Σαλαμίνα: Εκδρομή στο μεγαλύτερο νησί του Σαρωνικού που αξίζει να επισκεφτείς το καλοκαίρι.
Υπάρχουν κάποια μέρη που οι συνθήκες κάτω από τις οποίες τα γνωρίζεις τα τακτοποιούν για πάντα στο μυαλό σου. Κι όταν επιστρέφεις σ’ αυτά, η μεγάλη πρόκληση είναι να μετρήσεις την αντοχή όχι μόνο της ανάμνησης αλλά και της πραγματικότητάς τους στον χρόνο. Tέτοιο μέρος είναι η Σαλαμίνα – το μεγαλύτερο νησί του Σαρωνικού, τόσο κοντά στον Πειραιά, που πολλοί δεν το θεωρούν καν νησί. Νησί σημαίνει καράβι, έστω για λίγο, στην ανοιχτή θάλασσα, έστω και σε μικρή απόσταση από την Αθήνα, ικανή να σε κάνει να νιώθεις ότι ξέφυγες από το χάος της πόλης.
Η τόσο κοντινή Σαλαμίνα, λίγα λεπτά μακριά με το φεριμπότ ή το παραδοσιακό καραβάκι που συνδέει Πέραμα με Παλούκια, με τη νέα πόλη της να σε υποδέχεται σχεδόν απαράλλαχτη από κάποια γειτονιά της Αθήνας, με τους χιλιάδες μόνιμους κατοίκους που εργάζονται στην πρωτεύουσα και πηγαινοέρχονται καθημερινά, δύσκολα πέφτει στο πεδίο εφαρμογής του στερεοτυπικού ιδανικού του νησιού που πρωταγωνιστεί στις καλοκαιρινές μας ουτοπίες. Κι όμως. Η Σαλαμίνα προσφέρει το δικό της στερεοτυπικό σκηνικό στο μόνο διαθέσιμο καλοκαίρι μιας άλλης εποχής και γενιάς, ένα καλοκαίρι κολλημένο στον χρόνο του, που καταφέρνει να ζει διαχρονικά μέσα από τις αναμνήσεις των απογόνων της.
Γιατί το νησί αυτό των 37.000 κατοίκων και της πλούσιας ιστορίας, η Κούλουρη, πατρίδα του βασιλιά Αίαντα, του τραγικού ποιητή Ευριπίδη και τόπος κατοικίας του Άγγελου Σικελιανού, είναι γεμάτη ενδιαφέρον και ομορφιές που δεν αφήνουν ασυγκίνητο τον σύγχρονο αστικό εξερευνητή. Τόπος που, λόγω της γεωγραφικής θέσης του, έπαιξε κομβικό ρόλο στην πολεμική ιστορία της Ελλάδας – από τους Περσικούς Πολέμους και την ομώνυμη ναυμαχία μέχρι την Επανάσταση του 1821, κατά την ύστερη περίοδο της οποίας αποτέλεσε κέντρο προσφύγων και έδρα ενός πολύτιμου στρατιωτικού νοσοκομείου. Η Ιστορία είναι παρούσα σε κάθε γωνιά του νησιού και αρμονικά ενσωματωμένη στο φυσικό περιβάλλον.
Η μυκηναϊκή ακρόπολη στα Κανάκια, με το αρχαίο ανάκτορο του Αίαντα, το Σπήλαιο του Ευριπίδη στα Περιστέρια, χώρος λατρείας της νεολιθικής περιόδου που, αιώνες αργότερα, έγινε το αγαπημένο καταφύγιο του τραγικού ποιητή και τώρα περιμένει τον περιπατητή προσφέροντάς του ως ανταμοιβή μια μαγική θέα στο πευκόδασος και στη θάλασσα. Το πολύτιμο παραθαλάσσιο Δάσος της Φανερωμένης, με την ιστορική ομώνυμη μονή που ίδρυσε τον 17ο αιώνα ο όσιος Λαυρέντιος, η οποία λειτούργησε ως αρχηγείο οπλαρχηγών του 1821, με τις σκιερές γωνιές και τους αμμουδερούς κόλπους, μια ομορφιά που πεμπτουσιώνεται στη θέα του ολόλευκου σπιτιού του Άγγελου και της Άννας Σικελιανού. Το ταφικό μνημείο στις Κολώνες και λίγο πιο κάτω, στο νοτιότερο άκρο του νησιού, στον όρμο Λυκόπουλο, ο πέτρινος Φάρος Κόγχη, ένας από τους ομορφότερους ελληνικούς φάρους, πάντα εκεί, από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, κάποτε αρχοντικός υπηρέτης για τα καράβια, τώρα πρωταγωνιστής στις φωτογραφίες του Instagram, να σημαδεύει εκατομμύρια ηλιοβασιλέματα.
