Σε ποια γκαλερί θέλεις να πάμε;

Στις γκαλερί που επιτέλους άνοιξαν δεν κινδυνεύεις, όπως στις πλατείες ή τις παραλίες, από τον ανεξέλεγκτο συνωστισμό. Ο κόσμος της τέχνης ήταν πάντα μετρημένα κουκιά, στοίχημα επομένως: είμαστε ασφαλείς, δεν κινδυνεύουμε! 

«Λαμβάνοντας υπόψη τους κανόνες ασφαλείας για τη δημόσια υγεία, ο μάξιμουμ αριθμός επισκεπτών που μπορεί να βλέπει την έκθεσή μας “Works on paper 1972- 2020” είναι πέντε ανά θέαση. Οι επισκέπτες παρακαλείστε να φοράτε τη μάσκα σας, προκειμένου να μη διακυβευτεί η προστασία της υγείας όλων μας. Φιλικά, Marina Eliades και Jean Bernier». Με μια λιτή ανάρτηση στα σόσιαλ, η γκαλερί της Επταχάλκου στο Θησείο είναι μια από τις πολλές ακόμα αθηναϊκές που άνοιξε μετά το lockdown.

Ο εικαστικός χώρος επανεκκινεί βυθισμένος όπως όλες οι «αγορές» στην αβεβαιότητα. Καθώς το «εμπόρευμα» που λέγεται τέχνη δεν είναι πρώτης ανάγκης όσο ένα ρούχο ή παπούτσι, η αβεβαιότητα είναι μεγαλύτερη. Γιατί όπως λέει η Γιάννα Γραμματοπούλου της «Έκφρασης», «στις εποχές της οικονομικής κρίσης η αγορά της τέχνης κατακρημνίζεται και το ίδιο συμβαίνει και στις εποχές της όποιας ευδαιμονίας, όπου απλώς επικρατεί μια κατάσταση αδιαφορίας. Κι αν παλιά όλα είχαν να κάνουν με την επιδέξιοτητα και τον κύκλο του γκαλερίστα, τώρα τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, αφού οι γκαλερί έπαψαν να είναι επιχειρήσεις one man show. Υπάρχει ένας ολόκληρος μηχανισμός οικονομικών συνεργατών και υπαλλήλων, που είναι άγνωστες οι συνθήκες της οικονομικής τους επιβίωσης, πέρα εννοείται από τους καλλιτέχνες».

Έτσι το ερώτημα για τις γκαλερί της Αθήνας είναι παρόμοιο με αυτό των υπολοίπων επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου που από τη Δευτέρα 11 Μαΐου άρχισαν σταδιακά να επαναλειτουργούν: πώς θα πάει; Όσο κι αν ακούγεται προβοκατόρικο ή σχήμα λόγου, δεν είναι καθόλου, μιας και οι γκαλερί είναι κι αυτές ένα είδος λιανικού εμπορίου, έχουν υπαλλήλους, νοίκι, φως, ρεύμα και καλλιτεχνικά «εργατικά» που πρέπει να πληρώσουν σε μια εποχή που η εξίσωση της τέχνης μοιάζει πιο δύσκολη κι από την απάντηση στο Θεώρημα του Φερμά: τι θα συμβεί με τις πωλήσεις; Άρα και κατ’ επέκταση, πόσες θα επιζήσουν; Ας μην κακομελετάμε, όμως.

Μια «παρηγορητική» διαπίστωση για το σύνολο των αθηναϊκών γκαλερί αλλά και των πελατών τους είναι αυτή: αν εξαιρέσεις τις ημέρες των εγκαινίων, όπου πάντα επικρατεί ένας συνεπής «φωτοκοσμικός συνωστισμός», οι υπόλοιπες μέρες στα χρόνια προ καραντίνας κυλούσαν ήσυχα και χωρίς ουρές στο «μικρό γαλατικό χωριό που ονομάζεται φιλότεχνη Αθήνα». Ας ξαναρχίσουμε τις βόλτες εντός τους. Και λίγο αστικός ρομαντισμός για να αισιοδοξήσουμε και εμείς οι «θαμώνες» αλλά και οι καλλιτέχνες τους, όπως είπαμε και με τον Δημήτρη Λυμπερόπουλου του «Εικαστικού Κύκλου» στην Ακαδημίας - τον πέτυχα τη στιγμή που επιτελούσε τις τελευταίες φασίνες πριν το μετακαραντινιακό όπενινγκ: «Παίρνουμε τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας και επιστρέφουμε ξανά στα μικρά “νησιά” μας αισιοδοξώντας για την “τουριστική κίνηση”. Support the gallery βόλτες, ξεκινώντας με ωραίες, ήσυχες, στοχαστικές περιπλανήσεις - περιηγήσεις»!

