Ο κόσμος αλλάζει πολύ γρηγορότερα από όσο φαντάζεται ο καθένας μας. Για την ακρίβεια, οι μεταβολές στην παγκόσμια οικονομία, την τεχνολογία, την αγορά εργασίας, τις ανάγκες εκπαίδευσης, το περιβάλλον και τους συσχετισμούς όλων αυτών είναι πλέον πιο ραγδαίες από τα όρια ανοχής του εθνικού σχεδιασμού των κρατών.
Μπροστά σε αυτές τις μεταβολές, ακόμα και ισχυρά κράτη με παραδοσιακά οργανωτικό και σχεδιαστικό χαρακτήρα καλούνται να ανταπεξέλθουν σε χαοτικότερες προκλήσεις από ό,τι στο παρελθόν. Παραδοσιακά ισχυρές οικονομίες βάλλονται πλέον ευθέως από ανερχόμενες που κάποτε αποτελούσαν τριτοκοσμικές περιοχές του πλανήτη. Η παγκοσμιοποίηση μείωσε παγκοσμίως το ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας, αύξησε το προσδόκιμο ζωής, διευκόλυνε την πρόσβαση σε κοινά αγαθά σε πολλούς περισσότερους, αλλά ταυτόχρονα αποσταθεροποίησε την ανάπτυξη των ισχυρών οικονομιών.
Μπροστά σε αυτές τις μεταβολές, η ελληνική κοινωνία επιλέγει με πείσμα να ζει σε έναν παράλληλο κόσμο. Νοσταλγεί ένα ανύπαρκτο παρελθόν, ζει αμήχανα και άβουλα το παρόν και δεν θέτει κανένα στόχο για το μέλλον. Δεν έχει κανένα όραμα για τα παιδιά της. Για την ακρίβεια, οι μεγαλύτερες γενιές συνεχίζουν και ζούνε πεισματικά εις βάρος των νεώτερων γενεών, ναρκοθετώντας διαρκώς το άμεσο μέλλον, οξύνοντας το δημογραφικό και εξαναγκάζοντας είτε στη μετανάστευση, είτε στην παραμονή σε μία χώρα χωρίς μέλλον.
Ακόμα και πριν 20 χρόνια, ένας μεγαλύτερος μού είχε πει: Η Ελλάδα δεν είναι χώρα για να ζει και να εργάζεται κάποιος με την οικογένειά του. Είναι μία χώρα για διακοπές. Να πηγαίνεις μερικές μέρες, να το ρίχνεις στο χαβαλέ και μετά να επιστρέφεις σε μία πιο πολιτισμένη, οργανωμένη, δημοκρατική και αξιοκρατική καθημερινότητα.
Η ζωή στην Ελλάδα κάπως έτσι δουλεύει. Απουσιάζει η κοινωνική συνοχή και η εμπιστοσύνη, άρα και η νομιμότητα. Απουσιάζει η αξιοκρατία, ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα και η ορθή/ανεξάρτητη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών. Απουσιάζει η σοβαρότητα και η χαλαρότητα εκεί που χρειάζονται, ενώ περισσεύουν όσο δεν πάει η σοβαροφάνεια και η ακρότητα. Οι έντιμοι, οι νομοταγείς, οι οραματιστές, οι άριστοι, οι μετριοπαθείς, είναι κατά κανόνα χαρακτήρες υπό διωγμόν. Όχι υπό πραγματικό διωγμό -αν μη τι άλλο, δεν έχει νομοθετηθεί ακόμα κάτι τέτοιο- αλλά υπό πολιτισμικό. Είναι οι αδύναμοι κρίκοι. Δεν συνάδουν τέτοιοι χαρακτήρες στο νεοελληνικό αφήγημα. Χαλάνε την πιάτσα της καχυποψίας, της ακρότητας, του ατομικισμού, του φαίνεσθαι, του ανούσιου συναισθηματισμού και της μιζέριας. Των στοιχείων δηλαδή που απαρτίζουν επί της ουσίας τη σημερινή ελληνική κοινωνία.
Όποιος ζει αξιοπρεπώς στην Ελλάδα το κάνει επειδή έχει φτιάξει μία «φούσκα» μέσα στην οποία προσπαθεί να χτίσει τη ζωή τη δική του και των παιδιών του.
Όποιος ζει αξιοπρεπώς στην Ελλάδα το κάνει επειδή έχει φτιάξει μία «φούσκα» μέσα στην οποία προσπαθεί να χτίσει τη ζωή τη δική του και των παιδιών του. Προσπαθεί να έχει όσο το δυνατόν λιγότερες συναλλαγές με το Δημόσιο, προσπαθεί να ζει σε ένα όσο το δυνατόν πιο αξιοπρεπές μέρος, να μην οδηγάει και πολύ, να μην συναλλάσσεται και πολύ με άλλους ανθρώπους και γενικώς να είναι όσο πιο απομονωμένος γίνεται από την καθημερινή χαβούζα που μας περιβάλλει. Επαγγελματικά, κοινωνικά και πολιτισμικά. Προσπαθεί να μεγαλώσει τα παιδιά του με τον καλύτερο τρόπο, να τους παρέχει την καλύτερη δυνατή παιδεία, όχι για να τα καμαρώνει όταν μεγαλώσουν, αλλά για να βεβαιωθεί πως μόλις ενηλικιωθούν θα έχουν επαρκή κριτική γνώση και εφόδια, είτε για να ανταπεξέλθουν στη χαβούζα, είτε για να φύγουν και να ζήσουν κάπου καλύτερα.
Κάποιοι δεν τα καταφέρνουμε και τόσο καλά. Δεν μπορούμε να στήσουμε έτσι τη ζωή μας, οπότε εφόσον δεν επιλέγουμε να ενσωματωθούμε στη χαβούζα, αναγκαστικά αποχωρούμε.
Στα 11 σχεδόν χρόνια της διαδικτυακής μου παρουσίας, ανά καιρούς εμφανίζονταν οι γνωστοί τύποι, όπου για ό,τι στραβό έγραφα, η απάντηση ήταν: «ΑΜΑ ΔΕ Σ'ΑΡΕΣΕΙ ΝΑ ΦΥΓΕΙΣ ΝΑ ΠΑΣ ΑΛΛΟΥ». Σήμερα είναι μία ημέρα δικαίωσης για αυτούς τους τύπους. Σήμερα, κυριολεκτικά, φεύγω και πάω αλλού.
Όσον αφορά την Ελλάδα, για άλλη μία φορά ο Ελληναράς νίκησε. Το ελληνάκι έχασε. Από την άλλη, όλοι από μία ζωή έχουμε. Δεν δικαιούμαστε να την κλαίμε, αλλά να τη ζούμε. Κυρίως όμως, όσοι αναλάβαμε την ευθύνη να φέρουμε παιδιά στον κόσμο, οφείλουμε σε αυτά να έχουν πολλές περισσότερες ευκαιρίες στην ευημερία και την ανάπτυξη και να ζουν σε μία πολύ πιο αξιοπρεπή καθημερινότητα. Και αυτή την υποχρέωση δεν μπορεί να την περιορίσει και να την οριοθετήσει κανένα κράτος.
8°