Αλλά η Σαλαμίνα, πέρα από την επίσημη ιστορία της διηγείται και μια άλλη, με τα ονόματα όλων εκείνων που βρήκαν σ’ αυτήν το καλοκαιρινό τους απάγκιο σε εποχές που το επιτυχημένο καλοκαίρι δεν μετριόταν σε σταθμούς ενός ινσταγκραμικού island hopping. Την ιστορία αυτή τη λένε οι οικισμοί της, οι γεμάτοι χαμηλά ασβεστωμένα σπιτάκια της εργατικής τάξης των δεκαετιών του 1970 και του 1980, που χτίζονταν με τις οικονομίες της οικογένειας, σε αρμονική συνύπαρξη με τα πιο επιβλητικά εξοχικά των ανώτερων υπαλλήλων των ίδιων πάνω κάτω δεκαετιών, που ξεχωρίζουν λόγω της πιο περίπλοκης αρχιτεκτονικής και των αψυχολόγητων, αλλά λατρεμένων, γύψινων διακοσμητικών των μεγαλύτερων αυλών τους: πάπιες, νάνοι, στεγνά σιντριβάνια. Τις δύο αυτές κατηγορίες σπιτιών ενώνουν οι λεμονιές στην αυλή και τα λουλούδια που πέφτουν από τις προσόψεις, τα στενά χωμάτινα δρομάκια που βγαίνουν στη «δημοσιά». Την αρμονική συνύπαρξη των δύο αυτών κατηγοριών σπιτιών διαταράσσουν κάποιες σύγχρονες, συχνά τερατώδεις «βίλες», με τους ψηλούς φράχτες και τις κάμερες, που κάνουν εδώ κι εκεί την εμφάνισή τους, διεκδικώντας κάθε σπιθαμή διαθέσιμου χώρου – σημάδι των καιρών.
Αυτή η συλλογική καλοκαιρινή ιστορία συνεχίζεται στις παραλίες, στους άσημους ορμίσκους και στις πιο όμορφες αδελφές τους, την οργανωμένη παραλία Σελήνια, την οικογενειακή Ψιλή Άμμο, τις πιο ήσυχες και απομονωμένες, όπως τα Περιστέρια, το Σατερλί και η Κακή Βίγλα, και το γαλήνιο, «ντόπιο μυστικό» Πέρανι. Παραλίες που αναβλύζουν παιδικότητα, μπάνιο με τις ώρες και επιστροφή στο σπίτι για κεφτεδάκια της γιαγιάς, πατάτες τηγανητές και σαλάτα – με μια στάση σε κάποιον φούρνο για πλατέτσι, το παραδοσιακό τοπικό λαδόψωμο.
Η ιστορία ξεκουράζεται στη σιέστα, στο απογευματινό διάβασμα στις αυλές και ξαναβγαίνει φασαριόζικη στον δρόμο όταν πέσει ο ήλιος. Για περατζάδα στην Ακτή Καραϊσκάκη, για ούζο και χταπόδι στο Καρνάγιο ή σε κάποιο άλλο από τα δεκάδες τίμια ουζερί του νησιού, για σουβλάκι στον Κρίνο και στους πλανόδιους για λουκουμάδες. Η μέρα σβήνει αλλά η ιστορία δεν κοιμάται, κουρνιάζει στα πεύκα και περιμένει την επόμενη ημέρα ώστε να ξαναρχίσει, ίδια και απαράλλαχτη, όπως οι αληθινές καλοκαιρινές ημέρες, ορθάνοιχτη σε νέες περιπέτειες.
Η μαγεία της Σαλαμίνας συνίσταται στο ότι κρατάει, όσο μπορεί, ζωντανά αυτά τα καλοκαίρια. Η παρεξηγημένη Σαλαμίνα είναι ακόμα και πάντα εκεί, σε απόσταση αναπνοής από το επίνειο της τρελής πόλης, με ομορφιές που ξυπνούν για χάρη εκείνου που θα τις ψάξει. Σταματημένη στη θερινή ώρα των παιδικών μας χρόνων, γεμάτη καρτ ποστάλ μιας αναλογικής εποχής, όταν το καλοκαίρι ήταν τόσο απλό όσο μια οικογένεια που τρώει λαδόψωμο και φρούτα κάτω από ένα πεύκο στην παραλία.
13°
