Καστοριά: η λίμνη, τα γουναράδικα, οι εκκλησιές, τα λιθόστρωτα καλντερίμια και τα αρχοντικά του Ντολτσού, οι παγωμένοι χειμώνες με τις επικλινείς στέγες να κουβαλούν αγόγγυστα φορτία από χιόνι και τολύπες καπνού, σαν σήματα μορς που εκπέμπουν όχι Ινδιάνοι αλλά τα αναμμένα τζάκια. Μια τοπιογραφία ανεξάντλητα γοητευτική, όπου ακόμα κι αν η πόλη δεν είναι στα καλύτερά της λόγω της κρίσης, είναι αδύνατον να μη σε αρπάξει, να μη σε μαγέψει και να μη σε αποπλανήσει. Κάτι συμβαίνει εδώ γιατί... κάτι συνέβη εδώ!
Όσο κι αν η νεόχτιστη πόλη της αντιπαροχής, προσπαθεί φιλότιμα να επιβληθεί επί του «παλιακού», που ασθματικά σχεδόν και επίμονα επιμένει να στέκει εκεί σαν φύλαξ κι άγρυπνος φρουρός, μνήμη που αρνείται να γίνει λήθη ή απρόσωπος αστικός ιστός «εκμονδερνισμένης» προδιαγραφής, είναι σίγουρο πως, λίγο ψυλλιασμένος αν είναι ο ταξιδιώτης, μπορεί να σκάψει και να τρακάρει με έγκατα και πετρώματα ιστορίας μοναδικά. Πολύ περισσότερο αν έρχεται από μακριά, όπως κατάφθασε στην Καστοριά ο «Αθηναίος» Κώστας Λάκης, που μιαν ωραία πρωία παράτησε το κλεινόν κι εγκαταστάθηκε στον «Βυσσινόκηπο», μιαν art πανσιόν δικής του σύλληψης και κατασκευής που για χρόνια σηματοδότησε τον πολιτισμό και τα μερόνυχτα της «άλλης πόλης».
Γιατί ήταν σαν να τον περίμενε η Καστοριά τον Κώστα Λάκη, ή τουλάχιστον εκείνος ο πληθυσμός των αλαφροΐσκιωτων ντόπιων συνοδοιπόρων του, που μαζί πορεύτηκαν και μεγαλούργησαν κομίζοντας στα πέριξ μιαν άλλη αίσθηση κι ανάγνωση επί των κοινών. Αναγεννησιακή φιγούρα, πολυπράγμων και πολυτάλαντος δηλαδή σε ένα ευρύ πεδίο εικαστικών και δεξιοτήτων που του επιτρέπει να μεγαλουργεί είτε καταπιάνεται με τη γραφιστική, το θέατρο και τη σκηνογραφία, είτε με συγγραφή κειμένων και την εικονογράφηση, ο Κώστας Λάκης κατάφερε «εκεί πάνω», όπως προσδιορίζεται ο τόπος από τους μη γνωρίζοντες άλλο τρόπο ανάγνωσης του χάρτη πέραν του «να εκεί», να στήσει πράγματα σπουδαία. Να ηγηθεί μιας εξονυχιστικής και λεπτεπίλεπτης ανασκαφής και εξόρυξης που ανέσυρε κι έφερε στο φως κομματάκια ιστοριών κι ανθρώπων, μνήμες, ακούσματα, χρώματα και αύρες που συνομολογούν μιαν άλλη ευάερη διήγηση παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος, πέραν της άνυδρης σημερινής, παγιδευμένης από αριθμούς, δείκτες ανάπτυξης και σχεδίων ανάκαμψης, που επεξεργάζονται τα τεχνοκρατικά γραφεία της Περιφέρειας.
Με την ζωγραφική του δε, ίσως το πιο δυνατό και ισχυρό του χάρισμα, ο Λάκης κατάφερε να αποτυπώσει ερεθίσματα και σάρκες καθημερινότητας που οι περισσότεροι Καστοριανοί ούτε που φαντάζονταν πως υπάρχει, προσεγγίζοντας με μοναδικό, ποιητικό τρόπο τον πλούτο της περιοχής. Φαντάσματα του χθες που επέστρεψαν στο σήμερα της πόλης με σχήμα, λέξεις, γλώσσα, σώμα και λαλιά.