Το δισάκι σου στον ώμο

Τυχαίο ξεκίνημα από το Θησείο, την Bernier Eliades. Στο «Works on Paper 1972- 2020», ο επιμελητής Πάολο Κολόμπο φτιάχνει μια βεντάλια σε έργα από χαρτί, εν είδει χρονικού ομάζ, φέρνοντας κοντά δυο γενιές καλλιτεχνών με το βλέμμα στραμμένο στον κόσμο. Από το ρεαλιστικό έξω κοίταγμα του κόσμου ως την εσωτερική βουτιά-καταβύθιση, από την παθιασμένη επιθυμία ως την υπαρξιακή αμφυθυμία, από τις ιδέες και τις έννοιες στην ομφαλοσκόπηση μετά ρεμβασμού ή απόγνωσης, να ένα σύντομο ρεπεράζ σε μερικά ονόματα που μπορείτε να δείτε και που μας σύστησε Bernier Eliades όλα αυτά τα χρόνια: Ακριθάκης, Antonakos, Καβαλλιεράτος, Κουνέλης, Mariza Merz, Pettibon, Ναυρίδης, Robert Wilson, Χριστιάνα Σούλου και… καλή αρχή!

Επόμενη στάση, Θεσσαλονίκη(!) μέσω Αρματωλών και Κλεφτών 48, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλέανας Τούντα. Ανοιχτός ξανά για θέαση ο «Αστικός μυστικός κήπος» της Λίας Ναλμπαντίδου: ένας αυτοσχεδιασμός που ξεκίνησε κατά τη διάρκεια άσκοπων, πρωινών περιπλανήσεων της φωτογράφου στη γενέτειρά της. Ξεκίνησε να απεικονίζει την πόλη αντιπαραβάλλοντας τα μέρη που χάνονταν ή άλλαζαν χρήση με το αρχείο φωτογραφιών της οικογένειάς της. Η σκόνη του χρόνου αλλά και ο χρόνος πάλι! Γιατί εδώ συντελείται ένας πολύ μεγάλος περιπάτος στη μνήμη. Από τα χειμωνιάτικα χιόνια σε βγάζει κατευθείαν σε ένα μεγάλο φωτεινό καλοκαίρι, καθώς μπερδεύει επί τούτου ανθρώπους συγγενικού αίματος με τις οικείες κυκλοφοριακές αρτηρίες μιας Θεσσαλονίκης, από Άνω Πόλη, Λιμάνι, Λαδάδικα, Παραλία και εμπορικό κέντρο Φλόριντα, ως το Αεροδρόμιο Μακεδονία, παρέα με τη μαμά, τον μπαμπά, τη γιαγιά, το διάσημο μπουγατσατζίδικο «Δωδώνη» ή το πάλαι ποτέ μεγαλειώδες παγωτατζίδικο στέκι «Ωραία». Η Ναλμπαντίδου συνθέτει ένα αληθινά νοσταλγικό άλμπουμ μιας ατομικής αλλά και συλλογικής Θεσσαλονίκης - καρέ που στοιβάζαμε τα άπειρα εκτυπωμένα τους Κόντακ ινσταμάτικ σε κούτες που ξεχάστηκαν σε κάποιο υπόγειο!

Τόσο για την έκθεση της Λίας Ναλμπαντίδου στην Ιλεάνα Τούντα, όσο και για την επόμενη στάση στον Εικαστικό Κύκλο Sianti Gallery (Λεωφόρος Βασιλέως Αλεξάνδρου 2), όλα αυτά που θα δείτε μπορείτε και να τα πάρετε στο σπίτι χάρη σε δύο καλαίσθητα λευκώματα-προσεγμένες συλλεκτικές εκδόσεις που κυκλοφορούν. Ειδικά της Ναλμπαντίδου είναι επίσης ένα χειροποίητο έργο τέχνης, καθώς το μπούκλετ της είναι δεμένο-κεντημένο με πράσινες, κίτρινες και κόκκινες κλωστές Dmc.

