«Ελάτε μαζί μας μια βόλτα»: Μπήκαμε στην έκθεση με το ανέκδοτο αρχείο του Νικόλα Άσιμου που ανοίγει στις 3 Μαΐου
«Εγώ βέβαια θα ρωτούσα κάτι άλλο, θα μπορούσε άραγε ο Νικόλας Άσιμος, έτσι όπως τον φανταζόμαστε, να υπάρξει στα σημερινά Εξάρχεια, στη σημερινή κοινωνία, και τι θα έψαχνε τώρα; Ίσως βρούμε την απάντηση σε κάποια από τα γραπτά του ή καλύτερα σε κάποια από τα γραπτά μας», έτσι τελειώνει η συζήτησή μας με τον επιμελητή της έκθεσης για τον Νικόλα Άσιμο, εικαστικό Φώτη Καραγεωργίου. Κάπως ανάποδα ξεκινήσαμε αλλά τι σημασία…
Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για τον Νικόλα Άσιμο, αυτού του αντισυμβατικού καλλιτέχνη που χαρακτήρισε μία ολόκληρη γενιά αλλά και ολόκληρη την περιοχή των Εξαρχείων. Ο ορισμός του DIY (DO-IT-YOURSELF), τα περισσότερα τραγούδια του κυκλοφορούσαν χέρι με χέρι σε αντιγραμμένες κασέτες με χειροποίητα εξώφυλλα και σχεδόν πρωτόγονες ηχογραφήσεις, με τον κύριο όγκο της δουλειάς του να κυκλοφορεί στο πιο πλατύ κοινό μεταθανάτια.
Ο Νικόλας Άσιμος άφησε αυτόν τον γκρίζο κόσμο πριν 31 ακριβώς χρόνια (1988) και από τότε έχουν γίνει πολλά αφιερώματα για τη ζωή και το έργο του. Δεν ξέρουμε τι γνώμη θα είχε και ο ίδιος για όλα αυτά, αν θα εμφανιζόταν ξαφνικά από κάπου να τα κάνει όλα σμπαράλια, η έκθεση του ανέκδοτου αρχείου του, μαζί με καλλιτεχνικά περφόρμανς, εγκαταστάσεις και συναυλίες στο Ρομάντσο (από τις 3 ως τις 15 Μαΐου), φαντάζει σαν την πιο αξιοπρεπή και ενδιαφέρουσα που έχει γίνει ποτέ γύρω από αυτόν τον παρεξηγημένο καλλιτέχνη.
Αντιγράφοντας το δελτίο τύπου, «31 χρόνια μετά και για πρώτη φορά, θα εκτεθεί στο κοινό το αρχείο του Νικόλα. Μακριά από ιστορίες και φήμες, παρά μόνο το ίδιο το χειρόγραφο υλικό, θα «μιλήσει» για τον Άσιμο. Με αφορμή το αρχείο, 15 εικαστικοί καλλιτέχνες θα δημιουργήσουν και εκθέσουν έργα, στον πρώτο όροφο του κτιρίου, με τα οποία πραγματεύονται κοινωνικούς προβληματισμούς του τότε σε σχέση με το σήμερα, ενώνουν τη εποχή του με τη δική μας, και εν τέλει μας καλούν σε μια βόλτα. Μια βόλτα που θα συμπεριλάβει συναυλίες τις 2 πρώτες μέρες της έκθεσης, και θα ολοκληρωθεί την τελευταία, την 15η Μάη με μια ακόμη μεγάλη συναυλία. Το αρχείο περιλαμβάνει: χειρόγραφα του Νικόλα, γνωστά του τραγούδια-την ώρα που τα φτιάχνει, με διορθώσεις, λάθη, διαφορετικοί στίχοι, ανέκδοτα τραγούδια και στίχους, χειρόγραφες σκέψεις του σε πολλά θέματα, καταγγελίες, αφίσες συναυλιών, πλούσιο φωτογραφικό υλικό τα τελευταία του σημειώματα και πολλά άλλα».
