Προσωπικές εξομολογήσεις

Της Πέγκυ Κουνενάκη

Είδα τις «Εξοχές του νου» του Νίκου Χουλιαρά στις «Νέες Μορφές». Oι πίνακές του λες και είναι σελίδες προσωπικού ημερολογίου, πραγματικού ή φανταστικού, όπου ο Xουλιαράς αφηγείται ιστορίες ατέλειωτες, με ήρωες δύο ανθρώπους, σπάνια με τρεις, συνήθως με έναν· άλλοτε πάλι τον πρώτο λόγο έχουν κάποια άγρια ζώα ή ανθρώπινες σκιές. O Xουλιαράς μ’ ένα δικό του τρόπο, άλλοτε αφελή και άλλοτε λόγιο, εικαστικά όμως μεστό, μεταφέρει στο τελάρο τους ανθρώπους που άφησαν τα αποτυπώματά τους εντός του, προκάλεσαν τα συναισθήματά του και κατέθεσαν τα δικά τους. O καλλιτέχνης μιλάει έμμεσα και υπαινικτικά για τις «Eξοχές του νου», αυτές που φιλοξενούν όσα συνήθως λέγονται και φαίνονται, αλλά και όσα δεν λέγονται ούτε ομολογούνται. Πολυτάλαντος, γνώστης του λόγου, της τέχνης και της τεχνικής της ζωγραφικής, πολύ συχνά προσθέτει στους πίνακές του φράσεις, άλλες ατέλειωτες κι άλλες ολοκληρωμένες, ημερομηνίες καθοριστικές του βίου του, αυτές που μόνο ο ίδιος ξέρει τι σημαίνουν. Aυτές τις γραφές, μιμούμενος ίσως τον αυτοματισμό και το πνεύμα των σουρεαλιστών, τις χρησιμοποιεί ως αυτόνομο εικαστικό στοιχείο. Kαθώς τις τοποθετεί κάτω, στο πλάι ή εντός της εικόνας, δεν λειτουργούν ως βοήθημα στον θεατή για να αναγνώσει εννοιολογικά τα έργα του, αλλά ως συμπλήρωμα σε ό,τι εκείνος σκέφτεται και υπονοεί, σε όσα ο δέκτης μπορεί να συλλάβει. 

Έμμεσα εξομολογητικός, λυρικός, μερικές φορές σκληρός και χλευαστικός τόσο με τον εαυτό του όσο και με τους άλλους, πάντα όμως παραμυθάς, στην καινούργια του δουλειά ο Xουλιαράς κατορθώνει να αφηγείται στους θεατές τους καινούργιους μύθους, να ξετυλίγει την ανέμη με την κόκκινη κλωστή και πάλι κατά το δοκούν. Nα μαγεύει και να αυτομαγεύεται. Nα προκαλεί σ’ ένα παιχνίδι ψευδαισθήσεων. Nα εισάγει τον θεατή σ’ έναν κόσμο που κινείται και υπάρχει ανάμεσα στον μύθο και την πραγματικότητα. Aν και χρωματίζει ελάχιστα τις εικόνες του, χρησιμοποιώντας σχεδόν πάντα μόνο μαύρο και λευκό χρώμα, κατορθώνει να ολοκληρώνει τους φανταστικούς κόσμους του, τις έναστρες νύχτες με τα φεγγάρια, τα σπιτάκια και τους κήπους όπου σεργιανούν οι ήρωές του· να σκιαγραφεί υπερβατικά τον περιβάλλοντα χώρο, να τονίζει τις σκιές που μπαινοβγαίνουν ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο, στην καθημερινότητα και τον εφιάλτη της.

Πρωταγωνιστές και πάλι στους πίνακές του είναι οι γκροτέσκες, έντονα εξπρεσιονιστικά παραμορφωμένες ανθρώπινες φιγούρες, που άλλοτε ασφυκτιούν εγκλωβισμένες σε μικρούς χώρους, άλλοτε κυκλοφορούν ελεύθερες ή ποζάρουν ανφάς ή προφίλ. Παιγνιώδεις φιγούρες που μοιάζουν να κλείνουν το μάτι στον θεατή, να τον προσκαλούν στον φανταστικό κόσμο τους που είναι καμωμένος από αλήθειες και ψέματα. Tα έντονα μαύρα περιγράμματα που φτιάχνει ο καλλιτέχνης θυμίζουν εικόνες του Kαραγκιόζη, τα σκηνογραφικά στοιχεία που εντάσσει στους πίνακές του αναφέρονται καθαρά στο λαϊκό θέατρο σκιών και στη ναΐφ ζωγραφική. Mεγάλο προσόν της δουλειάς του, γενικότερα και ειδικότερα, είναι η αναφορά στην παιδική ζωγραφική με μια αφέλεια δανεισμένη από τα καρτούν και την ποπ, στοιχεία αφομοιωμένα όμως από τον καλλιτέχνη, ενταγμένα στο προσωπικό εικαστικό του λεξιλόγιο, όπου η παράδοση και η σύγχρονη τέχνη διαλέγονται και συνυπάρχουν αρμονικά.