Κόκκινες, στο χρώμα του έρωτα, όπως συμβαίνει με τον «Έρως Καλός» της Sianti Gallery. Σε επιμέλεια του Μάνου Στεφανίδη που υλοποίησε την ιδέα, 21 καταξιωμένοι καλλιτέχνες αποδίδουν εικαστικά τον έρωτα ως τέλεια ιδέα κι όχι σαν σκέτη kiss and tell εφήμερη πράξη. Ντύνοντας τα έργα με τις λέξεις τους, 21 σύγχρονοι συγγραφείς και ποιητές λεκτικοποιούν τις αντίστοιχου αριθμού εικαστικές πράξεις σε μια αμφίδρομη διαδρομή: σωματικό κάλλος, επιθυμία και διαρκής αναζήτηση ψυχικού αλλά και σαρκικού ιδεώδους, συνομολογούν μίμηση πράξεως σπουδαίας και… τελεία! Δημήτρης Αληθεινός και Θανάσης Βαλτινός, Κυριάκος Κατζουράκης και Χάρης Βλαβιανός (τα ζευγάρια σε ράντομ πλέι), Ψυχοπαίδης και Άρης Σφακιανάκης, Τηλέμαχος Χυτήρης και Γιάννης Βαλυράκης, feel free to fall in love! Η Ντόρα Λεοντοπούλου μου λέει πως από αυτό το Σάββατο ξεκινούν κατόπιν εγγραφής στην ψηφιακή πλατφόρμα της γκαλερί και αληθινές, thank God,  ξεναγήσεις περιορισμένου αριθμού ατόμων υπό την καθοδήγηση του Μάνου Στεφανίδη, σπεύσατε!

Επόμενη στάση Αστρολάβος - Δεξαμενή (Ξανθίππου 11, Κολωνάκι), με το ντουέτο Νίκου Κρυωνίδη και Λενιώς Πλατανιά. Ladies first: στο Bounderies, η Πλατανιά παίζει κυριολεκτικά χωρίς όρια, αφού με επιρροές από τον συμβολισμό και το ρομαντικό ιδεώδες μπλεντάρει τα δάση, τα λουλούδια, τα σπίτια και τους ανθρώπους με έναν ρεαλισμό, που, φωτοσκιασμένος με πινελιές στο χρώμα του γκοθ ρίμελ των ματιών της Siouxsie and the Banshees, φτιάχνει φαντασιακούς, μεταφυσικούς και ονειροεφιαλτικούς κόσμους. Σαν ο Γούλιαμ Μπλέικ να ακούει το «A Forest» των Cure και ο Ντελακρουά να στροφάρει με τις δραματικές ατμόσφαιρες της Αν Κλαρκ στο «Our Darkness». Μια αδιαμφισβήτητη νιου γουέιβ μουσικότητα μοιάζει να υπερχειλίζει μέσα από τις εικόνες της. Δίπλα της ο Νίκος Κρυωνίδης με τις «Ιχνογραφίες χορογραφίες» στον γνώριμο πάντα -πατέντα- αφηρημένο και ολότελα προσωπικό κατοχυρωμένο εξπρεσιονισμό του. Λιτές αφηγήσεις που προσομοιάζουν με γκέλες χορευτών, ανάμεικτοι τόνοι στα χρώματα και τις φόρμες, που «στάζουν» σταθερά μεταξύ τυχαίας πινελιάς ή μιας πολύ καλά μελετημένης ιστορίας. Ο Κρυωνίδης εικονοποιεί με sui generis τεθλασμένες καμπύλες τις αποχρώσες αισθήσεις ενός φθινοπωρινού σούρουπου δίπλα στη θάλασσα - ζωγραφίζει σαν περιπατητής και ιχνογραφεί σαν ποιητής ή ακροβάτης. Τι χθόνιος κατεργαράκος! Ή και πόσο ακαριαία προικίζει τους νευρώνες του ματιού, καθώς κοιτάζω τους πίνακες, με έναν υπέρτατο μουσικά λιτό ιμπρεσιονισμό και ελευθερία! Λες και απέναντί μας φυτρώνουν ξανά τα Νούφαρα του Μονέ σε εκδοχή Μπράιαν Ίνο.

Παραμένουμε στο Κολωνάκι και βολτάρουμε - stay art safe, μην ξεχνάτε!- στην «Έκφραση- Γιάννα Γραμματοπούλου» στη Βαλαωρίτου 9α. Άνοιξε με την ατομική έκθεση του Μιχάλη Μανουσάκη, «Τόποι αλμύρας σε χρόνους εσπέρας». Οι άνθρωποι του Μανουσάκη πάσχουν με έναν τρόπο καφκικό, ντοστογιεφσκικό. Μια ζωγραφική κινηματογραφική, που με φωτεινές ή σκοτεινές σεκάνς παρακολουθεί ζωές ηρώων που συγκατοικούν δίπλα σε δένδρα σε άκρες αλμυρών ή γλυκών νερών. Ακρυλικά και κάρβουνα, γεμάτα υπαινιγμούς, εσωτερικό ιδρώτα ή πόνους αθέατων ψυχικών κόσμων, που ο Μανουσάκης τους σωματοποιεί είτε σαν βλέμματα-καθρέπτες είτε σαν κορμούς που η ρίζα τους βρίσκεται στα βάθη της ανθρώπινης συνείδησης και μιας προαιώνιας φοβίας. Κάθε συνειρμός με Γκόγια και Μπέικον -προσωπική θέση- ευπρόσδεκτος.