Λίγες μέρες πριν τα εγκαίνια της έκθεσης, περάσαμε μερικές ώρες κοντά με τους εικαστικούς εν ώρα στησιμάτων και προετοιμασιών και είχαμε την ευκαιρία να μιλήσουμε με τον εμπνευστή της έκθεσης, εικαστικό και Κοζανίτη (όπως και ο Άσιμος), Φώτη Καραγεωργίου. Πρώτο ερώτημα φυσικά πως έφτασε στα χέρια του το αρχείο του Νικόλα Άσιμου, «Το αρχείο του Νικόλα Άσιμου, αν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε έτσι, με την αυστηρή έννοια του όρου, 31 χρόνια το κράτησε η οικογένεια του Νικόλα και συγκεκριμένα ο αδερφός του, ο Δημήτρης. Το 2015, συνεργαστήκαμε για την έκθεσή μου ‘Γιουσουρούμ’ στην Κοζάνη, τότε είδα ότι υπάρχει αυτό το αρχείο και του το ζήτησα, με σκοπό να κάνω κάτι μ αυτό στο μέλλον. Έτσι μου το εμπιστεύτηκε, γι’ αυτή την έκθεση».
Η υπόθεση του Φώτη Καραγεωργίου μας πηγαίνει πίσω στην Κοζάνη το 2015 με την πρώτη του – σε μικρότερη κλίμακα αλλά ίσης σημασίας και αξίας – έκθεση για τον Νικόλα Άσιμο, «Την – μουσική και εικαστική - περίπτωση του Άσιμου την έχω στο μυαλό μου αρκετά χρόνια πίσω, όταν διάβασα το βιβλίο του, και έπαιζα τραγούδια του σε ραδιόφωνο στην πόλη μου, στη Σιάτιστα, κοντά στην Κοζάνη. Με κέντρισε από την πρώτη στιγμή η φιγούρα του, αλλά από μια άλλη πλευρά, αυτή του performer. Το θέατρο δρόμου με το οποίο ερχόταν σε άμεση επαφή με το ‘κοινό’ του, οι performances, πρωτοποριακές για τα πρώτα χρόνια του ’80, ήταν κάτι που θέλησα να ψάξω. Να δω δηλαδή το υπόβαθρό του, τις επιρροές του, και πως ο ίδιος τις αντιμετώπιζε. Πιστεύω - γι’αυτό και το λέω συχνά - πως ταιριάζει πολύ με τις γενικές ιδέες του fluxus.
Όπως είπα και πιο πάνω, η αρχή έγινε το 2015, και η συνέχεια τώρα. Τότε ήταν προσωπική μου δουλειά, με βάση στίχους του, τώρα είναι ομαδική, υπάρχει το αρχείο του βέβαια, συναυλίες, και performances. Στο έργο μου, βγάζω κοινωνικούς προβληματισμούς, κι ο Άσιμος είναι μια ενδιαφέρουσα περίπτωση που σε δελεάζει».
Με 15 εικαστικούς και άλλους τόσους μουσικούς (από τον Δημήτρη Πουλικάκο μέχρι την Αγγελική Τουμπανάκη, τον Φοίβο Δεληβοριά και τον Γιάννη Χαρούλη), το πρότζεκτ είναι δύσκολο και πολυεπίπεδο, όπως και το έργο του ίδιου του Νικόλα Άσιμου. «Οι καλλιτέχνες που θα συμμετέχουν, από την πρώτη στιγμή στήριξαν την προσπάθεια αυτή, είδαν το αρχείο, και ένας ένας, μία μία, άρχισαν να εμπνέονται, να σκέφτονται και να δημιουργούν. Φυσικά η αντιμετώπισή τους, ήταν απολύτως ελεύθερη, καθώς και τα μέσα. Έτσι έχουμε επιτείχια έργα, εγκαταστάσεις, performances, εννοιολογικές προσεγγίσεις. Θα μπορούσα οπωσδήποτε να σταθώ στο έργο που μου έδωσε η κόρη του Νικόλα, ένα έργο απλό, αλλά απίστευτα δυνατό. Άμεσο, που με δυο φράσεις της, λέει πολλά. Όλοι έχουν δυνατά έργα, η Αιμιλία Παπαφιλίπου, με μια δυνατή performance, ή ο Φίλιππος Βασιλείου, με μια εγκατάσταση που σε προσκαλεί να κάνεις τη δική σου βόλτα, ο Αλέξανδρος Βούτσας, που με το έργο του, θυμίζει μνήμες παιδικότητας, κι ο Νίκος Σταθόπουλος με ένα ηχητικό έργο/εγκατάσταση.
Υπάρχει και το έργο της 11χρονης Χριστίνας, στο οποίο, με την αλήθεια που βλέπει ένα παιδί, αποδίδει έναν Κροκάνθρωπο, και ίσως στο έργο της, δούμε την απάντηση στην αγωνιώδη προσπάθεια του Άσιμου, να βρει κι άλλους από αυτή την ομάδα ανθρώπων».
18°
