Β’ Biennale Νέων Καλλιτεχνών των Ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου: Αναμνήσεις από το δεκαήμερο 21 - 30 Νοεμβρίου 1986, όταν η Θεσσαλονίκη έζησε μεγάλες στιγμές
Ποια Β’ Biennale Νέων Καλλιτεχνών; Ήταν ένα υπερμεταλλαγμένο μπιζέλι-αστεροειδής, μια σουρεάλ απομίμηση γης, ειδικά σκαφάκια-ρομποτάκια μετρητές ρύπανσης που αμόλυσε το ΑΠΘ για να δει την κατάσταση του βυθού, οι φήμες οργίαζαν. Σενάρια επί σεναρίων και ερμηνείες διακινούνταν περί του τι ήταν οι σκόρπιες υπερμεγέθεις σφαίρες που αντίκριζε ο ανύποπτος διαβάτης σε κομβικά σημεία της Θεσσαλονίκης, στην Καμάρα, στον Λευκό Πύργο, στο Λιμάνι, σφαίρες φυτεμένες ακόμα και στην επιφάνεια της θάλασσας. Ήξερα. Ήμουν αναγνώστης της εφημερίδας «Θεσσαλονίκη», που μετέδιδε τα νέα και εκτύπωσε και τον κατάλογο της Β’ Biennale Νέων Καλλιτεχνών των Ευρωπαϊκών χωρών της Μεσογείου. Αυτήν προμόταραν οι σφαίρες και επίσης τα όσα τρελά και συγκλονιστικά θα συνέβαιναν στην πόλη εκείνο το 9ήμερο, από 21 έως 30 Νοεμβρίου 1986.
Πασόκ, ωραία χρόνια, με υποστήριξη από το Υπουργείο Πολιτισμού της Μελίνας και από τον Λαλιώτη της Νέας Γενιάς, με πρωτεργάτη και εμψυχωτή (ναι, σου λέω!) τον Πέτρο Κωστόπουλο και με γραφεία στην Εθνικής Αμύνης, ιδού το κόνσεπτ και τα έργα και οι ημέρες της Β’ Biennale, που πυροδότησε τέχνη, δράσεις, συζητήσεις και τρελά πάρτι, προτάσσοντας έναν ντούρο και σπιντάτο κοσμοπολιτισμό, απέναντι στη νωχελική και μπαγιάτικη εικαστικά Θεσσαλονίκη του καιρού εκείνου.
900 καλλιτέχνες από 7 χώρες (Ελλάδα, Κύπρος, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ιταλία, Γιουγκοσλαβία) μεταμόρφωσαν την πόλη σε ένα εξαιρετικό εργοτάξιο, με 13 πεδία-«γιαπιά» επιτούτου επιλεγμένα για να ενεργοποιήσουν τόπους μνήμης και συναισθήματα που θα συμφιλίωναν το τώρα με το κοσμοπολίτικο παρελθόν, μπολιάζοντας ταυτόχρονα το σήμερα με λογής από εκρηκτικά τεκμαινόμενα ποπ κουλτούρας.
