετικός για τον καθένα, οι πρακτικές μας σε ένα γενικό σύνολο μπορεί να έχουν κοινή αφετηρία, αλλά η παλέτα διαφοροποιείται τόσο ως προς το υλικό αλλά κυρίως ως προς την διαχείριση του.

ΑΓ: Οι φωτογραφίες, στη δική μου περίπτωση, προέρχονται συνήθως από προσωπικό αρχείο, πλην λίγων εξαιρέσεων. Η χρήση τους διαμορφώνεται παράλληλα με την ένταξή τους στον χώρο, έτσι που ο διάλογός τους να είναι μοιρασμένος με κάποιο τρόπο ώστε να συγκρατεί αρχικές ταυτότητες αλλά να δημιουργεί νέα σύνολα. Με αυτόν τον τρόπο το ένα υλικό βρίσκει το άλλο και πολλές φορές μπορεί να έχει ξεκινήσει από κάτι που είναι μόνο η αφορμή, άσχετα αν θα παίζει κάποιον ρόλο μετά.

ΗΣ: Οι εικόνες που χρησιμοποιώ προέρχονται κυρίως από εκποιημένα προσωπικά-οικογενειακά αρχεία αγνώστων. Ασπρόμαυρα αρνητικά φιλμ, στην πλειονότητα τους πορτρέτα, τα οποία επεξεργάζομαι ανεξάρτητα, χωρίς να επιδιώκω να διατηρήσω οποιαδήποτε αρχειακή συνέπεια. Τις παρεμβάσεις μου πάνω σε αυτά τις θεωρώ παραβιάσεις του φωτογραφικού χώρου, οι οποίες στόχο έχουν να αποδεσμεύσουν την εικόνα από τα πρόσωπα και τις εκφράσεις που αποτυπώνουν και να οδηγήσουν το βλέμμα απέναντι σε μια νέα, αλλόκοτη αλλά ταυτόχρονα οικεία συνθήκη.

Ωστόσο και για τους δύο μας ισχύει το ότι η ισορροπία της επιλογής ενός στόχου με το αποτέλεσμα πρέπει να είναι πάντα ανοιχτή, μιας και είναι φυσικό στο εικαστικό έργο να υπάρχει η συνομιλία δημιουργού και έργου, είναι αναπόφευκτο κομμάτι της.

Τα πρόσωπα των εικόνων συχνά απαλείφονται με έναν τρόπο στα έργα σας. Γιατί; Τι δηλώνει αυτή η χειρονομία;

Αυτό ισχύει, απαλείφονται με διάφορους τρόπους, αφαιρούνται, αλληλοκαλύπτονται, ελαττώνονται, υποεκθέτονται. Οι χειρονομίες αυτές ενώ αφαιρούν προσωπικά γνωρίσματα, τις καθιστούν περισσότερο αντικειμενικές επεκτείνοντας μια οικεία συνθήκη χωρίς ιδιωτικά χαρακτηριστικά.

Με αυτή την προσέγγιση δίνεται το πάτημα να οικειοποιηθεί κάποιος το σύνολο του έργου μέσα από αλλά χαρακτηριστικά. Τα σώματα, η σύνθεση, η πράξη, τα αντικείμενα έρχονται με την σειρά τους να διεκδικήσουν όλα αυτά που μπορεί να φέρει ένα πρόσωπο, μεταφέροντας το βλέμμα του θεατή πέρα από τον χώρο του πορτρέτου στην ευρύτητα του τοπίου.

Τι σημασία έχουν ο χρόνος και το φως στη δουλειά σας; Γιατί σας ιντριγκάρουν;

Ο χρόνος και το φως είναι θεμελιακές αξίες της φωτογραφίας, το ίδιο το φωτογραφικό μέσο ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά ενός φακού, μέσα σε ένα χημικό σκάφος, προς μια χρονική κατάκτηση. Ένα διαδοχικό σύστημα στεγανών που καταφέρνει να στερεοποιήσει μια στιγμή και να τη διευρύνει χρονικά, από το δισδιάστατο της επιφάνειας στο αδιάστατο της μνήμης.

Στην γλυπτική, η ύπαρξη φυσικής κλίμακας, το στοιχείο της παρουσίας και της κίνησης, αφορούν περισσότερο έναν χρόνο και χώρο του παρόντος. Καθιστούν μια συνθήκη πιο απτή και άμεση, τόσο για τον δημιουργό όσο και για τον θεατή. Τα ίδια τα υλικά και η διαχείρισή τους φέρουν τον χρόνο μέσα τους, καθώς και την ανταπόκρισή τους στο φως.

Η φθορά, ο ρυθμός, η αντανάκλαση, η διαφάνεια, είναι ζητήματα που κάλλιστα μπορούν να αποτυπωθούν σε μια φωτογραφική εικόνα μέσα από την γλυπτική πράξη, όμως οι παράμετροι διαφοροποιούνται αισθητηριακά και όλα συμπυκνώνονται σε ένα διευρυμένο παρόν, σε ένα νέο αλληλένδετο συμβάν μέσα στο οποίο φωτογραφική επιφάνεια και γλυπτικός χώρος ορίζουν κάτι σαν το άχρονο σώμα μιας τυφλής μνήμης.

Ποια είναι η τέχνη που σας ενδιαφέρει;

Μας ενδιαφέρει πολύ η τέχνη του αυτοσχεδιασμού. Η τέχνη του αναπάντεχου και του συναρπαστικού. Μας ενδιαφέρει η τέχνη που αναπνέει, η τέχνη που αυτονομείται. Η τέχνη που πηγάζει από το χάος των επιλογών και των συμπτώσεων. Η τέχνη που προκύπτει από την παλέτα και τη σύνθεση και που παραμένει αδέσμευτη από τάσεις. Μας ενδιαφέρει η τέχνη που εκπέμπει εσωτερικότητα μα που, ακόμα και στην πιο αλλόκοτη ή ακατάληπτη μορφή της, μπορεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να παραμένει ακραία επικοινωνιακή.

INFO:
Συζυγία. Στέρεο φως & άχρονη κίνηση
MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά, πλατεία Αγίων Ασωμάτων 5, Θησείο, 210 3215717
Μέχρι 7/1/2024