Λίγο παρακάτω, στο 6 της οδού Ακαδημίας, ο Εικαστικός Κύκλος ΔΛ συνεχίζει κι αυτός από εκεί που το άφησε: Δημήτρης Γέρος - Ζωγραφική 1993/ 2019. Πρωταγωνιστεί το γνωστό «ανθρωπάκι», που αέναα όλα τα κοιτά από το παράθυρο του δωματίου, όλα τα του εκεί έξω στον μεγάλο ατελεύτητο κόσμο, είτε οικειοθελώς εσώκλειστο είτε σε συνθήκη εξορίας-άνωθεν επιβολής. Άλλες φορές τρέχει στους δρόμους με έξαψη, αυτό το αγαπημένο υπερεαλιστικό «μπαρμπαλέκι» του αγαπημένου ζωγράφου, στη συγκεκριμένη έκθεση, μοιάζει σχεδόν σαν να προφητεύει τις μέρες πριν και μετά την επερχόμενη καραντίνα. Σε πολλούς από τους πίνακες του Γέρου, άλλωστε, ο εγκλεισμός είτε ως εκούσια πρακτική ονειροπόλησης είτε ως επιβαλλόμενη συνθήκη απομόνωσης παράγει μετααποκαλυπτικά οράματα και διαμεσολαβημένες περισυλλογές-στοχασμούς για τη φύση και το σύμπαν. Το «ανθρωπάκι»-άλτερ έγκο σε σμίκρυνση εδώ και χρόνια του Δημήτρη Γέρου είναι παγιδευμένο(;) παντού: μέσα σε σώματα άλλων, μέσα σε σωληνάρια από μπογιές, μέσα στον ίδιο τον πίνακα που προσπαθεί να τον σταματήσει από το να ξεχυθεί έξω στη ζωή.

Περισσότερες βόλτες ή και πάμε όλοι μαζί, σε μια παραλία! 

Αμάξι και Γλυφάδα, βουτιές λόγω καύσωνα, αλλά και μια βόλτα στην Blender μπορεί κάλλιστα να συνδυάσει το μπάνιο, το τερπνόν, μετά του του άρτε ωφέλιμου.

Μετά από βδομάδες ψηφιακής επικοινωνίας και τηλεργασίας, η ομάδα The Blender Gallery, με αισιοδοξία και δημιουργικές ιδέες που έφερε η νέα πραγματικότητα, παρουσιάζει τα αφαιρετικά έργα των Φίλιππου Τσιάρα και Δημήτρη Δάλλα, σε μια αρμονική ανταλλαγή «απόψεων». Επίλεκτα κομμάτια της σειράς «Acqua Antica» του διεθνούς Φίλιππου Τσιάρα συνδυασμένα με τα έργα του ανερχόμενου Δημήτρη Δάλλα, που σε λίγο θα παρουσιάσει πάλι εδώ και την ατομική του έκθεση, συνομιλούν και συνδιαλεγονται υποδόρια ή και στην ευθεία. 

Ο Φίλιππος Τσιάρας, που ζει και δραστηριοποιείται στη Νέα Υόρκη, χρησιμoποιεί μια πλειάδα υλικών και τεχνικών – ζωγραφική, φωτογραφία, γυαλί, κεραμικά, μπρούντζο. Ο Αθηναίος Δημήτρης Δάλλας εμπνέεται από την καθημερινή ζωή, τους ανθρώπους που συναντά, τα γεγονότα που παρακολουθεί και τα μηνύματα που εκλαμβάνει. Δουλεύει με σπρέι, ακρυλικά, μαρκαδόρους και σπάτουλες αυτοσχεδιάζοντας πάνω στους χαρακτήρες και τους συμβολισμούς με τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα να κωδικοποιούν τα συναισθήματά του. Η ρευστότητα και η αίσθηση της κίνησης που αποπνέουν τα έργα του συνδυασμένα με  την ενέργεια που περιβάλλει και τα έργα του Φίλιπ, διαμορφώνουν μια συναρπαστική συνομιλία.

