Βάλλυ Νομίδου: Συνέντευξη με την εικαστικό για την έκθεση «Μικρές Χειρονομίες» που φιλοξενείται στην γκαλερί Λόλα Νικολάου στη Θεσσαλονίκη.
Αφορμή για τη συνάντησή μας είναι η έκθεσή της στη Θεσσαλονίκη, με τίτλο «Μικρές χειρονομίες». Όπως παρατηρεί η Ελισάβετ Πλέσσα, «η Βάλλυ Νομίδου δεν αγαπά τα όρια και τις ονομασίες. Κινείται ελεύθερα ανάμεσα στη γλυπτική, τη χειροτεχνία και τη ζωγραφική, όμως ο κόσμος της διαθέτει τα δικά του γνωρίσματα». Απόλυτα σωστό. Την παρακολουθώ χρόνια τώρα και αδυνατώ να την κατατάξω σε κάτι συγκεκριμένο.
Όταν βλέπω τις φιγούρες της, άλλες φορές μου δείχνουν σαν κούκλες, άλλες σαν μαριονέτες, φορές πάλι τις νιώθω σαν αγάλματα ή, καλύτερα, σαν ψυχομετρικές μινιατούρες ανθρώπων, με όλες όμως τις παραπάνω μορφές και σώματα να διηγούνται κάτι κοινό: τη φθορά, τη ρωγμή, το τραύμα και την τραγωδία του πόνου, είτε ψυχικού είτε σωματικού.
Νιώθω πως η Νομίδου υπηρετεί μια πολύ συγκεκριμένη αφήγηση, πολλές φορές έπιασα τον εαυτό μου μπροστά από τα έργα της να σκέφτεται τον Νίκο Καρούζο: Τα σώματα και οι ψυχές των έργων της είναι σαν να… πάσχουν από ύπαρξη! Από πού πηγάζει το μαύρο της; Από πόσες προσωπικές εμπειρίες αντλεί, με πόση και τι είδους ποίηση, λογοτεχνία, μουσική, σινεμά και φυσικά Καλές Τέχνες συγγενεύει αισθητικά;
Βάλλυ Νομίδου
«Το μαύρο μου βοηθάει να δημιουργήσω πεδία με διαφορετική δράση, μέσα σε ήδη υπάρχοντες χώρους. Υπογραμμίζει και κάνει να γράφουν καθαρά οι μορφές που κατοικούν επάνω του. Επιπλέον προσθέτει πολλαπλούς συμβολισμούς σαν χρωματική επιλογή. Επίσης, επειδή τα μαύρα μου είναι πεδία από διαφορετικές ύλες, η υλικότητά τους αναδεικνύεται καλύτερα μέσα από το μη χρώμα. Αγαπώ πολύ τη μουσική, την ιστορία του πολιτισμού, τους Έλληνες ποιητές, φυσικά παρακολουθώ όσο μπορώ τον τομέα των Εικαστικών, από τρελή περιέργεια και για τους φοιτητές μου. Δεν είμαι σε θέση να μιλήσω για συγγένειες, όμως αγαπημένοι μου είναι ο Thomas Hauseago, η Kiki Smith, ο Anthony Gormley, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ο Παπαλουκάς, ο Καρούζος, η Έμιλυ Ντίκινσον, τα δοκίμια της Τζίνας Πολίτη».
Η έκθεση Μικρές Χειρονομίες στην γκαλερί Λόλα Νικολάου εξελίσσεται σε τρία δωμάτια. Στο πρώτο που μπαίνω, το δωμάτιο με θέα την οδό Τσιμισκή, μια φιγούρα χωρίς κεφάλι (άφυλο ον;) μοιάζει σαν κάτι να περιμένει, καθισμένη σε κάτι που δεν είναι ξεκάθαρο: ανάκλινδρο ή μήπως χειρουργικό τραπέζι; Πίσω από την πλάτη της φιγούρας, η Νομίδου έχει τοποθετήσει τα στέφανα ενός γάμου. Η στάση του σώματος και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα με οδηγεί σε συνειρμούς τύπου «μπορεί εδώ να έχουμε μια γυναίκα που περιμένει να εξεταστεί από τον γυναικολόγο της». «Μου είναι σχεδόν αδύνατον να αποκωδικοποιήσω το έργο στο ανάκλιντρο, όπως και κάθε άλλο έργο σε αυτήν την έκθεση, ακριβώς γιατί το κάθε ένα είναι και για μένα γεμάτο με πολλαπλά ζητήματα νοηματικά και αισθητικά. Έτσι κρατάω το δικαίωμα να γοητεύομαι με κάτι που είναι μυστήριο για μένα και συνεχώς μου διαφεύγει. Αλλιώς δεν θα τα έδειχνα!».