Το καλοκαίρι του 2013 παρουσίασε για πρώτη φορά στην Καστοριά πίνακες που λειτουργώντας σαν οπτικοποιημένη, θαρρείς, συμπληρωματική αφήγηση των διηγημάτων της ντόπιας συγγραφέως Χρυσούλας Πατρώνου - Παπαπέτρου. Η έκθεση λεγόταν «Η Σάρκα της Μνήμης» και αποτύπωνε τους ήρωες της Παρτρώνου - Παπαπέτρου, άλλους αληθινούς που έζησαν εκεί κι άλλους φαντασιακούς, που τους έπλασε όμως αναμειγνύοντάς τους με ψήγματα αληθοφάνειας που της σφύριζαν οι παγωμένοι αέρηδες του χειμώνα, ή τα πουλιά που κατακλύζουν τη λίμνη κάθε άνοιξη.
Πριν από έναν χρόνο η «θητεία» του Λάκη στην Καστοριά έλαβε τέλος. Επέστρεψε στην Αθήνα, αν και δύσκολο να πεις πως ξέκοψε με το μέρος και την πόλη, βλέποντας τους πίνακες της νέας του δουλειάς, που την παρουσιάζει στην Genesis gallery στο Κολωνάκι. Γιατί στη «Σάρκα της Μνήμης-2» είναι σαν να επιστρέφει σε εκείνη την Καστοριά που μάλλον θα τον στοιχειώνει για πολλά χρόνια ακόμη. Το 'χουν αυτό κάποιες επαρχίες και τόποι της περιφέρειας, να τις κουβαλάς δηλαδή σαν ξενιστές μέσα στο μυαλό σου, σε σημείο που να νομίζεις πως δεν έφυγες ποτέ ή τελείς μακριά τους σαν σε σύντομη άδεια από το «φυλάκιο».
Επιστροφή στην Καστοριά λοιπόν! Και για την ακρίβεια σε εκείνη την αόρατη, όπως την περιέγραψε ο Ίταλο Καλβίνο, πόλη, που ίσως και να μην υπήρξε ποτέ ή ακόμα και που, αν υπήρξε, θα επιστρέφει μόνο σαν νοσταλγία. Στις ιστορίες της Αναμένης και του παιδιού που ψάρευε σκουλήκια στη Λίμνη, στον Μανώλη τον ανιψιό του Σπάγκου, στα κλειδωμένα ντουλάπια και τη Βιολέττα Γρηγορίου, στους λυγμούς και την Ευαγγελία, σε κατσικοκλέφτες παππούδες και χειρομάντισσες, σε αδέσποτα ζώα και στους Άραβες των βάλτων. Στην Ίριδα από το γένος των μονοκοτυλίδονων φυτών, στις αραχνόσουπες και την κυρία Ρίγκω, στις καμπάνες και την καντηλανάφτισσα τη Λιούμπα, σε επίχρυσους καθρέπτες και αχώριστα ζευγάρια.
Επιστροφή σε μιαν άλλη Καστοριά ή καλύτερα η επιδρομή της άλλης Καστοριάς σαν σάρκα και σαν μνήμη στην Αθήνα. Με τον Κώστα Λάκη να ρίχνει χρώματα και γραμμές στο χαρτί, φιλοτεχνώντας με τον γνωστό του τρόπο, μιας και είναι τόσο αναγνωρίσιμη και υπολογισμένα ουμανιστική η τεχνική του. Πρόσωπα και σώματα τεράστια, όπως στις εικονογραφήσεις παιδικών παραμυθιών. Λαϊκή ζωγραφική και ποπ αρτ σε εκδοχή δύο σε ένα. Ουμανισμός που παίρνει την ατέλεια και στα όρια του γκροτέσκ τη μετουσιώνει σε πηγαίο θαρρείς κάλλος. Κι όπως χαζεύω τους πίνακες της νέας του δουλειάς, μοιάζει σαν να επιστρέφω στην Καστοριά του «Βυσσινόκηπου», εκείνου του μέρους δηλαδή που γνώρισα τους εξαίσιους ανθρώπους-συνοδοιπόρους, που παρέα μου γνώρισαν μια πόλη που τα πιο μαγικά της σημεία κανένας χάρτης δεν τα συμπεριλαμβάνει και τα κατατόπια- συντεταγμένες ιχνηλατούνται στόμα στόμα.
Gallery Genesis: Χάρητος 35, Κολωνάκι. Από 17 Δεκεμβρίου έως και 16 Ιανουαρίου. Τρίτη, Πέμπτη και Παρασκευή 11:30- 21:30, Τετάρτη και Σάββατο 11:30-15:30
Από την αναδρομική του Κυριάκου Μορταράκου και τη μεγάλη έκθεση του Δημήτρη Σεβαστάκη στις επιζωγραφισμένες φωτογραφίες του Κώστα Λάκη και τους καλλιτεχνικούς αλγόριθμους του Τσαρλς Σάντισον
13°
