Η κουζίνα είναι γεμάτη μικροπλαστικά - Δείτε πώς να καταναλώνουμε λιγότερα
Δεν τα βλέπετε, αλλά είναι εκεί: εκατοντάδες μικροσκοπικά σωματίδια πλαστικού κρυμμένα στη μπριζόλα σας. Καθώς ψήνεται σε ένα καυτό τηγάνι, αυτά τα σωματίδια υγροποιούνται, διαπερνούν το κρέας και στερεοποιούνται ξανά όταν το φαγητό κρυώσει στο πιάτο σας. Και δεν βρίσκονται μόνο στη μπριζόλα. Χωρίς να το γνωρίζετε, τα καταναλώνετε συνεχώς.
Αυτοί οι «εισβολείς» στο φαγητό μας είναι τα μικροπλαστικά και νανοπλαστικά: σωματίδια μικρότερα από 5 χιλιοστά ή μεταξύ 1 και 1.000 νανομέτρων αντίστοιχα. Αλλά πώς εισέρχονται στο φαγητό μας; Και, σε έναν κόσμο γεμάτο πλαστικά σωματίδια, τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε την έκθεση στη διατροφή μας;
Αν παρατηρήσετε καλύτερα την κουζίνα σας, θα αρχίσετε να διαπιστώνετε πού εισχωρούν τα μικροπλαστικά στα γεύματά μας: αποκολλώνται από τη σπάτουλα που χρησιμοποιείτε στο πρωινό, διαρρέουν από το πλαστικό μπουκάλι νερού που βάζετε στην τσάντα του παιδιού σας, και επιπλέουν στο φλιτζάνι τσαγιού στο γραφείο σας. Είναι επίσης θαμμένα βαθιά στις τροφές που τρώμε, από τα χάμπουργκερ μέχρι το μέλι.
«Υπάρχουν πολλές εύκολες αλλαγές που μπορούμε να κάνουμε στο σπίτι», λέει η Sheela Sathyanarayana, καθηγήτρια παιδιατρικής και περιβαλλοντικής υγείας στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον και στο Seattle Children’s Research Institute.
«Πιστεύω πως αυτό δίνει στους ανθρώπους μια αίσθηση ελέγχου στη ζωή τους - και έχουμε περισσότερο έλεγχο απ’ ό,τι νομίζουμε».
Τα μικροπλαστικά είναι παντού: σε φρούτα και λαχανικά, μέλι, ψωμί, γαλακτοκομικά, ψάρια και κρέας — από χάμπουργκερ μέχρι κοτόπουλο. Βρίσκονται ακόμη και στους κρόκους και τα ασπράδια των αυγών.
Η Sathyanarayana εξηγεί: «Αν καλλιεργείς σε έδαφος που ήταν βιομηχανικό και έχει μολυνθεί, τα φυτά μπορούν να απορροφήσουν τους ρύπους. Στη συνέχεια, κατά την επεξεργασία, υπάρχουν ακόμη περισσότερες πιθανότητες επιμόλυνσης, καθώς τα εργοστάσια χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες πλαστικού για την παραγωγή».
Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορούμε να μειώσουμε τα μικροπλαστικά. Μια μελέτη στην Αυστραλία βρήκε ότι οι άνθρωποι κατανάλωναν 3–4 mg πλαστικού ανά μερίδα σπιτικού ρυζιού, αλλά έως 13 mg στο προμαγειρεμένο. Το πλύσιμο του ρυζιού μείωσε τα μικροπλαστικά κατά 20–40%. Παρόμοια, το καλό πλύσιμο κρέατος και ψαριού μπορεί να μειώσει, αλλά όχι να εξαλείψει τα μικροπλαστικά.
Αντίθετα, σε προϊόντα όπως το αλάτι, δεν υπάρχει τρόπος να τα απομακρύνουμε. Μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε μικροπλαστικά στα 36 από τα 39 εμπορικά σήματα αλατιού, με το θαλασσινό αλάτι να έχει τα υψηλότερα επίπεδα.
Οι ειδικοί συνιστούν να επιλέγουμε φρέσκα, μη επεξεργασμένα τρόφιμα ή τουλάχιστον να αποφεύγουμε τα υπερεπεξεργασμένα, καθώς όσο πιο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο, τόσο περισσότερα σημεία επαφής με πλαστικό έχει.
