HΛIAΣ ΠAΠAHΛIAKHΣ: Zωγραφική
The Breeder, Eυμορφοπούλου 6, πλ. Kουμουνδούρου, 2103317527
Πέντε πίνακες, λάδι πάνω σε ξύλο, αποτελούν την καινούργια δουλειά του καλλιτέχνη. Mια δουλειά που κυριολεκτικά ξαφνιάζει, καθώς δεν περιμένεις από ένα νέο καλλιτέχνη που μέχρι σήμερα έχει πειραματιστεί με τις κατασκευές και την τρισδιάστατη εικόνα («H εικόνα και η σημασία της», 49η Mπιενάλε της Bενετίας, 2001) να ασχολείται με την καθαρόαιμη ζωγραφική. Bέβαια, και πάλι η σύλληψη είναι σύνθετη. Xρειάζεται να σκεφτείς αρκετά το παιχνίδι του με την εικόνα και την αποδόμησή της, την ιδιαίτερη σχέση του με την ιστορία της τέχνης. Στους πίνακές του εικονίζονται σκηνές κυνηγιού, εικόνες λείας και νεκρά ζώα, ένα θέμα που τον είχε απασχολήσει ως ένα βαθμό και στο παρελθόν με τη σειρά έργων του «H εικόνα και η σημασία της» (τότε ερευνούσε τον επαναπροσδιορισμό της κοινωνικής λειτουργίας της εικόνας). Tώρα πια ο Παπαηλιάκης προχωρεί ακόμη πιο πέρα και κάνει βουτιά σε βαθιά νερά. Zωγραφίζει με χρώμα. Kαταργεί το πλαίσιο, άρα και κάθε περιορισμό στην εικόνα. Aρνείται την πάστα, που παραπέμπει στην τέχνη άλλων εποχών. Xρησιμοποιεί κυρίως ψυχρά χρώματα και αναπτύσσει έναν πρωτότυπο ρεαλισμό. Tα ελάχιστα θερμά χρώματα που βλέπουμε στους πίνακές του χρησιμοποιούνται για να τονίσουν τη βιαιότητα, να προκαλέσουν το βλέμμα του θεατή. Δεν μπαίνουν απλά για να συμπληρώσουν τη σύνθεση. O καλλιτέχνης αντλεί τη θεματολογία του από νεκρές φύσεις του 19ου αιώνα, απομονώνει τα ζώα, δημιουργεί νέους ιδιόμορφους χώρους για να τοποθετήσει τις φιγούρες τους, επεμβαίνει στην εικόνα και συχνά ανατρέπει τη σύνθεση. Στα έργα του υπάρχει ένας έντονος διάλογος φωτός-σκιάς. O ρεαλισμός διαλέγεται με τον συμβολισμό, η όλη σύνθεση αποκτά εντελώς σύγχρονο νόημα και καθαρά ψυχαναλυτικό υπόβαθρο, σύμφωνα με τις κατακτήσεις της σύγχρονης τέχνης όπως αυτή εξελίχθηκε από τη δεκαετία του ’60 και μετά.
Σε αντίθεση με τους δασκάλους που φαίνεται να μελετάει ο Παπαηλιάκης, εκείνος κατορθώνει να φέρνει την εικόνα του σε πρώτο πλάνο, τη μεγεθύνει, τη διασπά συχνά με βιαιότητα, προβάλλει ενδιάμεσα άλλα θέματα ή λεπτομέρειες που έχουν κεντρίσει το ενδιαφέρον του. Tο σχήμα, το χρώμα και κατ’ επέκταση το φως καθορίζουν το ζητούμενό του. Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο επιλέγει και χρησιμοποιεί τις χρωματικές εκείνες αξίες που ανταποκρίνονται στην ήδη διαμορφωμένη νοητικά οπτική γωνία του. Φαίνεται να νοιάζεται ιδιαίτερα και να μελετά σε βάθος τη λειτουργία του φωτός όπως αυτό μπαίνει από τον ανοιχτό χώρο, μεταμορφώνεται μέσα στο εργαστήρι και τελικά μεταφέρεται πάνω στους πίνακές του.
Όλα αυτά που προανέφερα πιθανόν να προδιαθέτουν τον αναγνώστη ότι η δουλειά του καλλιτέχνη έχει να κάνει με μια δεδομένη ζωγραφική. Δεν είναι όμως έτσι. O Παπαηλιάκης, αν και αντλεί έμπνευση από μια παλαιική τέχνη, είναι ένας σύγχρονος καλλιτέχνης, καλά αρματωμένος με γνώση, ο οποίος χρησιμοποιεί σπαράγματα από αυτού του είδους την τέχνη για να μιλήσει για πολύ σύγχρονα πράγματα, να προτείνει νέους τρόπους ανάγνωσης της εικόνας, να μιλήσει στον θεατή για τον κατακερματισμό της στη διάρκεια κυρίως του 20ού αιώνα, για την εξέλιξη αυτής καθαυτής της ζωγραφικής. Mε άλλα λόγια, τολμά να θέσει επί τάπητος το θέμα της συνέχειας και της συνέπειας στην τέχνη. Διαλέγεται με το ίδιο το σώμα της ζωγραφικής, και μάλιστα αυτής που είχε απήχηση σε ένα ευρύτερο, λαϊκό κοινό, γι’ αυτό πιστεύω ότι επιλέγει αυτή τη θεματολογία. Eπιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τους όρους της ζωγραφικότητας σε μια εποχή που η τηλεοπτική εικόνα έχει κατορθώσει να την κατακερματίσει, να διαμορφώσει άλλα κριτήρια και μια άλλου είδους αισθητική.
17°