Ο Λόης Παπαδόπουλος, μέλος του αρχιτεκτονικού τιμ που το 1986 συνέλαβε την ιδέα, πάνω στην οποία δεκαετίες μετά θα επένδυε ενεργά ο Γιάννης Μπουτάρης επαναφέροντας τον κοσμοπολιτισμό της Θεσσαλονίκης ακόμα πιο ουσιαστικά και μάχιμα στο προσκήνιο, επισκοπεί το κλίμα των ημερών: «Η πρόταση η οποία τελικά εφαρμόστηκε, απομακρύνεται από την αντίληψη happening ή instant city και επιδιώκει την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής της Β’ Biennale σε μείζον αστικό επεισόδιο. Η γεωγραφία, η τυπολογία, και η αρχιτεκτονική μορφή ως κώδικες εγρραφής του “αστικού” στη συλλογική μνήμη, αναδεικνύονται σε “εργαλεία” μιας στρατηγικής για την ανάκτηση της αστικότητας. Γι’ αυτό δεν αναζητούνται άρτια εξοπλισμένες αίθουσες ή μεμονωμένα λειτουργικά κτήρια, αλλά προτιμάται η αρχιτεκτονική παρέμβαση σε ευρύτερες ενότητες της πόλης, ώστε να ενεργοποιηθούν περιοχές που η μονολειτουργικότητά τους τις κρατά στεγανές μέσα στο σχέδιο πόλης. Οι χώροι που επιλέγονται, σχεδιάζονται και διαμορφώνονται, είναι τα περίπτερα 12, 13 της Διεθνούς Εκθέσεως (εικαστικά), η Ροτόντα (βίντεο, φωτογραφία), ο κινηματογράφος Παλλάς και Μακεδονικό (σινεμά), μια μεγάλη αποθήκη στον Α’ προβλήτα του Οργανισμού Λιμένα Θεσσαλονίκης (μουσική), μια μικρότερη αποθήκη στον ίδιο προβλήτα (κόμιξ, εικονογράφηση), ένας συρμός με ατμομηχανή και δυο βαγόνια - εστιατόριο στον Α’ προβλήτα για τις εκδηλώσεις αναψυχής του κοινού της μουσικής και των κόμιξ, το Γενί Τζαμί (βιομηχανικό σχέδιο και αφίσα), το πρώην Βασιλικό Θέατρο του Κρατικού Θεάτρου (θέατρο, μουσική, χορός, μόδα), ο Λευκός Πύργος (κόσμημα, μόδα) και το κτήριο της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου (έκθεση αρχιτεκτονικής)».
Κοινώς όλες οι ζωές και οι αιώνες της Θεσσαλονίκης ήρθαν στον αφρό παφλάζοντας στα νερά μιας ωκεάνιας ιδανικής συγκυρίας: Μακεδονικό και Ρωμαϊκό παρελθόν, Βυζάντιο, Οθωμανοί, Εβραίοι μέσω των αντίστοιχων «κλειδωμένων» μνημείων-μαρτυριών του ένδοξου τοτεμικού παρελθόντος, ξεκλείδωσαν και φιλοξένησαν τις δράσεις.
200.000 άνθρωποι παρακολουθούμε, συμμετέχουμε και «μπιεναλάρουμε» μέχρι πρωίας, καθώς οι χρόνοι που πέρασαν και οι στιγμές που ζούμε προκαλούν μια υπεδιέργεση φτιαγμένου από μέλλον που ήταν… τότε! «Time present and time pass are both perhaps present in time future and time future contained in time past. If all time is aeternally present, all time is unredeemable». Θυμάμαι τις Τρύπες και τον Αγγελάκα να γκρουβάρουν στο Λιμάνι, ενώ πριν κάτι διαστημικοί Ιταλοί μουσική πυρπόλησαν τη σκηνή με κοσμικό φανκ. Tους Πορτογάλους να παρουσιάζουν μόδα για μπλιτζ δανδήδες και νιου γουέιβ κορίτσια με μάσκες στα μάτια, τους Μαντζαβίνο, Έλλη Χρυσίδου και Νίκο Αλεξίου να εκθέτουν σπαρταριστά εικαστικά, τον Νίκο Βολωνάκη να παρουσιάζει στην Κρατική τηλεόραση (ακόμα δεν υπάρχει ΕΡΤ3) το πρόγραμμα της κάθε μέρας. Θυμάμαι τη νον στοπ γιορτή, αλλά ακόμα καλύτερα θυμάμαι όταν η Biennale έσπευσε στην επόμενη πόλη στάθμευσης, πόσο αστραπιαία εξαιτίας της η Θεσσαλονίκη μεταμορφώθηκε σε μιαν άλλη πόλη. Those were the days και σύντομα έρχεται η συνέχεια…
«Ο νεκρός Αμάτους αγκαλιάζει αυτή τη γη. Η Λουζιτανία είναι η πατρίδα του, αλλά ο μοναχικός του τάφος είναι η Μακεδονική γη μακριά από την πατρίδα του»
25°