»Ο χώρος στην γκαλερί της Λόλας Νικολάου, τα 3 διαφορετικά δωμάτια, είναι το κλειδί της αφήγησης για αυτήν την ατομική. Από πάντα με ακολουθούν κυρίως δύο τάσεις στη δουλειά μου. Η μία σχετίζεται με το φυσικό μέγεθος και τις φιγούρες(;)/κούκλες(;). Η άλλη είναι η μικρή κλίμακα σε γλυπτικά αντικείμενα, κυρίως αφηρημένες φόρμες ποικίλων αφηγήσεων. Έτσι θέλησα να ξεδιπλώσω τον κόσμο μου σε 3 ενότητες, μέσα από τη δυνατότητα του χώρου. Το ένα δωμάτιο αφορά το φυσικό μέγεθος με τη φιγούρα απολίθωμα στο ανάκλιντρο-εξεταστήριο. Το δεύτερο δωμάτιο αφορά τη μετακίνηση στην κλίμακα (μικρό-μεγάλο) και δημιουργία πεδίων (ψηλά και χαμηλά). Αλλαγή σχέσης με τη φυσική σωματική εμπειρία που μέχρι τώρα δημιουργούσα ανάμεσα στον θεατή και τα ανθρώπινα υποκείμενα που φτιάχνω. Το τρίτο δωμάτιο, αφορά ένα τραπέζι, πάνω στο οποίο συμβαίνουν πολλαπλές δράσεις, σχέσεις - αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε λευκά αντικείμενα - υβρίδια. Εδώ πέρα από την αλλαγή κλίμακας, υποκείμενα είναι τα ίδια τα μικρά αντικείμενα. Γάμοι πολλών και διαφορετικών υλών και μορφών. Το τραπέζι σε υπερ- φυσική διάσταση, πεδίο δράσης μέσα στον χώρο. Και στα τρία δωμάτια η αφήγηση είναι στα λευκά και σε όλη την έκθεση υπάρχουν δύο μαύρα πεδία. Η έλλειψη χρώματος, με τη χρήση λευκό - μαύρο, μου επιτρέπουν να αναδείξω σχέσεις ανάμεσα σε παράταιρα υλικά, άλλοτε σκληρά η μαλακά, άλλοτε βαριά ή και ανάλαφρα. Τα έργα είναι δε σε μεγάλο βαθμό συν αρμολογούμενα. Δεν είναι συμπαγή. Αισθάνθηκα όταν τα έστηνα λίγο σαν θεατρώνης σε κουκλοθέατρο».
Χρόνια δουλεύει σταθερά με χαρτιά, κόλλες, χαρτόνια, ριζόχαρτα, νήματα και κλωστές, απόλυτα χειροτεχνικά και γλυπτικά. Όμως στις Μικρές Χειρονομίες, νομίζω πως κάνει μια μετάβαση, ας την πω, από τη γλυπτική στην εγκατάσταση. Εννοείται πως δεν προδίδει τη χειρογλυπτική πρακτική της, αλλά στη Λόλα Νικολάου σαν να θέλει να επεκτείνει το πεδίο της.
«Στην πραγματικότητα οι μεν φιγούρες/κούκλες, είναι προσωποποιήσεις ψυχικών καταστάσεων, που σωματοποιήθηκαν πέρα από τις λέξεις. Τα δε αντικείμενα κρύβουν πρόσωπα σε εσωτερικές μεταβάσεις, γρήγορα, αποφασιστικά βλέμματα σε διάφορες συνθήκες, σκέψεις, αισθήσεις, αναζητήσεις σε περιεχόμενα διαρκώς μετασχηματιζόμενα».
Κάποτε, θυμάμαι πως είχε δηλώσει πως αν δεν ήταν καλλιτέχνης αλλά σκέτος θεατής, δεν θα παρακολουθούσε τα εικαστικά! Αυτός ο αφορισμός δεν νομίζω πως ήταν πυροτέχνημα, οπότε της ζητώ να μου αναλύσει την αποστροφή αυτή.
«Οι Μικρές Χειρονομίες σαν επιλογή είναι μία τοποθέτηση, ως προς την διαχείριση του Μεγάλου Χρόνου και μια απάντηση στη μεγαλοστομία που ακολουθούν τα εικαστικά στη χώρα μας. Η ελαφριά γλυπτική και η αφοσίωση στις υποθέσεις του χεριού είναι σίγουρα η περιοχή μου. Η επιπολαιότητα, η αναίδεια, η χονδροειδής μεταχείριση που υφιστάμεθα μέσα στον χώρο του πολιτισμού και των εικαστικών ιδιαίτερα, με κάνει να θέλω να γυρίσω την πλάτη πολλές φορές».
Η Βάλλυ Νομίδου κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη αλλά ζει στην Αθήνα. Στη γενέθλια πόλη, όμως, ανεβαίνει τακτικά, λόγω της καθηγητικής ιδιότητας στην Καλών Τεχνών του βορρά. Της λέω πως σε αντίθεση με την εικαστική Αθήνα και τη συνεχή της κινητικότητα, στη Θεσσαλονίκη επικρατεί μια αδράνεια και μια κατατονία. Πώς το εξηγεί αυτό και πόσο θεωρεί πως η φοίτηση και η εκπαίδευση των παιδιών στις αντίστοιχες σχολές επηρεάζεται από τις αντίστοιχες καλές ή ανύπαρκτες ενέργειες που καθορίζουν τις εικαστικές σκηνές των δύο πόλεων;
«Η διδασκαλία είναι μια τρομερά δύσκολη δουλειά, τουλάχιστον μέσα στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Η Θεσσαλονίκη παρόλο ότι πληθυσμιακά είναι μια πολύ μεγάλη πόλη, έχει μια συντηρητική κοινωνική δόμηση που αναπαράγεται σαν Λερναία Ύδρα ακόμα κι εκεί που υποστηρίζεται ότι οι θεσμοί ή οι άνθρωποι είναι προοδευτικοί. Γι’ αυτό τον λόγο αρνείται να δώσει χώρο στους νέους καλλιτέχνες που έχουν κάτι να πουν, (δεν μπορεί να τους αναγνωρίσει), ενώ δίνει άπλετο χώρο σε κακές και βαρετές απομιμήσεις (επιλογές ελάχιστου ρίσκου). Οπότε θεωρώ ότι είναι ευχής έργον εάν παράγουμε κάποιο κόσμο που δικαιούται να σταθεί σε πιο ανοιχτά κέντρα-μητροπόλεις».
16°