Ακολουθώντας τους κανόνες ασφαλείας, η γκαλερί παρέχει μάσκες και αντισηπτικό στην είσοδο, επιτρέποντας  μέχρι 15 άτομα στην αίθουσα και μέχρι 8 άτομα στην υπέροχα δροσερή εξωτερική αυλή της, όπου μετά το μπάνιο μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας ανάμεσα στις τοιχογραφίες των εικαστικών Μελίνα Κόαν, Ιφιγένεια Ιλιάδου, Αναστασία Παπαλεωνίδα Πούντζα, Don Forty, RTMONE, Norjin Lama, One Bran κ.α. 

Επιστροφή στην Αθήνα, συμβουλή: bop till you'll drop ή και πώς οι βόλτες στις γκαλερί είναι άλλος ένας τρόπος για να ξεφύγεις από τον ζόφο των ημερών. Μετά τις δροσιές της Γλυφάδας, άλλη μια ανάβαση  στο Κολωνάκι: Alma (Υψηλάντου 24), ο Ανδρέας Βούσουρας και η ατομική του «Passé» ξαναπαίρνουν μπρος. Και ειδικά αυτόν τον μήνα, Μάιο του 2020 αλλά και επετειακό όπως πάντα, εξαιτίας ενός άλλου Μαΐου, που συντάραξε όχι μόνο το Παρίσι αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Σε επιμέλεια της Μαρίας Αλμπάνη και της Γιώτας Δημητρίου, πάρτε μια γεύση για τη ζόρικη ζωγραφική και το κόνσεπτ του Passé, όπως το σκανάρει η Βασιλική Βαγενού. «Τι σημασία έχει να βυθιστούμε στην άβυσσο, στην κόλαση ή στον ουρανό; Να βυθιστούμε πρέπει στο άγνωστο για να βρούμε κάτι καινούργιο!»: Baudelaire, Le Voyage (from The Flowers of Evil), 1859! 

Με την ενότητα αυτή, ο καλλιτέχνης οδηγείται στην ολοκλήρωση ενός κύκλου έργων που πραγματεύονται έναν διάλογο του καλλιτέχνη με τις καταβολές του και τον συσχετισμό τους με τη Γαλλική Επανάσταση και τον Διαφωτισμό, που θεωρείται παιδί του. Αλλά και τη μελαγχολία για την αποτυχία του οράματος του Μάη του ’68,  το οξύμωρο δηλαδή της Γαλλικής εξέγερσης: από τη μία, η παλινόρθωση της αστικής τάξης και, από την άλλη, η υποβάθμιση των αστών σε παρίες.

Η υβριδική φύση των έργων του Βούσουρα ξετυλίγεται  σε πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης και αναγνώρισης και το ύφος τους, μαζί με τα υλικά τους, που ο ίδιος βρήκε στο πατρικό του σπίτι στα Πατήσια ή στους γύρω δρόμους, καταλύουν οποιαδήποτε ιεραρχία, προσδίδοντας σε κάθε στοιχείο ισάξιους ρόλους. Τα objets trouves και η οικειοποίησή τους αποτελούν εκφράσεις, αφηγήσεις και ερμηνείες ενός προσωπικού κόσμου, που συνδιαλέγεται και σχολιάζει το παγκόσμιο σύγχρονο πολιτικό και κοινωνικό πεδίο, στοιχείο κυρίαρχο και σταθερό της γενικότερης εικαστικής δουλειάς του καλλιτέχνη. Στα έργα της έκθεσης αυτής, συμβιώνουν τα ανεκπλήρωτα όνειρα του χθες, που μοιραία συμβάδισαν με τη ρήξη της μοντέρνας κοινωνίας και την ιστορικότητά της, με το μετέωρο παρόν και την αναμέτρηση με το μέλλον, που μοιάζει να οδηγείται και πάλι σε α-διέξοδα.

Αυτά, ως προς μερικές γκαλερί και καλλιτέχνες, από το σύνολο των αθηναϊκών σποτ που άνοιξαν. Καλές βόλτες, μαζί ή κατά μόνας, η τέχνη άλλωστε όπως αποδείχτηκε τις μέρες της καραντίνας υπό μορφή ψηφιακών περιηγήσεων ήταν ένα παρηγορητικό αποκούμπι τις μέρες του ζόφου, ιδιαίτερα για τους μοναχικούς ανθρώπους. Καλή αντάμωση, ας αδράξουμε πάλι τις μέρες...