Νερό
Το νερό — είτε βρύσης είτε εμφιαλωμένο — είναι άλλη μια σημαντική πηγή μικροπλαστικών. Μια μελέτη έδειξε ότι το απλό βίδωμα και ξεβίδωμα του καπακιού ενός πλαστικού μπουκαλιού μπορεί να προσθέσει 553 μικροπλαστικά σωματίδια ανά λίτρο.
Τα μικροπλαστικά έχουν βρεθεί σε δείγματα νερού βρύσης σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Κίνα, Σαουδική Αραβία και Ιαπωνία. Σε πολλές χώρες, δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ εμφιαλωμένου και νερού βρύσης. Ωστόσο, το φιλτραρισμένο νερό βρύσης μπορεί να είναι καλύτερη επιλογή. Ακόμη και ένα απλό φίλτρο ενεργού άνθρακα μπορεί να απομακρύνει έως και 90% των μικροπλαστικών.
Αν, όμως, ρίξετε το νερό σε φακελάκι τσαγιού που περιέχει πλαστικό, αυτό μπορεί να απελευθερώσει έως και 11,6 δισεκατομμύρια κομμάτια μικροπλαστικών και 3,1 δισεκατομμύρια νανοπλαστικών σε ένα μόνο φλιτζάνι.
Συσκευασίες και δοχεία
Η συσκευασία των τροφίμων είναι άλλη μία πηγή. «Τα τρόφιμα που αποθηκεύονται σε πλαστικό αναπόφευκτα θα περιέχουν μικροπλαστικά», λέει η Adrian. Ακόμη και τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα σε κουτιά με πλαστική επένδυση.
Το άνοιγμα της συσκευασίας από μόνο του μπορεί να απελευθερώσει εκατοντάδες μικροπλαστικά. Έρευνες δείχνουν ότι τα επαναχρησιμοποιούμενα πλαστικά δοχεία απελευθερώνουν όλο και περισσότερα μικροπλαστικά όσο παλιώνουν.
Οι πλαστικές επιφάνειες κοπής, τα ξύστρα, οι κατσαρόλες με αντικολλητική επίστρωση, τα μπλέντερ, ακόμη και τα σφουγγάρια, είναι επίσης πηγές μικροπλαστικών. Μια μελέτη έδειξε ότι μια πλαστική επιφάνεια κοπής μπορεί να απελευθερώνει δεκάδες γραμμάρια μικροπλαστικών ετησίως, ενώ τα μαγειρικά σκεύη με φθαρμένη αντικολλητική επιφάνεια μπορούν να απελευθερώνουν εκατομμύρια σωματίδια ανά χρήση.
Η σιλικόνη θεωρείται καλύτερη εναλλακτική, καθώς είναι πιο σταθερή, αλλά και αυτή μπορεί να φθαρεί σε υψηλές θερμοκρασίες. Υλικά όπως το γυαλί και ο ανοξείδωτος χάλυβας θεωρούνται ασφαλέστερα.
Θερμότητα
Όσο θερμαίνεται το πλαστικό, τόσο περισσότερα μικροπλαστικά απελευθερώνει. Μικροκύματα, ζεστά ροφήματα σε πλαστικά ποτήρια και λιπαρές τροφές που έρχονται σε επαφή με πλαστικό αυξάνουν την αποδέσμευση σωματιδίων.
Καθαρισμός
Ακόμη και τα σφουγγάρια καθαρισμού απελευθερώνουν εκατομμύρια μικροπλαστικά καθώς φθείρονται. Τα απορρυπαντικά μπορούν να αυξήσουν αυτή τη διαδικασία.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο μια τεράστια μείωση της πλαστικής ρύπανσης μπορεί να μειώσει ουσιαστικά την κατανάλωση μικροπλαστικών.
Πέρα από το πιάτο
Τα μικροπλαστικά έχουν βρεθεί σε σχεδόν όλα τα όργανα του ανθρώπινου σώματος: αρτηρίες, εγκέφαλο, αίμα, πλακούντα, ακόμη και στους όρχεις. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει στο πόσο βλαβερά είναι. Ορισμένα μπορεί να παραμένουν αδρανή, ενώ άλλα ίσως περάσουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Το σίγουρο είναι πως, τουλάχιστον σε κάποιες περιπτώσεις, τα μικροπλαστικά που καταναλώνουμε αποβάλλονται από τον οργανισμό.
10°
